Azerbaycan ve Ermenistan, 25 yıl sonra Güney Kafkasya'da yaşanan en şiddetli çatışmaların dokuzuncu gününde birbirlerini sivillerin yaşadığı bölgelere saldırmakla suçladı.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Dağlık Karabağ üzerindeki çatışmaların derhal sona erdirilmesi çağrılarına katıldı. Uluslararası hukuk uyarınca Azerbaycan'a ait olan Dağlık Karabağ'ın nüfusunun çoğunluğunu Ermeniler oluşturuyor ve bölge, Ermeniler tarafından yönetiliyor.
Ancak çatışmaların hafta sonunda yoğunlaşması ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev'in taviz vermeyen bir tutum sergilemesi, ateşkes umutlarını azalttı. 27 Eylül'den bu yana devam eden ve topçu ateşi, tank ve savaş uçaklarının kullanıldığı çatışmalarda yüzlerce kişi hayatını kaybetti.
Azerbaycan'dan yapılan açıklamada Dağlık Karabağ yakınındaki Azeri kentlerinin vurulduğu bildirildi. Bu, çatışmanın Azeri petrol ve doğalgazının Avrupa'ya nakledildiği boru hatlarının bulunduğu bölge yakınına ilerlemesi anlamına geliyor.
Pazar günü Azerbaycan halkına seslenen Aliyev, Azeri güçlerin ilerleme kaydettiğini ve 1990'lı yıllardaki savaştan bu yana Ermeniler'in elinde olan toprakları geri almaya başladıklarını söyledi.
Ermenistan'ın Dağlık Karabağ'dan ve civardaki Azeri topraklarından çekilmesi için bir takvim belirlemesi gerektiğini kaydeden İlham Aliyev, bu gerçekleşene kadar Azerbaycan'ın askeri harekatı durdurmayacağını söyledi.
Aliyev, "Azerbaycan'ın tek şartı var, o da topraklarının özgürlüğe kavuşması" şeklinde konuştu.
Cumhurbaşkanı Aliyev, Pazartesi günü TRT Haber'e verdiği söyleşideyse gelecekte olası bir ateşkesten sonra Ankara'nın Dağlık Karabağ'daki çatışmaların sona erdirilmesi ve barış sürecinin sağlanması için atılacak her türlü adımda yer alması gerektiğini söyledi.
1990'lı yıllardan bu yana arabuluculuk görevi üstlenen Amerika, Rusya ve Fransa'nın ateşkes çağrısını yanıtsız bırakan Aliyev, "Türkiye, gelecekteki her türlü barış sürecine katılmalıdır. Barış süreci elbette başlatılacak. Çatışmalar sonsuza kadar süremez, ne kadar kısa zamanda ateşkes sağlanırsa o kadar iyi olur" dedi.
TRT Haber'deki söyleşide Azeri güçlerin bazı bölgeleri Ermeni kontrolundan geri aldığını belirten Aliyev, "Türkiye büyük küresel potansiyele sahip. Güney Kafkaslar'ın komşusu" dedi ve Ankara'nın alacağı tavrın diğerlerine bir "uyarı" gönderdiğini söyledi. Azeri lider ayrıca ateşkesin yalnızca Azerbaycan'ın Ermenistan'ın askerlerini çekme konusunda "somut bir takvim belirlemesi" ve uluslararası garantiler alması durumunda mümkün olacağını kaydetti, "Başka ülkelerin toprağında gözümüz yok, ancak bizim olan bizimle kalmalıdır" şeklinde konuştu.
Öte yandan Ermenistan Savunma Bakanlığı yetkilisi Artsrun Hovhannisyan, çatışmalarla ilgili olarak, "Erivan için bir risk söz konusu olduğunu düşünmüyorum ama yine de savaştayız" ifadesini kullandı.
Çatışmalar, Azeri petrol ve doğalgazını dünya piyasalarına taşıyan boru hatlarının bulunduğu Güney Kafkasya'nın istikrarına ilişkin uluslararası kaygıları körükledi. Öte yandan Azerbaycan'ın Türkiye, Ermenistan'ın ise Rusya tarafından desteklenmesi, bölgesel güçlerin de çatışmaların içine çekilmesi riskini beraberinde getiriyor.
Ateşkes çağrısı yapan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg ise Türkiye ziyareti sırasında "Askeri çözüm yok" dedi.
Stoltenberg'ün görüştüğü Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ise Azerbaycan'ın topraklarını geri almaya çalıştığını ve NATO'nun Ermenistan güçlerine geri çekilme çağrısı yapması gerektiğini söyledi.
Ölü sayısı artıyor
Pazartesi günü Dağlık Karabağ'dan yapılan açıklamada Azeri güçlerin bölgenin idari merkezi olan Stepanakert'e roket saldırısı düzenlediği bildirildi.
Azerbaycan ise Ermenistan'ın Dağlık Karabağ dışındaki birkaç kasabaya füze fırlattığını açıkladı.
Dağlık Karabağ liderinin sözcüsü Vahram Pogosyan ise "Düşman Stepanakert ve Şuşi'ye roket fırlatıyor. Ordu savunması yanıt vermekte gecikmeyecek" ifadesini kullandı.
Dağlık Karabağlı yetkililer, 27 Eylül'de patlak veren çatışmalarda en son 21 askerin daha hayatını kaybetmesiyle ölen asker sayısının 223'e yükseldiğini bildirdi.
Azerbaycan, Ermenistan'ı, nüfus yoğunluğu yüksek bölgelere füze saldırısında bulunmakla suçluyor ancak Ermenistan, bu suçlamayı reddediyor.
Azerbaycan Başsavcılığı'ndan yapılan açıklamaya göre çatışmaların başlamasından bu yana 25 sivil hayatını kaybetti, 127 sivil ise yaralandı. Ancak Azerbaycan, ordunun verdiği kayıplara ilişkin açıklama yapmadı.
Azeri Başsavcı Kamran Aliyev, son durumu, "Bu, Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki ilişkilerin girdiği yeni ve tehlikeli bir aşama" olarak niteledi.
Paşinyan: "Vatanınızın yaşaması için savaşın"
Öte yandan Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan da geri adım atmayacağının sinyalini verdi. Pazartesi günü Facebook üzerinden açıklama yapan Paşinyan, geçen yıl terhis edilen askerlere orduya yeniden katılma ve savaşma çağrısı yaptı. Seferberlik çağrısında bulunan Paşinyan, mesajında, "Bir davet gönderiyorum ve vatanlarının hayatta kalması için savaşacaklarını söylüyorum" dedi.
Ermenistan Savunma Bakanlığı Sözcüsü Şuşan Stepanyan ise Azerbaycan'ın sivillerin hedef alındığı suçlamasını reddetti ve "Azeri yetkililer, gerçekle hiçbir ilgisi olmayan verileri yaymaya devam ediyor" dedi.
Son 9 gündür yaşanan ve Dağlık Karabağ sınırları dışına da taşmaya başlayan çatışmalar, 1990'lı yıllarda, 30 bin kişinin hayatını kaybettiği savaştan bu yana şiddet dozu en yüksek çatışmalar oluyor.
Rusya, Fransa, Amerika ve Avrupa Birliği'nin yaptığı ateşkes çağrıları sonuç vermedi. İran ise Pazartesi günü yaptığı açıklamada çatışan taraflarla ve bölgedeki diğer ülkelerle bir plan müzakere edebileceğini kaydetti, ancak ayrıntı vermedi.
Londra'daki Uluslararası Stratejik Çalışmalar Enstitüsü'nden Alexander Stronell ve Yohann Michel, "Çatışmalar, Dağlık Karabağ üzerine yaşanan anlaşmazlığa kısa vadede çözüm bulma beklentisini suya düşürdü" dedi.
İsrail'in Azerbaycan'a silah satması üzerine gerilen ilişkileri yumuşatma çabası içine giren İsrail Cumhurbaşkanı Reuven Rivlin ise Ermenistan'a insani yardım teklifinde bulundu. Ermenistan, geçen hafta, İsrail Büyükelçisi'ni danışmalarda bulunmak üzere geri çağırmıştı.
