Amerikan yönetiminden Çin’e Rusya’dan savaş uçağı ve S-400 füze savunma sistemi satın aldığı için yaptırım gelmiş, Amerikan Maliye Bakanlığı Pekin’in, 2016 yılında Amerika’daki başkanlık seçimlerine müdahale ettiği iddiasıyla Rusya’ya uygulanan yaptırımları ihlal etmesini gerekçe göstermişti.
Çin Dışişleri Bakanlığı'ndan Amerika'nın yaptırım adımına yanıt geldi. Pekin, Amerika'ya Çin ordusunu hedef alan yaptırımları geri çekmesi çağrısında bulundu. Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Geng Shuang günlük basın brifinginde konuştu. Çinli sözcü "Amerika'yı derhal bu hatadan dönmeye çağırıyoruz. Yoksa bunun sonuçlarına katlanmak zorunda kalacak" ifadelerini kullandı.
Rusya'dan da Amerika'nın Çin'e yönelik yaptırımlarına tepki geldi. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov yaptırımları "Bir diğer adil olmayan rekabet hamlesi" olarak tanımladı. Lavrov'un yardımcısı Sergey Ryabkov da Amerika'yı "Rusya ile ilişkilerde gerilimi körükleyerek küresel istikarara zarar vermekle" suçladı. Rus yetkili "Amerika ateşle oynuyor" sözleriyle sert çıktı.
Amerikan yaptırımının hedefindeki kurum Çin’in savunma teknolojisinden sorumlu birimi olan Ekipman Geliştirme Departmanı. Kurumun direktörü Li Shangfu da Rus silahlarının ana ihracatçısı konumundaki şirket Rosoboronexport ile “önemli işlemler” yaptığı gerekçesiyle yaptırım listesine alındı.
Amerikan Dışişleri Bakanlığı’ndan yapılan açıklamaya göre, Çin’e yönelik yeni yaptırımlar Rusya’dan 2017 yılında alınan 10 adet SU-35 savaş uçakları ve 2018’de satın alınan karadan havaya S-400 füze savunma sistemi ile ilgili.
Yaptırım kapsamında Çin’in savunma teknolojisi kurumu ve direktörünün ihracat ruhsatı için başvurması ya da Amerika’nın mali sistemi içinde yer alması yasak. Yeni yaptırım uyarınca bu kişi ve kurum Amerikalılarla iş yapması yasaklanan kişi listesine de eklendi.
Trump yönetimi Çin’e yönelik yaptırımlar dışında, Rus ordusu ve istihbaratı ile bağlantılı 33 kişi ve kurumu da kara listeye aldı. Bu kişi ve kurumlarla ticaret yapanlar da Çin’e uygulanan yaptırımlar gibi ikinci yaptırımların hedefi olabilir.
Amerikalı bir yetkiliye göre kara listeye eklenen yeni isimlerden bazıları, 2016’daki başkanlık seçimlerine Rusya’nın müdahalesi soruşturmasında suçlanan kişiler.
Hedef Moskova mı Pekin mi?
Amerikan yönetiminden bir yetkili Çin’e uygulanan yaptırımların hedefinin Amerika ve Çin arasında devam eden ticaret savaşına ragmen Pekin ya da Çin ordusunun olmadığını, asıl hedefin Moskova olduğunu vurguladı.
Amerikalı yetkili, “Bu yaptırımların nihai hedefi Rusya. CAATSA (Amerika’nın Düşmanlarına Yönelik Yaptırım Yasası) bağlamında uygulanan yaptırımların amacı özellikle bir ülkenin savunma kapasitesine zarar vermek değil” diye konuştu. Yetkili “Yaptırımlar olumsuz faaliyetleri sebebiyle Rusya’nın bedel ödemesini amaçlıyor” ifadesini kullandı.
Rus milletvekili Franz Klintsevich ise Amerika’dan gelen yaptırım adımının S-400 ve SU-35 kontratlarını etkilemeyeceğini söyledi. Rus vekil söz konusu sözleşmelerin plan ve program dahilinde uygulanacağından emin olduğunu belirtti. “Bu askeri ekipmana sahip olmak Çin için çok önemli” ifadelerini kullandı.
“Umarız diğer ülkeler de mesajı alır”
Trump yönetimi yetkilileri, Çin’e yönelik yaptırım adımının Rusya’dan S-400 füze savunma sistemi satın almayı düşünen diğer ülkelere de bir mesaj göndermesini umduklarını söyledi.
Amerika, uzun bir süredir NATO müttefiki Türkiye’nin de Rusya’dan satın aldığı S-400 füze savunma sistemi konusunda kaygılarını dile getirmiş, bu sistemlerin kullanılmasının Türkiye’nin kullandığı ABD yapımı silahlar ve F-35 savaş uçakları gibi başka savunma teknolojilerinin güvenliğini riske atabileceği uyarısında bulunmuştu.
Bir başka Amerikalı yetkili de “Umarız bu adım ciddiyetimiz konusunda bir mesaj verir ve belki de diğer ülkeleri Rus savunma ve istihbarat sektörleriyle ilişkileri konusunda iki kez düşünmeye teşvik eder” diye konuştu.
