Çin, Bush yönetiminin Guantanamo üssünde bulunan 22 Uygur Türk'ünü Çin’e iade etmemesini sert bir dille eleştirdi. Pekin hükümeti, yakında serbest bırakılması beklenen Uygurların Çin’e teslim edilmemesinin teröristlere yanlış sinyal vereceğini ileri sürdü.
Amerika’nın Küba’daki Guantanamo üssünde hala yüzlerce terörist zanlısı bulunuyor. Bunlar arasında 2 yıl önce Afganistan savaşı sırasında yakalanmış Çin vatandaşı 22 Uygur da var. Pekin hükümeti bu kişileri sorguya çekmek istemiş bu olmayınca iadelerini talep etmişti.
Amerika Dışişleri Bakanı Colin Powell, geçen hafta yaptığı açıklamada, Uygurların yakında serbest bırakılacağını söylemiş ancak Çin’e iadelerinin söz konusu olmadığını vurgulamıştı. Nedeni ise uluslararası insan hakları kuruluşlarının, Uygurların Çin’e gönderilmeleri halinde işkenceye maruz kalacaklarını savunmaları.
Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü, "Doğu Türkistan teröristleri” olarak nitelediği ayrılıkçı Uygurlara Amerika tarafından yanlış sinyal gönderilmemesi gerektiğini söyledi. Bağımsızlık yanlısı Uygurların uluslararası terörizmle bağı olduğunu iddia eden Çinli yetkili, bu kişilerin sadece Çin değil Amerika’yı hatta tüm Dünyayı tehdit ettiklerini öne sürdü.
Bazı uzmanlar, terörizmle mücadelede Çin’in işbirliğine ihtiyaç duyan Amerika’nın, bunu elde etmek için Pekin hükümetine ödün verdiği görüşünde. Ödün ise, Doğu Türkistan’daki ayrılıkçı Uygurların “terörist” olarak kabul edilmesi. Avustralya’daki Griffin Üniversitesi’nden Profesör Colin McKerras Bush yönetiminin bir ikilem içinde kaldığını söylüyor.
Avustralyalı profesöre göre, Washington bir yandan Çin’in işbirliği yapmasını istiyor, bir yandan da Pekin hükümetinin terörizmle mücadele kisvesi altında Uygurlara baskıyı artırmasından kaygı duyuyor. Doğu Türkistan’da her türlü dini faaliyet, yayın, forum ve kuruluş için Çinli yetkililerin izni gerekiyor.
Uluslararası kuruluşlara göre, 11 Eylül saldırılarından buyana, Çin’in Şincan diye adlandırdığı, Doğu Türkistan ya da Uygur Özerk Bölgesinde baskı daha da arttı ve binlerce Uygur yasadışı faaliyette bulundukları gerekçesiyle göz altına alındı. Çin hükümeti, ayrıca, işgali altında tuttuğu Tibet’le birlikte Doğu Türkistan’da da asimilasyon politikası uygulamakla suçlanıyor.
Çinli yetkililer, 90’lı yıllarda Doğu Türkistan’da meydana gelen bombalı saldırılar ve toplumsal huzursuzluklardan ayrılıkçı Uygurları sorumlu tutuyor.