İstanbul’un tarihi ve modern yüzü Boğaz’ın derinliklerinde çalışmaları sürdürülen Marmaray Projesi’yle bir kez daha birleşecek. Proje Asya ve Avrupa’yı demiryolu hattıyla bağlayacak. Ancak tünel kazıları devam ederken, eski Bizans’tan kalma limanın kalıntılarının bulunması tartışmalara yol açtı. Amerika’nın Sesi’nden Dorian Jones, İstanbul’un derinliklerinde devam eden kazıyla ilgili ayrıntıları araştırdı.
İstanbul’da, arkeologlar tarihi bir limanın kalıntıları üzerinde çalışıyor. Bu tarihi site kentin yeni ulaşım merkezi haline gelecek. Ancak şimdilik bu mekanda dev bir kazı devam ediyor. Tarihi limanın kalıntıları arasında 1000 yıldan eski batık gemilerle binlerce toprak çömlek var. İstanbul’daki arkeoloji müzelerinin başında bulunan Zeynep Kızıltan bu kazıya da liderlik ediyor. Kızıltan, “Liman 4’üncü yüzyılda kurulmuş ve 11’inci yüzyıla kadar kullanılmış. Gemiler bu liman aracılığıyla kente gıda maddesi, özellikle Mısır’dan tahıl getiriyordu. Burası bugünün deyimiyle uluslararası bir limandı,” diye konuşuyor.
Tarihi gemiler temizlendikten sonra ülkenin çeşitli yerlerindeki arkeoloji merkezlerine gönderilecek. Ancak bu bulgulara rağmen arkeologlar zamanın kendilerinden yana olmadığı görüşünde. Kazılar dünyanın en büyük mühendislik çalışmalarından birini geciktiriyor. Zeynep Kızıltan şöyle konuşuyor: “Kazı çalışmalarını bitirmemiz ve bu alanı inşaatçılara bırakmamız gerekiyor. Buradaki çalışmaları da inşaat makineleri başımızda beklerken yapıyoruz.”
Kazı bölgesinden sadece bir-iki metre ötede şehrin trafiğini hafifletmeyi amaçlayan tünelin inşa çalışmaları devam ediyor. Tarihi limanın bulunması inşaatçılar için bir kabus. Projenin baş mühendislerinden Hasan Gökdere, “Projenin tamamlanma tarihi üç yıldır erteleniyor. Bu bir sorun değil aslında. Tarihimizi de keşfetmiş oluyoruz. Ancak projenin masrafı artıyor. Bu proje için yüz yıl bekledik. Üç yıl daha bekleriz,” diyor.
Boğaz’ın 50 metre altında işçiler arkeolojik kazılarla kaybedilen zamanı geri kazanmaya çalışıyor. Tünel günde 1 milyon kişiyi taşıyacak. Tünel inşaatı İstanbul Boğazı’nın kullanılmasına kısıtlamalar getiriyor. Boğaz dünyanın en yoğun deniz yollarından biri. Geçişi ertelenen gemiler arasında dünya pazarlarına petrol taşıyan tankerler de var. Arkeolog Kaan Özdemir herkesin üzerinde baskı olduğunu söylüyor ve devamla, “Üzerimizde zaman baskısı var. Tünel projesi devletin bir projesi ve mali boyutu çok büyük. Kültür Bakanlığı da kazılar için çok para harcıyor,” diye konuşuyor. Baş arkeolog Kızıltan şimdilik hükümetin arkeologlara kazılar için yeterli süre tanımaya söz verdiğini söylüyor.
