Washington’un ünlü K Caddesi’nden, yasama, yürütme ve yargıdan sonra dördüncü kuvvet diye sözedilir. Nedeni, lobi şirketlerinin bürolarının bu cadde üzerinde bulunması... Bu büroların kiraları gibi çalışanlarının ücretleri de oldukça yüksek. Lobicilik yılda 2 milyar Dolarlık bir faaliyet alanı. Lobiciliği izleyip denetlemek üzere kurulmuş bir dernek olan Kamuda Dürüstlük Merkezi sözcüsü Alex Knott, lobicilere para ödeyenlerin, bunu iyi bir yatırım olarak gördüklerini söylüyor:
“Çıkar sahipleri açısından bu, kendileriyle ilgili bir yasa çıkarılması sözkonusu olmasa bile, halkla ilişkiler kampanyasına benzetilebilir. Örneğin Lockheed-Martin Havacılık Şirketi, 1998’denberi lobicilik için 54 milyon Dolar harcamış. Buna karşılık sadece Savunma Bakanlığından 1998-2003 döneminde 94 milyar Dolarlık ihale almış ve bunların yüzde 74’üne tek firma olarak teklif vermişler”
Lobiciler, Lockheed Martin gibi savunma sanayii şirketlerinden öğretmenlere ve hatta arı kovanı sahiplerine kadar çok farklı çıkar gruplarını temsil edebiliyor. Müşterileri, lobicilerden, yetkililerle görüşüp onları yasalar çıkarma, ihale verme veya vergileri azaltma konusunda ikna etmek için çalışmalarını bekliyor.
Lobicilerin rüşvet vermesi yasak ancak ünlü lobici Jack Abramoff bu suçu işlediğini itiraf etti. Yargılanmakta olan Abramoff savcılıkla, alacağı hapis cezasının azaltılması için işbirliği yapıyor ve kendisinden rüşvet alanların adlarını açıklaması bekleniyor. Fred Wertheimer, kamu yönetimi alanında dürüstlüğü teşvik etmek için çalışan Demokrasi 21 adlı sivil toplum kuruluşunun başkanı. Wertheimer şöyle diyor:
“Rüşvet konusunda, herkesin hesap vermeye hazır olması, sorunu ortadan kaldırmak için gerekiyorsa yeni kurallar konması lazım. Bunu yaparsak sorunu çözebiliriz. Ama tabii, yine kuralları zorlamak ve rüşvet gibi yollara başvurmak isteyenler çıkabilir.”
Abramoff skandalı, lobicikle ilgili kuralların ihlal edilebildiğini açıkça ortaya koydu. Bunu önlemek için her iki partinin hazırladığı reform önerileri şu anda Kongre’nin gündeminde. Bu öneriler arasında lobicilerle kamu görevlileri arasındaki temasların kayda geçirilmesi, Kongre üyelerinin masrafları lobiciler tarafından karşılanan seyahatlerinin yasaklanması ve Kongre üyeliği yapmış olanların lobiciliğe başlayabilmesi için beklemeleri gereken sürenin uzatılması da var. Kamuda Dürüstlük Merkezi, halkın, lobicilerin faaliyetini izleyebilmesi için geçen yıl bir internet sitesi kurmuştu. Merkezin sözcüsü Alex Knott anlatıyor:
Publicintegrity.org adresindeki bu sitede, A’dan Z’ye ya da Arnavutluk’tan Zimbabwe’ye kadar bütün ülkeler adına Amerikan hükümeti ve Kongre nezdinde yürütülen lobi faaliyetinin de kayıtlarını bulmak mümkün. Bu kayıtlara göre örneğin Türkiye’den çeşitli kuruluşların, 1998-2004 yılları arasında 11 Amerikan lobicilik şirketine yaptıkları ödemenin toplamı 280 bin Dolar. Bu şirketler arasında başka ülkeler ya da Amerika içindeki farklı çıkar grupları ya da şirketler adına lobicilik yapanlar da var.
Şirketlerin ya da bireylerin hükümet kuruluşları nezdinde lobi yapma hakkı Amerikan Anayasası’nın birinci ek maddesinde yeralıyor. Bu hakkın lobici Jack Abramoff tarafından kötüye kullanılmış olması, kaldırılacağı anlamına gelmiyor. Amerikan Kongresi’nde bugünlerde yürütülen çabanın amacı, lobiciliği daha şeffaf ve bu konudaki kuralların ihlalini mümkün olduğu kadar imkansız hale getirmek.