ABD Kongresi’nde hem Cumhuriyetçiler hem de Demokratlar, Rus istihbaratının Afganistan’da Taleban’a Amerikan askerlerinin öldürülmesi karşılığında para ödülü verdiği yönündeki iddiaların ardından Trump yönetiminden konunun aydınlatılmasını talep ediyor. Cumhuriyetçi Başkan Trump ise iddiaların ABD istihbaratı tarafından güvenilir bulunmaması sebebiyle kendisinin bilgilendirilmediğini söylüyor.
Geçtiğimiz Cuma günü ilk olarak New York Times’da yer alan, daha sonra da çok sayıda medya kuruluşu tarafından haberleştirilen iddialar, Amerikan siyasetinde hararetli bir tartışma başlattı. New York Times haberinde Başkan Donald Trump’ın Mart ayında konuyla ilgili bilgilendirildiğini iddia etmişti.
ABD Başkanı ise Pazar günü yaptığı açıklamada, ‘’İstihbarat bana biraz önce bu bilgiyi güvenilir bulmadıklarını ve bu sebeple bana ya da Başkan Yardımcısı’na bilgi vermediklerini bildirdi’’ dedi.
İddialar Pazartesi günkü Beyaz Saray brifinginde de gündeme geldi. Beyaz Saray Sözcüsü Kayleigh McEnany, haberinde söz konusu iddialarla ilgili olarak Başkan Trump'ın bilgilendirildiğini yazan New York Times'a tepki göstererek, ''New York Times'ın kendisine neden bu kadar sık yanıldıklarını sorması gerekir'' dedi.
Bu gibi durumlarda istihbaratın önce üst düzey yetkililer tarafından doğrulanıp güvenilirliğinden emin olunduktan sonra Başkan'a bilgi verildiğini söyledi. Beyaz Saray Sözcüsü, istihbarat camiasında bu iddiaların doğruluğu konusunda bir mutabakat olmadığı, farklı görüşlerin bulunduğunu belirtti.
Sözcü Kayleigh McEnany, sekiz Kongre üyesinin konuyla ilgili bilgi vermek üzere Beyaz Saray'a davet edildiğini söyledi.
Beyaz Saray Sözcüsü'ne basın toplantısında Başkan Donald Trump'ın ''Rusya'nın hesap vermesini sağlamak üzere ne gibi adımlar atabileceği ya da Moskova'ya ne gibi bir mesaj vereceği'' konusunda sorular yöneltildi. Sözcü, bu konuda yorum yapmaktan kaçınarak Başkan'ın New York Times'ın haberinde ileri sürüldüğü gibi iddialarla ilgili bilgilendirilmediğini vurguladı.
Ulusal İstihbarat Başkanı John Ratcliffe Cumartesi günü yaptığı açıklamada, ABD Başkanı Trump’ın söz konusu istihbarata ilişkin bilgilendirildiğini yalanlamış, ancak istihbaratın güvenilirliği konusunda ayrıntı vermemişti.
ABD basınında yer alan haberlerin ardından Cumhuriyetçi ve Demokrat Kongre üyelerinden iddialarla ilgili soruşturma başlatılması çağrıları geldi. Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Pazar günü Kongre üyelerinin CIA Başkanı Gina Haspel ve Ulusal İstihbarat Başkanı John Ratcliffe tarafından bilgilendirilmesini istedi.
Temsilciler Meclisi Silahlı Hizmetler Komisyonu da iddialarla ilgili olarak Savunma Bakanlığı’ndan bilgilendirme yapılması talebinde bulundu. Komisyonun kıdemli üyesi Cumhuriyetçi Mac Thornberry, ‘’Son iddialar ışığında Afganistan’daki asker sayısının 8.600’ün altına çekilmesinin trajik bir hata olacağını’’ belirtti.
Cumhuriyetçi senatör: ‘’Trump yönetimi iddiaları ciddiye almalı’’
Cumhuriyetçi senatörlerden de iddiaların açıklığa kavuşturulması ve konunun aydınlatılması yönünde çağrı geldi. Cumhuriyetçi Senatör Lindsey Graham Twitter’dan konuyla ilgili iddialara ilişkin haberleri paylaşarak, ‘’Trump yönetiminden iddiaları ciddiye almasını beklediğini’’ yazdı.
Cumhuriyetçi Kongre üyesi Liz Cheney de Beyaz Saray’a Kongre ile daha fazla bilgi paylaşması çağrısında bulundu, ‘’Kim haberdardı ve askerlerimizi korumak ve Putin’in hesap vermesini sağlamak için ne yapıldı?’’ diye sordu.
Demokrat Partili Senatör Kirsten Gillibrand, Ruslar’ın Taleban’a ödül programının kapsamına ilişkin ABD Kongresi tarafından soruşturma açılması talebinde bulundu. Soruşturmada kime ne kadar para verildiği ve bunun sonucunda kaç Amerikan askerinin öldüğünün aydınlatılmasını isteyen Senatör Gillibrand, Başkan Trump’ın ve yönetimden diğer yetkililerin böyle bir ödül programından ne zaman haberdar olduğunu sordu.
Demokrat Senatör, ‘’Ordumuzda hizmet verenlerden ve ailelerinden risk alıp ABD için fedakarlık yapmalarını istediğimizde, risklerin en aza indirilmesi ve yapılan fedakarlıkların onurlandırılması için her şeyi yapacağımız anlayışıyla hareket ettiğimize inanıyorum. Başkan Trump, bu konuda kendi üzerine düşeni yapmamışa benziyor. Kapsamlı bir soruşturma, denetim ve hesap verilmesini sağlayacak tedbirlerle biz, kendi üzerimize düşeni hala yapabiliriz’’ dedi.
Piyasaya geçtiğimiz hafta çıkan kitabıyla tartışma yaratan Trump yönetiminin eski Ulusal Güvenlik Danışmanı John Bolton, NBC televizyonunda katıldığı programda, ABD Başkanı’nın kendisinin iddialarla ilgili olarak bilgilendirilmediği yönündeki açıklamalarına atıfta bulunarak, ‘’İnsan neden böyle bir şey yapar ki diye sormadan edemiyor. Sorunun cevabı muhtemelen Ruslar’ın ABD askerlerine yönelik aktif saldırganlığının ve bu konuda bir şey yapılmamış olmasının çok çok ciddi bir mesele olması. Eğer doğruysa, Başkan 4-5 aydır konuyu ihmal etmiş izlenimi verebilir. Ama eğer kimse kendisine bilgi vermediyse sorumluluğu üzerinden atabilir’’ şeklinde konuştu.
Afganistan’da ABD askerlerinin öldüğü saldırılar mercek altında
Washington Post’un Pazar günkü haberine göre, 2018-2020 arasında 28 Amerikan askeri öldü. Haberde, Taleban’ın sızmış olabileceği Afgan güvenlik güçleri mensupları tarafından gerçekleştirilen saldırılarda da ABD askerlerinin öldüğü belirtildi. Gazeteye göre CIA tarafından da doğrulanan istihbaratın kaynağı, Afganistan’daki ABD Özel Operasyon kuvvetleri.
New York Times ve AP’nin haberine göre ABD’li yetkililer, Afganistan’da Amerikan askerlerinin öldüğü saldırıları, Moskova’nın Taleban’a yaptığı iddia edilen ödemelerle bağlantılı olup olmadıklarının belirlenmesi amacıyla incelemeye aldı.
İncelenen olaylar arasında 2019 yılı Nisan ayında Taleban’ın Bagram Hava Üssü’ne dönen Amerikan zırhlı araç konvoyunu hedef aldığı ve üç ABD askerinin öldüğü saldırı da yer alıyor. Saldırıda üç ABD askeri ve bir Afgan personeli de yaralanmıştı. Saldırıyı Taleban Twitter’dan yaptığı açıklama ile üstlenmişti.
Taliban mevziinde bulunan 500 bin dolar iddialarla bağlantılı mı?
Amerikan ordusundan SEAL olarak bilinen özel operasyon kuvvetleri 2020 yılı başlarında Taleban'a ait bir mevziye operasyon düzenlemiş, baskında 500 bin dolar para ele geçirilmişti.
AP’nin haberine göre, operasyonda ele geçirilen 500 bin dolar paranın Ruslar’ın Taleban militanlarına ABD askerlerinin öldürülmesi karşılığında para verdiği iddialarıyla bağlantılı olup olmadığı da inceleniyor.
Rusya ve Taleban iddiaları yalanlıyor
Hem Rusya hem de Taleban, konuyla ilgili iddiaları yalanladı. ‘’Bu iddialar yalan’’ diyen Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Başkan Donald Trump ve Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in görüşmelerinde iddiaların hiç gündeme gelmediğini belirtti. Washington’daki Rusya Büyükelçiliği, ‘’New York Times’ın haberinin Washington ve Londra’daki büyükelçilik çalışanlarının can güvenliğine yönelik doğrudan tehditlere yol açtığını’’ belirtti.
ABD ve Taleban, bu yılın başında, 18 yıldır devam eden savaşta barışın sağlanması için anlaşma imzalanmıştı. Anlaşma kapsamında ABD ve NATO müttefikleri, Taleban’ın anlaşmaya uyması halinde önümüzdeki yıla kadar tüm askerlerin çekilmesini kabul etmişti.
