Amerikan basını, Savunma Bakanı Jim Mattis’in ani istifa kararıyla ilgili haber ve yorumlara geniş yer ayırıyor.
New York Times, Mattis’in istifasının, Başkan Trump’ın danışmanlarının tavsiyelerinin aksi yönünde bir kararla Suriye’deki 2 bin Amerikan askerinin hızla geri çekileceğini açıklamasından bir gün sonra geldiğini yazıyor. Gazete, Mattis’in Trump’a gönderdiği istifa mektubunda Suriye’deki askerlerin çekilmesi kararına açıkça atıfta bulunmadığı, ancak bunun Savunma Bakanı’nın istifasında rol oynadığına şüphe olmadığı yorumunda bulunuyor. Habere göre deneyimleri ve istikrarlı duruşuyla fevri tavırlarıyla bilinen Trump karşısında bir denge unsuru olan Mattis, son aylarda yakın çevresine, savunma bakanlığı görevini, bir milyon 300 bin Amerikan askerini koruma sorumluluğu olarak algıladığını söylüyordu. Arkadaş ve danışmanlarına göre Mattis, bu sorumluluğun, dengesiz bir başkanın savunma bakanı olmaya değdiğinin altını çiziyordu. Mattis’in dün Beyaz Saray’a cebinde istifa mektubuyla gittiği ama son bir kez daha Trump’ı Suriye kararından vazgeçirmek için girişimde bulunduğu söyleniyor. Trump’ı kararından döndürmeyi başaramayan Mattis, Pentagon’a geri gitti ve istifa mektubundan 50 kopya bastırılıp gerekli mercilere dağıtılmasını istedi. Gazete, Mattis’in istifasının zamanlama olarak hükümetin kapanması tartışmaları ve borsalardaki ani düşüşün yarattığı kaygıların arttığı döneme denk geldiği yorumunda bulunuyor. Öte yandan Mattis’in istifası, Pentagon’un Amerika’nın önümüzdeki aylarda Afganistan’daki askeri varlığını yarı yarıya azaltmaya çalıştığı dönemle de çakıştı. Gazetenin bir başka yorumu da Mattis’in istifa mektubunun, İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminden bu yana Amerika’nın ulusal güvenliğinin temelini oluşturan ittifakları reddeden bir başkana karşı gösterilen en sert protesto eylemi olduğu yönünde.
New York Times bugün ayrıca Trump Yönetimi’nin Afganistan’daki Amerikan askerlerinin sayısını yarı yarıya azaltma yönünde aldığı ani kararla ilgili haberi aktarıyor. Gazete, önümüzdeki aylarda yaklaşık 7 bin askerin geri çekilmeye başlanacağını bildiriyor. Habere göre neredeyse 17 yıldır devam eden savaşın yönünü değiştirecek nitelikteki bu karar, Afgan yetkilileri şaşkınlığa uğrattı. Bunun nedeni, Afgan yetkililerin Trump Yönetimi’nin Afganistan politikasında ani bir değişime gidileceğiyle ilgili planları hakkında bilgilendirilmemesi. Hükümetten bir yetkiliye göre Başkan Trump, Afganistan’daki asker sayısını azaltma yönündeki kararı, Suriye’den çekilme kararıyla aynı zamanda aldı. Afganistan kararı, Savunma Bakanı Jim Mattis’in Trump’ın Ortadoğu politikası üzerinde görüş ayrılığı yaşadıkları gerekçesiyle Şubat 2019 sonunda görevden ayrılacağı şeklindeki istifa kararından hemen sonra açıklandı. Gazete, gerek Mattis’in istifasının gerekse önümüzdeki aylarda kilit bölgelerdeki askerleri geçme kararının, Amerika’nın şimdiye kadar verdiği en uzun süreli savaşın bundan böyle ne doğrultuda ilerleyeceği konusunda tartışmalara yol açtığını kaydediyor.
Washington Post ise gerek Washington’daki çevrelerin gerekse Amerika’nın müttefiklerinin Trump Yönetimi’nin en sağlam ve istikrarlı kılavuzu olarak kabul edilen Savunma Bakanı Jim Mattis’i farklı ahlaki kurallara göre hareket eden Trump’a karşı bir güvence olarak algıladıklarını yazıyor. Gazeteye göre Demokrat Partililer, Pentagon’da Mattis olduğu sürece en azından askeri kararların geçici heves ya da anlık dürtülerle alınmadığından emindi. Amerika’nın en yakın müttefikleri, Mattis’i, Trump Yönetimi içinde koşulsuz olarak güvenebilecekleri tek yetkili olarak kabul ediliyordu. Mattis’in istifası sadece Başkan Trump’la yaşadığı anlaşmazlıkların ayyuka çıkması açısından değil, aynı zamanda Trump’ın küresel arenada Amerika’nın başkumandanı olmaya ne kadar yetkin olduğunun sorgulanması açısından da önemli. Senato Çoğunluk Lideri Mitch McConnell, istifayı “üzücü” olarak nitelendirdi ve Trump’ı, Mattis’in yerini bir an önce Amerika’nın dost ve düşmanları konusunda Mattis kadar açık bir anlayışa sahip bir liderle doldurması çağrısında bulundu. Demokrat Partili lider Nancy Pelosi haberin “sarsıcı” olduğu yorumunda bulunurken Senato İstihbarat Komisyonu Başkan Yardımcısı Demokrat Senatör Mark Warner, Mattis’in istifasının “korkutucu” olduğunu söyledi. Gazete, Mattis’in Savunma Bakanlığı’ndan ayrılmasının Trump Yönetimi’nin dış politikasından en çok değişikliğe neden olabilecek gelişme olacağı öngörüsünde bulunuyor.