İran’ın eski Cumhurbaşkanlarından Muhammed Hatemi, Washington’da yapılacak bir konferansa katılmak için Amerika’ya geliyor.
İran'ın nükleer programının yarattığı soruna rağmen, Bush yönetimin Hatemi’ye vize vermesi, İran’a önemli bir jest olarak görülüyor. Hatemi, iki ülke arasındaki ilişkilerin Humeyni rejiminin iktidara geldiği 1979 yılında kesilmesinden buyana Amerika’yı ziyaret edecek en yüksek düzeydeki İran’lı olacak.
Hatemi’nin ziyaret programında Amerikalı yetkililerle görüşme yok. İran'ı yöneten mollalar arasında ılımlı olarak görünen Hatemi, geçen yıl sona eren görev süresi boyunca Amerika ile diyalog istemişti.
Amerika, İran’la diplomatik ilişkilerini 1979 yılındaki İslam Devrimi sırasında kesmişti. Karar, özellikle Tahran Büyükelçiliği'nde görevli 52 diplomatın bir yıldan fazla bir süre rehin tutulmasıyla ilgiliydi.
7 Eylül’de yapılacak konferans dinler arası diyalogla ilgili. Hatemi, Washington Ulusal Katedrali'nde düzenlenecek "medeniyetler ve kültürler arasında anlayış" konulu konferansa konuşmacı olarak katılacak. Konferansı organize eden Episkopal Kilisesi Hatemi’ye vize verilmesi için yönetime baskı yapıyordu. Hatemi ziyareti sırasında gelecek hafta Birleşmiş Milletler’de yapılacak bir toplantıya da katılacak.
Bazı çevreler İran’ın Amerika’nın terörist devletler listesinde bulunduğuna dikkat çekiyor ve eski cumhurbaşkanına vize verilmesini hata olarak niteliyor. Dışişleri Bakanlığı Sözcülerinden Tom Casey, Hatemi’ye vize verilmesinin başlıca nedeninin Birleşmiş Milletler’deki toplantıyla ilgili olduğunu söyledi ve ev sahibi ülke olarak Amerika’nın bu konuda yükümlülükleri olduğunu hatırlattı.
Sözcü, ziyaretin iki ülke arasında daha fazla anlayışa yol açacağını savundu ve Hatemi’nin New York dışında birçok yerde Amerikalılarla bir araya geleceğini söyledi.
Eski cumhurbaşkanın sert sorulara muhatap olacağını belirten sözcü “Amerika açık bir toplumdur. Hatemi’nin ülkemizde fikir alışverişinde bulunması iki tarafın da yararına olacaktır” dedi.
Amerika’nın müttefiki birçok ülke, bazı Kongre üyeleri ve emekli diplomatlar, 1979 yılındaki olayların unutulmasını ve Washington’un Tahran’la doğrudan diyalog kurmasını istiyor.
Bush yönetimi, uranyum zenginleştirmekten vazgeçmesi halinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin diğer dört daimi üyesi ve Almanya’yla birlikte İran’la görüşmeye hazır olduğunu açıklamıştı. İran bu teklifi reddetmiş bulunuyor.
Cumhuriyetçi Partili Senatör Rick Santorum, Hatemi’ye vize verilmesini sert bir dille kınadı ve "reformcu olarak tanınan bu kişi aslında ifade özgürlüğünü kısıtlamış ve binlerce kişiyi hapse atmıştır" dedi.
Penssylvania Senatörü Santorum, Muhammed Hatemi’nin İran’daki dinci rejimin sözcüsü olduğunu söyledi ve Amerikalı politikacılara da İran’da halka hitap edebilme imkanı tanınmasını istedi.
Hatemi’nin ziyareti sırasında eski Başkanlardan Jimmy Carter’la bir araya gelmesi planlanıyor. Jimmy Carter’ın 1980 başkanlık seçimlerini rakibi Ronald Reagan’a kaybetmesinde rehine krizinin önemli katkısı olmuştu.
Muhammed Hatemi, 1979’daki İran Devrimi’nden bu yana Amerika’yı ziyaret eden en üst düzey İranlı yetkili olacak.
