Hafta başında Başbakan Binali Yıldırım ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’nin açıkladığı üzere her iki parti tarafından üzerinde uzlaşmaya varılmış olan anayasa değişikliği teklifi kamuoyuna açıklandı. Öncesinde AKP Grup Başkanvekilleri Mustafa Elitaş, Naci Bostancı ve Mehmet Muş ile Genel Sekreter Abdülhamit Gül tarafından saat 17.30’da Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı İsmail Kahraman’a sunuldu. Teklif, AKP imzasını taşıdığı için TBMM Başkanı Kahraman ile görüşmeye MHP’den temsilci katılmadığı gözlendi.
Elitaş, teklifi Kahraman'a sunarken yaptığı konuşmada, “Sayın Başbakanımız dahil olmak üzere 316 milletvekilimizin imzasıyla Meclis Başkanlığımıza teslim ediyoruz. Vatanımıza, milletimize hayırlı uğurlu olsun” dedi.
TBMM Başkanı Kahraman da, “Hayırlı uğurlu olsun. Sonuçlarının hayırlara vesile olmasını diliyorum. 316 imza var. Muhteviyatına ilişkin açıklamayı sanıyorum basına yapacaksınız. Çalışmaya katılan bütün arkadaşları tebrik ediyorum. Cumhuriyetimizin, devletimiz için bir yeni başlangıç daha oluyor, yeni bir dönem oluyor. Bugüne kadar 18 değişiklik olmuştu. Bu 19’ncu ve köklü bir değişiklik... Öyle olmasını diliyorum. Tebrik ediyorum” diye konuştu.
Teklif TBMM Başkanlığı’na sunulduktan sonra her iki parti adına teklif üzerinde çalışma yürüten isimler, kameralar karşına geçti. AKP’li Abdülhamit Gül ve MHP’li Mehmet Parsak, ortak basın toplantısında anayasa değişikliği teklifini tanıttı.
İlk sözü alan Gül, bunun tarihi bir gün olduğunu ve bütün vatandaşlara hayırlı olmasını diledi. Türkiye’de 2007 yılında yapılan referandum sonrası fiili durumun ortaya çıktığını anlatan Gül, yürütmeyi halkın tayin ettiği bir değişiklik konusunda ihtiyaç bulunduğunu savunerak, “Bu anlamda yapılan değişiklik esas itibarıyla yasamanı, yürütmenin güçlendirildiği, yargının da bağımsız ve tarafsız olduğu, kuvvetler ayrılığının sağlandığı bir hükümet sistemi anlamındaki değişikliklerdir. Yaklaşık 70 maddeyi ihtiva eden, burada da özellikle sistemden kaynaklı birtakım ibare değişikliği, yeni anayasa anlamında bir değişiklik değildir” dedi.
TBMM’ye 21 maddelik anayasa teklifini AKP olarak sunduklarını kaydeden Gül, “Yoğun çalışma süreçleri oldu. Bu metin uzlaşı metnidir. Türkiye'nin özellikle 15 Temmuz darbe kalkışması sonrasında milletin siyasetten beklediği bir ödevi yerine getirme misyonunu taşımaktadır. Milletimiz o gece devletine, milletine, ülkesine bağlılığını, bekasını savunarak bize dedi ki, 'Ey siyasetçiler, siz de anayasadaki vesayet anlamında, bu konudaki krizleri ortadan kaldırın' diye ödevler verdi” diye konuştu.
Yeni anayasa ile ilgili gençlik vurgusu yapan Gül, anayasa teklifine ilişkin şu bilgileri aktardı:
“Seçilme yaşını 18’e indiriyoruz. Bununla birlikte genç bir anayasa, dinamik bir anayasa, gençlerimizin de dinamizmlerinin siyasete yansıyacağı bir anayasa olacak. Yine, güçlü yasama ve yürütme dedik. Bu arada özellikle mini anayasada yine Mehmet Bey’in de bulunduğu, CHP’den Bülent Tezcan Bey'in de bulunduğu bir çalışma yaptık. Orada 7 madde üzerinde anlaşmıştık. Bu maddeler de bu anayasa değişikliği teklifimiz içerisine derç edilmiştir. Bu da çok tarihi bir anlaşmadır. Çünkü, CHP'nin de bu anlamda ortak mutabık kaldığımız maddeleri, özellikle yargıya ilişkin, bu maddeleri de buraya koyduk. Bu anayasa değişikliğinin diğer önemli yanı, hukuk devleti ilkesi bakımından tarihi bir değişikliği ifade etmektedir. Anayasanın 9’uncu maddesindeki yargıya tarafsız ibaresi eklenerek, bağımsız ve tarafsız yargı vurgusu sembolik anlamla beraberdi, çok her iki parti olarak önemsediğimiz bir vurgudur. Askeri ve sivil yargı ayrımını ortadan kaldırarak hukuk devleti adına çok önemli bir durum. Yine, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) konusunda bir mutabakat gerçekleştirdik. Mini anayasa sürecinde yapamamıştık ama HSYK’da da kürsü seçimini kaldırarak, yargıdaki kamplaşmayı ortadan kaldırmak ve Meclis'in HSYK üyelerini seçme imkanını getirerek parlamentonun daha da güçlendirildiği bir teklif metnimiz vardır. Bu, bir ortak mutabakat, bir milli mutabakat. Türkiye’ye özgü, Türkiye’nin ihtiyaçlarına ve hükümet tecrübelerine yönelik olarak her iki partinin ortak uzlaşı metnidir. Bu konuda beraber bu taşın altına elimizi koyduk.”
MHP’li Parsak: Türk İbaresinin Çıkarılması Tartışma Alanı Değil
Anayasa değişikliği teklifinde doğrudan MHP Genel Başkanı Bahçeli’yi bilgilendirerek hareket eden MHP’li Parsak ise, “Bugün saat 17.30 itibariyle tam mutabakat çerçevesinde anayasa değişiklik teklifi metni Adalet ve Kalkınma Partisi grubu tarafından TBMM’ye arz edilmiştir. Anayasamız Türk Anayasasıdır. Anayasamızın hiçbir yerinden Türk ibaresinin çıkarılması önerilmemektedir, bu bir tartışma alanı değildir. Anayasamızın değiştirilmesinin teklif edilemeyeceğini ortaya koyan 4. maddesi de dahil olmak üzere ilk 4 maddesi tartışma konusu değildir. Milli devlet ve üniter devlet tartışma konusu değildir. Sadece hükümet sistemi odaklı bir anayasa çalışması yürütülmüştür” dedi.
Başbakan Yıldırım: Koalisyonlar dönemi sona eriyor
TBMM’deki açıklamalar sonrasında Başbakan Binali Yıldırım ise, İstanbul’da gazetecilere açıklamalarda bulundu. MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli başta olmak MHP ve AK Parti’den emeği geçenlere teşekkür eden Yıldırım, “Titiz, yoğun bir çalışma sonucu sınırlı diyebileceğimiz bu anayasa değişikliği teklifini hazırladık. Bundan sonra ne olacak? Bundan sonra iş Meclis’te. Önce Anayasa Komisyonunda teklif görüşülecek daha sonra anayasada belirtilen esaslara uygun olarak Genel Kurul görüşmeleri tamamlanacak. Genel Kurulda her bir madde, 330 ve üzerinde kabul oyuyla geçmesi halinde tamamı oylanacak ve ondan sonra da artık referandum için gün sayılacak. Yani son kararı millet verecek. Milletin vereceği karar, hepimizin başı, gözü üstüne bir karar olacaktır” diye konuştu.
Anayasa değişikliği teklifi detaylarına ilişkin yarın kapsamlı değerlendirme yapacağını da açıklayan Yıldırım, teklifi ana hatlarıyla itibariyle şöyle yorumladı:
“Esasında getirilen bu değişiklik teklifinde başlangıçta MHP, AK Parti ve CHP'nin birlikte çalıştığı ve uzlaşmaya vardıkları 7 maddeden en az 5’i de yer alıyor. Dolayısıyla bir anlamda CHP'nin de mutabık olduğu maddeler var. Bunlar askeri yargının kaldırılması, yargının bağımsız, tarafsız olması, diğer bir kaç madde daha var. Ayrıca seçilme yaşı 18'e iniyor, milletvekili sayısı 600’e çıkıyor ve en önemli düzenlemeleri şöyle söyleyebiliriz; Yasama ve denetleme görevini sürdüren Meclis güçlendiriliyor. Aynı şekilde de yürütme görevini yerine getirecek olan Cumhurbaşkanlığı... Yetki kargaşası sona eriyor, yürütme için ihtiyaç duyduğu her türlü düzenlemeyi cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle yapar hale geliyor ve böylece Meclis’in yürütme üzerinde, yürütmenin de Meclis üzerindeki bir anlamda etkisi asgari düzeye indirilmiş oluyor. Bu da hem Meclisi güçlendiriyor hem yürütmeyi güçlendiriyor ama hepsinden daha önemlisi bu getirilen değişiklikle artık koalisyonlar dönemine son verilmiş oluyor. Sürekli güçlü siyasi iktidar çıkaran, istikrarı da beraberinde getiren bir süreci başlatmış oluyoruz. Ülkemize, milletimize yapılacak bu değişikliğin hayırlı, uğurlu olmasını diliyorum.”
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Teklif bugün parlamentoya sunulacak. İnşallah yeni bir dönemin başlangıcı olsun” demişti.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ise, detaylı açıklamayı teklifi gördükten sonra yapacağını belirterek, parlamenter sistem yana olduklarını ve ortada bir rejim değişikliğinin söz konusu olduğunu söylemişti.
