WASHINGTON - ABD Başkanı Joe Biden Avustralya ve İngiltere liderleriyle birlikte, Avustralya’nın ABD’den nükleer enerjiyle çalışan denizaltı satın alacağını açıkladı. Avustralya’nın bu alımlarla Çin’in Hint-Pasifik bölgesinde artan nüfuzuna ilişkin endişelerin gölgesinde filosunu modernize etmesi amaçlanıyor.
Başkan Joe Biden, Avustralya Başbakanı Anthony Albanese ve İngiltere Başbakanı Rishi Sunak’la California’nın San Diego kentinde biraraya geldi.
Liderler üç ülke arasında 18 aydır devam eden ve ülkelerin İngilizce isimlerinin baş harflerinden oluşan AUKUS kısaltmasıyla bilinen nükleer ortaklık kapsamında görüştü.
2021 yılında açıklanan ortaklık, bölgede askeri kapasitesini arttıran Çin’e karşı bir denge oluşturmak üzere, Avustralya’ya, konvansiyonel olanlara kıyasla daha yüksek kabiliyetli nükleer enerjiyle çalışan denizaltılara erişim imkanı veriyor.
Bu kapsamda Avustralya’nın ABD’den ilk aşamada üç adet Virginia sınıfı nükleer enerjiyle çalışan denizaltı alması planlanıyor. Gelecek nesil denizaltıların ABD teknolojisi ve desteğiyle İngiltere ve Avustralya’da inşa edilmesi bekleniyor.
Biden: “Denizaltılar nükleer silahlı değil, nükleer enerjiyle çalışıyor”
ABD Başkanı Joe Biden üç liderle birlikte buluştuğu San Diego’da yaptığı açıklamada denizaltıların nükleer silahlı olmadığını, nükleer enerjiyle çalıştığını vurguladı.
Arka planda iki denizaltının bulunduğu Donanma üssünde konuşan Biden, “Bu gemilerde herhangi bir nükleer silah olmayacak” dedi.
Avustralya Başbakanı Albanese de anlaşmanın ülkesinin savunma kapasitesine “tek seferde yapılan en büyük yatırım” olduğunu söyledi.
Çin’in Hint-Pasifik’te artan nüfuzuna karşı denge
Liderler resmi açıklamadan önce yaptıkları ortak yazılı açıklamada, “Özgürlükleri koruyan, insan haklarına, hukukun üstünlüğüne, egemen devletlerin bağımsızlığına ve kurallara dayalı uluslararası düzene saygı gösteren bir dünyaya inanıyoruz” ifadeleriyle de Çin’in bölgede artan nüfuzuna üstü kapalı olarak atıfta bulundu.
Üç ülkenin üzerinde gizlice uzlaşmaya vardığı anlaşma kapsamında Avustralya hükümeti Fransa ile 66 milyar dolarlık konvansiyonel denizaltı anlaşmasını iptal etmiş, Batı ittifakı içinde diplomatik gerginliğe yol açan krizin çözülmesi aylar almıştı.
İlk aşama daha yoğun liman ziyaretleri
ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin anlaşmanın ilk aşamasında, ABD ve İngiltere’nin Avustralya’ya konvansiyonel silahlı nükleer enerjiyle çalışan denizaltıların liman ziyaretlerini arttıracağını söyledi.
Bir sonraki aşamadaysa 2030’dan itibaren ABD’nin Avustralya’ya önce üç, daha sonra da ihtiyaç olması halinde iki tane daha Virginia sınıfı denizaltı satmayı planladıklarını belirtti.
ABD Savunma Bakanı üç ülkenin teknolojik işbirliğinin önündeki engellerin kaldırılması; yapay zeka ve hipersonik gibi alanlarda kabiliyetlerin geliştirilmesi için çalıştığını da vurguladı.
Savunma Bakanı Austin, “Bütün bu yatırımlar geleceği ABD’nin ulusal güvenliği açısından önem taşıyan Hint-Pasifik bölgesinde saldırganlığın caydırılmasına yönelik değerli ve yüksek kabiliyetli müttefiklerimizle daha yakın çalışmamıza imkan verecek” ifadelerini kullandı.
“21. Yüzyıl tarihinin çoğu Hint-Pasifik bölgesinde yazılacak”
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da yaptığı yazılı açıklamada anlaşmanın üç ülke arasında diplomatik, güvenlik ve savunma işbirliğini derinleştirdiğini vurguladı.
Blinken, “21. Yüzyıl tarihinin çoğunluğu Hint-Pasifik’te yazılacak ve biz de bölgede ekonomik refahın, özgürlüğün ve hukukun üstünlüğünün geliştirilmesi; her ülkenin zorlama olmadan egemen devlet olarak karar alma hakkının korunması amacıyla ortaklarımızla birlikte durmaktan gurur duyuyoruz. AUKUS gelecek nesiller boyu özgür ve açık bir Hint-Pasifik bölgesine ilişkin ortak vizyonumuzu ilerletmemizi sağlayacak” ifadelerini kullandı.
Çin’den ihlal iddiası
Çin üç ülke arasındaki AUKUS anlaşmasının Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması’nı ihlal ettiğini savunmuştu.
Pekin nükleer silahlara sahip bir devletten nükleer silahlara sahip olmayan bir devlete nükleer silah yapımında kullanılan malzeme sevkiyatının anlaşmanın ruhunun açık bir ihlali olduğunu iddia ediyor.
Avustralyalı yetkililerse eleştiriyi reddederek nükleer silahlı denizaltı değil, nükleer enerjiyle çalışan denizaltı almaya çalıştıklarını vurguluyor.
