Geçen sonbaharda Amerika’da başlayan ve kısa süre içinde tüm dünyayı etkileyen küresel mali kriz, alınan önlemlere rağmen hala devam ediyor. ‘Kriz değil ama panik sona erdi’ diyen George Washington Üniversitesi Uluslararası İşletme ve Finans Profesörü Scheherazade Rehman, 2009’un Amerika’da yatırımcı güveni, piyasalardaki belirsizlikler ve istihdam açısından kötü bir yıl olmaya devam edeceğini, 2010’da ise belirli bir düzelme beklediğini söylüyor. Ancak Uluslararası Finans Profesörü ihtiyatlı bir iyimserlik içinde. Rehman, "Ekonomi yavaş yavaş canlanma belirtileri görüyoruz. Ama bazı göstergeler de enflasyonun kapıda olduğunu gösteriyor. Altın fiyatları hızla arttı, faizler çok düşük olduğundan, mali politikalardaki hareket alanı son derece daraldı. Bu yüzden, enflasyon artmaya başlarsa, kısa vadede başvurulacak politik araçlar son derece az," diyor.
"Kriz 'Büyük Panik' Diye Anılmalı"
Profesör Rehman, bankacılık sektörünün de toparlanmaya başladığını ama yine de tüketici kredilerindeki sıkışıklığın devam ettiğini vurguluyor. Rehman bir gecede yatırımlarının yüzde 40’ının eridiğini gören, bir yıldır işsiz olan Amerikalıların gelecek korkusuyla yaşadığını söylüyor: "Amerikan ekonomisinin temel taşı olan orta sınıf bu krizden büyük yara aldı. Buna 60 yıldan sonra ilk defa tanık oluyoruz. Daha önceki krizlerde Amerikan orta sınıfı bu kadar etkilenmemişti. Hangi ülkede olursa olsun orta sınıf çökerse, ekonomik canlanma da o kadar zor olur."
Krizden sonra Amerikan hükümeti önce mali kesimi ardından da tüm ekonomiyi hedef alan teşvik paketleri yürürlüğe koydu. Bu paketler öncelikle piyasalarda oluşan paniği önlemeyi amaçlıyordu. Rehman, "Sanırım geçen yılki krizi Büyük Buhran’dan esinlenerek Büyük Panik diye adlandırmak lazım. Hükümet teşviklerle bu paniği yenmeye çalıştı. Bu belli oranda başarılı oldu, ama burada önemli nokta, bundan sonra ne olacağı. Ben açıkcası on yıl sonrasıyla ilgili bir tedirginlik yaşıyorum. Eğer bu paraları doğru yerlere harcamazsak, verimlilik ve kapasitemizi arttırmak için kullanmazsak Amerikan ekonomisi 2017’de, 2018’de çok daha ciddi sorunlarla karşı karşıya kalacaktır," diyor.
Türkiye İçin Yeni Alternatifler
Rehman’a göre Amerika rekabet gücünü kaybederse küresel ekonomik liderlik Güney ve Güneydoğu Asya ülkelerine kayacak. Peki böylesi yeni bir düzende Türkiye’nin şansı ne olabilir?
George Washington Üniversitesi profesörü bu soruyu şöyle yanıtlıyor: "Türkiye yine her zamanki gibi tartışmalı bir konumda olacak. Türkiye’nin en büyük ticaret ortağı Avrupa Birliği. Ama birlik ekonomik açıdan geriliyor. Bu da Türkiye’yi geriletir. Türkiye yeni ekonomik yapılanmaların içinde konumlanabilir. Eğer Türkiye sırtını Avrupa’ya döner, başka ufuklara bakarsa ekonomik gücünü arttırabilir. Türkiye bu konuda yaratıcı olmalı. Avrupa’ya bağımlı kalmaktansa Çin gibi ülkelerle ticaret ortağı olmak Türkiye’ye daha çok yarar getirir."
George Washington Üniversitesi Profesörü Scheherazade Rehman, tüm ülkelerin yaşanan krizden ders alarak kontrol mekanizmalarını güçlendirmeleri ve ekonomilerini yabancı para akışına göre yönlendirmemeleri gerektiğini söylüyor. Profesör Rehman, son krizde yeterince etkin olmayan Amerika Merkez Bankası gibi hükümet kuruluşlarını olduğu kadar Uluslararası Para Fonu IMF’yi de suçluyor ve bu kurumun dünyayı krize karşı uyarmakta geç kaldığını belirtiyor.
