Kış bütün özellikleriyle kuzey yarı küreye geri döndü. Amerika’nın büyük bölümü için kış, aynı zamanda kar demek… Meteoroloji uzmanlarının verdiği haberlerin çıkış noktası da genellikle karla ilgili oluyor. Karla ilgili en büyük güçlük, nereye, ne zaman ve ne miktarda yağacağı… Bunun en büyük nedeni beklenmedik yerlere sürpriz şekilde çok miktarda kar yağması. Bir diğer neden de küçük bir ısı değişiminin, karı yağmura dönüştürerek yeryüzüne indirmesi.
Kar, suyun yarı donmuş halidir. Kar kristalleri dediğimiz küçük buz parçacıklarından oluşan kar, soğuk bulutlar içindeki su parçacıklarından oluşur. Kar kristalleri altıgen olmasına rağmen çeşitli şekil ve büyüklüklerde olabiliyor. Bu şekiller sıcaklık ve havadaki su seviyesine göre değişiyor.
Kar kristalleri dümdüz olabildikleri gibi çubuk şeklinde de olabiliyorlar. Dümdüz olanlar genellikle eksi 15 derecede, çubuk şeklindekiler de genellikle eksi beş derece dolaylarında görülüyor.
Kar kristalleri bulutlardan yeryüzüne inerken havada farklı sıcaklıklarda çeşitli katmanlardan geçer. Bu da kar kristallerinin şeklinin değişmesine yolaçar. Eriyen kar kristalleri ve yağmur damlaları da birden bire soğuk bir katmanla karşılaşınca küçük buz parçacıklarına dönüşebilir.
Bunların irileşmesi dolu dediğimiz büyük buz parçacıklarının oluşmasına yol açabilir.
Kar kristallerinin birçoğunun bir araya gelmesi ile kar yer yüzüne büyük parçalar halinde yağabilir. Türkiye’de bize “lapa lapa kar yağıyor” dedirten 2-2 buçuk santimlik kar tanecikleri, 100 kristalin birleşmesiyle oluşur. Kar tanecikleri, donma sıcaklığına yakın rüzgarsız bir atmosferde 5 santimetreye kadar büyüyebiliyor.
Bütün bunlara karşılık karın içindeki su miktarı yağmurunkinden daha az oluyor.
Amerika’da kullandığımız suyun büyük bölümünün kaynağı, kar suyu. Eriyen kar akarsulara, barajlara ve ekili topraklara su sağlıyor. Amerika’nın batısında dağlardan eriyerek toprağa karışan su yerüstü sularının yüzde yetmiş beşinin kaynağı.
Kar aynı zamanda bir yorgan gibi bitki ve hayvanları kışın dondurucu soğuğundan koruyor. Yeni yağan kar çevredeki sesi emen bir yapıdayken bekleyerek düzleşen karda ses yansıyarak uzak yerlere yankı yapabiliyor. Karda yansıyan ses daha net duyulabiliyor.
Karın rengi beyaz görünür. Bunun da en büyük nedeni güneş ışınlarıdır. Yansıtacak birçok yüzeyi olan kar kristalleri güneş ışınlarını geçirerek beyaz bir renkle karşımıza çıkar.
Bazen karın mavi renk aldığı da görünür. Işık kar içinde uzun bir yol alınca rengi maviye döner. Burada karın bir ışık filtresi gibi çalıştığını ve güneşin beyaz ışınını maviye döndürdüğünü söyleyebiliriz.
Mavi renkli kar için ışığın karın bir metre derinliğine kadar işlemesi gerekir.
Dünyanın en kuzey ve güney bölgelerinde kar yağışı yıl boyunca sürer. Ancak kış boyunca bol kar yağışı alan yerler buralardan farklıdır. İtalya ve İsviçre Alpleri, Batı Kanada kıyısındaki dağlar ve Amerika’da Sierra Nevada ve Kayalık Dağlar en çok kar yağışı alan yerlerin başında gelir. Sıcak iklimlerdeyse kar deniz seviyesinden 4bin 9yüz metre yukarda bulunan yerlere yağar.
Her yıl Amerika’da en az yüz kar fırtınası yaşanır. Kar fırtınalarının ömrü iki ila beş gün arasında değişir. Tabii daha uzun süren kar fırtınaları da olur. Örneğin 1971 ve 72 yıllarında başkent Washington’un kuzeyine üç metreye yakın kar yağdı, birkaç yıl önce de ilk kez kar ve buz yüzünden bütün federal hükümet ve okullar kapandı, hayat neredeyse felce uğradı.
1936 yılında bir Japon fizikçi ilk yapay karı laboratuvar ortamında geliştirmeyi başardı. Bu bilimadamını diğerleri izledi. O tarihte başlayan yapay kar üretme çalışmaları, öylesine gelişti ki, sonunda büyük bir kış sporları sektörü oluştu. Bazı kış sporları tesisleri yağan karı, suni karla takviye ediyorlar.
Karın olumsuz yönleri yok da değil. Her yıl kar yüzünden meydana gelen trafik kazaları birçok kişinin ölmesine ya da yaralanmasına yolaçıyor. Karda uzun süre dışarıda kalarak ısı kaybına uğrayanlar ya da çok fazla hareket edip kalbini zorlayanlar için de ölüm tehlikesi söz konusu.
1996 yılının Ocak ayında Amerika’nın doğusunu etkisi altına alan kış yüzden fazla kişinin ölmesine yolaçmıştı. Kar ve soğuk yüzünden o yıl birçok eyalette olağanüstü durum ilan edilmişti.
Virginia ve Batı Virginia eyaletleri bu fırtınadan ençok etkilenen yerler oldu. Birçok noktada kar seviyesi bir metrenin üzerine çıktı. Karayoluyla ulaşım neredeyse durdu ve havaalanları birkaç gün kapandı.
Yönünü kuzeye çeviren fırtına birkaç hafta sonra New York’u vurdu. Yüksek binaların çatılarına düşen kar çökmelere yolaçarken, New York’lular uzun mesafelere ancak yürüyerek gidebildi.
Karın sürekli yağdığı yerlerde yaşayanlar, bu zorluklara zamanla alışıyor. Ancak kar yağışına alışık olmayan bölgelerde yaşayanlar da karla mücadele etmeyi öğrenmek zorunda. Evinizin, işyerinizin önündeki karı temizlemeye çalışmanın sağlık açısından tehlikesi var mı? Eğer sürekli çalışıp kendinizi zorlarsanız, kalbinize zarar verebilirsiniz. Kış başlamadan eviniz için gerekli erzakı depolamanın da yararlı olacağını anımsatmalıyız.
Aynı şey sürücüler için de geçerli. Karda yolda kalırsanız aracınızdan fazla uzaklaşmayın. Aracınızın çevresini olabildiğince temizlemeye çalışın ki egzos zehirlenmesi sorun yaratmasın. Arabanızın uzaktan fark edilebilmesi için üzerine parlak bir şey bağlamanın da yararı olabilir. Isınmak için arabanızı 4 saatte bir 15 dakika çalıştırmanız tavsiye ediliyor.