Kıbrıs Türk Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat, adadaki bölünmüşlüğe son vermek ve kalıcı çözüm bulmak için Avrupa Birliği’nin rol üstlenmesi gerektiğini söyledi. Talat, Türkiye Kıbrıs sorununa yeni çözüm önerilerini açıklamadan önce bu değerlendirmede bulundu.
Adanın kuzeyindeki Türk kesiminde geleceğe ilişkin umutsuzluk havası dikkati çekiyor. Birleşmiş Milletler planının referandumda oylanmasından ve Türk tarafının büyük bir çoğunlukla evet, Rum tarafının da büyük çoğunlukla hayır demesinden bu yana çözüm için umutlar, hiç olmadığı kadar yitirilmiş gibi görünüyor.
Rum tarafı birleşmeye hayır demesine rağmen, bu kararından bir ay sonra Avrupa Birliği üyeliğine kabul edildi. Bu arada Kıbrıs Türk tarafına uygulanan ekonomik ve siyasi tecrit devam etti. Kıbrıs Türk Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat, Avrupa Birliği’nin Rum tarafına, adada barış yönünde adım atması için baskı yapabilecek çok özel bir konumda olduğunu söylüyor.
“Avrupa Birliği’nin yapabileceği çok şey var. Bir kere, adanın Rum kesimi Avrupa Birliği üyesi... Birlik, üyesinin Kıbrıs Türk tarafına karşı giriştiği yanlış uygulamalara son vermesi için baskı yapabilir.”
Mehmet Ali Talat, Amerika’nın Türk toplumu üzerindeki izolasyonu kaldırabilmek için büyük çaba gösterdiğini, ancak aynı şeyi Avrupa Birliği için söyleyemeyeceğini vurguladı. Talat, Avrupa Birliği’nin ticaret sınırlamalarını kaldırma ve mali yardım sözü verdiğini, buna rağmen bu sözleri yerine getirmediğini belirtti.
“Doğrusu, Amerika Kıbrıs Türk tarafına uygulanan tecridi kaldırmak, ekonomisini ve dünya gözündeki imajını düzeltmek için sürdürülen çabada başı çekmektedir.”
Türkiye, eğer Kıbrıs Rum kesimi, Kıbrıslı Türklere uyguladığı sınırlamaları kaldırırsa, Rumlara limanlarını ve hava sahasını açacağını bildirdi. Türkiye’nin bu önerisi hem Avrupa Birliği hem de Amerika tarafından memnuniyetle karşılandı. Birleşmiş Milletler de önerinin incelendiğini açıkladı.
Ancak bu teklif, Kıbrıs Rum Cumhurbaşkanı Tasos Papodopulos tarafından reddedildi. Türkiye Avrupa Birliği ile üyelik müzakerelerine geçtiğimiz yıl başladı. Avrupalı yetkililer Kıbrıs’taki çözümsüzlüğü, müzakerelerin önündeki en büyük engellerden biri olarak gördüklerini söylüyor. Uzmanlar, Rumlar ve Türkler arasında tansiyonun yükselerek, bölgede istikrarsızlığa yolaçmasından kaygı duyuyor.
Kıbrıs Rum tarafında adanın tamamını ele geçirmeyi hedefleyen darbe girişiminden sonra, 1974 yılında Türk ordusu Kıbrıs’a müdahale ederek, uluslararası anlaşmalardan doğan garantörlük hakkını kullanmıştı. Adada, o tarihten bu yana iki toplum bölünmüş olarak yaşıyor. Amerika ve İngiltere Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğini destekliyor ve bunun Batı’nın çıkarına olduğunu vurguluyor. Aynı ikili, Kıbrıslı Rumları Birleşmiş Milletler çatısı altında barış müzakerelerine başlamaya ikna etmek için çalışıyor.
Ada'yı kısa bir süre önce ziyaret eden ve Kıbrıs Türk Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat’la da görüşen İngiltere Dışişleri Bakanı Jack Straw, adada çözüm bulunamamasının, Kıbrıs, Doğu Akdeniz ve Avrupa Birliği için sonuçlarının olumsuz olduğunu vurguladı.