ABD Ticaret Bakanlığı'nın raporuna göre Amerika'da tüketici harcamaları Mayıs ayında yüzde 8,2 oranında yükseldi. Bu artış, Mart ve Nisan ayında Corona salgınıyla durma noktasına gelen ekonomi sebebiyle tüketici harcamalarında yaşanan düşüşün kısmen telafi edilmesi anlamına geliyor. Ancak ABD ekonomisinin, içinde bulunulan çeyrekte, kayıtlara geçen en hızlı daralmayı yaşamakta olduğu tahmin ediliyor.
Tüketici harcamaları, Mayıs ayındaki toparlanmadan önce çok sayıda iş yerinin kapanması, milyonlarca çalışanın işten çıkarılması ve ekonominin resesyona sürüklenmesi nedeniyle Mart'ta yüzde 6,6, Nisan'daysa yüzde 12,6 oranlarında düşmüştü. O dönemden bu yana birçok iş yerinin yeniden açılması tüketicileri mağaza ve restoranlarda harcama yapmaya yöneltirken, iş kaybına uğrayan kimilerine de istihdam sağladı.
ABD Ticaret Bakanlığı'nın raporuna göre Amerikalı tüketiciler, kişisel gelirleri yüzde 4,2 oranında gerilemesine rağmen Mayıs ayında harcamaları arttırdı. Gelir oranı ise işsizlik yardımı ve belirli miktarın altında yıllık geliri olanlara yapılan tek seferlik 1.200 dolar tutarındaki teşvik ödemeleriyle birlikte Nisan ayında yüzde 10,8 artış gösterdi.
Federal işsizlik yardımının süresi 1 ay sonra doluyor
Federal hükümet, 30 milyon işsiz Amerikalı'ya eyaletlerin sağladığı işsizlik yardımının yanı sıra haftada 600 dolarlık takviye yardımda bulunuyor. Federal hükümetin ekonomiye haftada yaklaşık 20 milyar dolar nakit para pompalaması çok sayıda işsizin Corona krizini atlatmasını sağladı. Ancak her hafta verilen 600 dolarlık federal yardımın süresi 25 Temmuz’dan sonra dolacak. Trump Yönetimi bu sürenin uzatılmasına karşı çıkıyor.
Corona teşvik çekleri olmadan ya da federal işsizlik yardımının süresinin uzatılmadan tüketicilerin rahatça harcama yapıp yapamayacaklarıysa net değil. Amerikan Merkez Bankası (FED) Başkanı Jerome Powell, geçen hafta Kongre'de verdiği ifadede, Kongre'nin işsizlik yardımı ödemelerinin süresini geleneksel 6 aylık sürecin de ötesinde uzatmayı değerlendirmesi gerektiğini kaydetti. Powell, bu tavsiyesini, işsizlik oranının yıl sonuna kadar yüksek seyredeceği öngörüsü üzerine yaptı.
Tüketici harcamalarının Mayıs ayında yükselmesi, yeni Corona enfeksiyonu vakalarının hızla artışa geçmesinin bazı eyaletleri ve şirketleri, ekonomik faaliyetleri yeniden başlatma girişimlerini askıya alma ya da geri çevirmeye zorladığı döneme denk geldi.
Tüketici harcamaları, ABD'deki ekonomik faaliyetlerin yüzde 70'ini oluşturması açısından yakından takip edilen bir gösterge. İktisatçılar, tüketici harcamalarının Mayıs ayında artmasına rağmen gayrisafi yurtiçi hasılanın Nisan-Haziran çeyreğinde yıllık yüzde 30 oranında daralacağını tahmin ediyor. Bu oran, 1948 yılında kayıt altına alınmaya başlandığından bu yana Amerikan ekonomisinde çeyreklik dönem içinde gözlemlenen en kötü düşüş olabilir. Gayrisafi yurtiçi hasıla, Ocak-Mart çeyreğindeyse yüzde 5 oranında daralmıştı.
Öte yandan iktisatçılar, tüketici harcamalarında Mayıs ayında kaydedilen yükselişe çok umut bağlanmaması gerektiği görüşünde. Bunun nedeni, bu artışın rekor düzeydeki iki düşüş dönemini izlemesi ve pandemi öncesindeki harcama hızının hala yüzde 11 oranında altında seyretmesi.
Tüketici en çok hangi harcamalara ağırlık verdi?
Bugün açıklanan rapor aynı zamanda tüketicilerin Mayıs ayında en çok hangi alanlarda harcamalara ağırlık verdiğini de gözler önüne seriyor.
Buna göre Mayıs ayında otomobil gibi dayanıklı tüketim mallarının tüketimi yüzde 29, gıda ve giyim gibi dayanıksız tüketim malları kategorisindeki ürünlerin tüketimiyse yüzde 8 oranında arttı. Cep telefonu servis sözleşmelerinden hastane ziyaretlerine hizmet sektöründeki birçok sahadaysa tüketim yüzde 5 yükseldi.
Rapora göre Mayıs ayındaysa enflasyon yüzde 0,1 olarak kayda geçti. Geçen yıl yüzde 0,5 olan enflasyon, Amerikan Merkez Bankası'nın yüzde 2 olan hedefinin çok altında.
Ekonomi ne zaman toparlanacak?
Birçok uzman, Şubat ayında gerileme süreci içine giren ekonominin 2020'nin ikinci yarısından itibaren yeniden canlanacağını, en erken 2021 sonlarına doğru ise pandemi öncesi seviyeye ulaşacağını tahmin ediyor.
Trump yönetimi yaz aylarıyla birlikte hızlı ve güçlü bir ekonomik toparlanma beklentisi içinde olsa da iktisatçıların çoğu, kötümser bir tablo çiziyor. Uzmanlara göre pandeminin yoğunlaşması ve iş yerlerini ikinci kez kapanmaya zorlaması durumunda, iş piyasası ve ekonomi daha da gerileyecek ve ekonomik hasar daha derin olacak.
