Rusya’nın henüz klinik deney aşaması tamamlanmadan Corona virüsüne karşı aşıya onay veren ilk ülke olmasına bilim dünyası şüpheyle yaklaşıyor. Hem Rusya hem de diğer ülkelerdeki uzmanlar aşının az sayıda kişi üzerinde denendiğine dikkat çekiyor.
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin Sağlık Bakanlığı’nın virüse karşı geliştirilen aşıya onay verdiğini ve iki kızından birine aşının yapıldığını açıkladı. Rus lider, aşının etkili olduğunun kanıtlandığını savunsa da Rusya’daki ve diğer ülkelerdeki bilimadamları son aşama tamamlanmadan aşının kullanıma sunulmasının olumsuz sonuçları olabileceği konusunda uyarıyor.
Klinik deneylerde üçüncü aşama neden önemli?
Bir aşının güvenli ve etkili olup olmadığını kanıtlamanın tek yolu, aşı adayının binlerce kişi üzerinde denenmesi. Aşı çalışmalarında bu aşama klinik deneyin üçüncü aşaması olarak adlandırılıyor.
ABD’de son aşamaya gelen aşı denemelerinde 30 bin kişi üzerinde araştırma yapılması şart koşuluyor. İki aşı adayında bu kapsamlı araştırmalar başladı bile. Üçünde çalışmaların sonbaharda başlaması planlanıyor.
Rusya Klinik Deney Kurumları Derneği’nden yapılan açıklamada, “Aşı onay sürecinin hızlandırılması Rusya’yı bu yarışta lider yapmaz. Yalnızca aşıyı kullananları gereksiz riske maruz bırakır” denildi. Açıklamada Rus hükümeti yetkililerine ileri aşamadaki deneyler tamamlanmadan aşıya onay verilmesini erteleme çağrısı yapıldı.
Londra’daki Imperial College İmmünoloji Bölümü'nden Profesör Danny Altmann, “Güvenli ve etkili olduğu tam olarak kanıtlanmayan herhangi bir aşının kullanıma sunulmasından kaynaklanabilecek bir hasar şu anki sorunlarımızı daha da kötüleştirir” dedi.
Dünya Sağlık Örgütü de tüm aşı adaylarının kullanıma sunulmadan önce bütün test aşamalarından geçmesi gerektiğine dikkat çekiyor. Uzmanlar, deney çalışmaları tam olarak tamamlanmayan aşıların sağlığa zarar verebileceği ya da aşılara duyulan güveni sarsabileceği konusunda uyarıyor.
"İlk doz aşı bu ay sağlık çalışanlarına verilebilir’’
Rus yetkililer geniş kapsamlı üretimin ancak Eylül ayında başlayacağını söylese de, Başbakan Yardımcısı Tatyana Golikova ilk dozların sağlık çalışanlarına bu ay içinde verilebileceğini bildirdi. Aşılananların dikkatle takip edileceğini belirten yetkililer kitlesel aşılamanın Ekim ayından itibaren başlayabileceğini söylüyor.
Aşı çalışmasını finanse eden Rusya Doğrudan Yatırım Fonu Başkanı Kirill Dmitriev, gelecek aylarda onbinlerce gönüllünün aşılanmasını beklediklerini belirtti.
Rus bilimadamları veri paylaşmadı
Moskova’daki Gamaleya Enstitüsü’nün Rusya Savunma Bakanlığı'nın desteğiyle geliştirdiği aşıda, Corona virüsünün çeperindeki dikenli proteinin genlerini taşıyacak şekilde genleriyle oynanan mevsimsel grip virüsü kullanılıyor.
Çin’de CanSino Biyoloji ve İngiltere’de de Oxford Üniversitesi ve AstraZeneca’nın geliştirdiği aşılarda da benzer bir teknoloji kullanılıyor. Ancak bu çalışmaların aksine, Rusya’daki bilimadamları aşının hayvanlar ya da insanlar üzerinde yapılan ilk aşamadaki deneylerde nasıl sonuçlar elde edildiği konusunda bilimsel bir veri paylaşmış değil.
Associated Press haber ajansı, Rusya Sağlık Bakanlığı’nın kayıtlarında aşı konusunda gelişmiş deneylerin başlatılması izninin verildiği yönünde bir belgeye rastlamadıklarını belirtiyor. Rusya Sağlık Bakanlığı da açıklama yapmadı.
Rusya Cumhurbaşkanı Vladimir Putin, kızlarından birine iki doz aşı verildiğini, hafif ateş gibi bazı küçük yan etkiler olduğunu, ancak kızının kendisini iyi hissettiğini ve vücudunda çok sayıda antikor olduğunu söyledi.
Ancak bilimadamları aşının işe yaradığı kanıtlansa bile, bu korumanın ne kadar etkili olacağı konusunda kesin bir sonuç elde edilmesinin uzun süreceğini vurguluyor.
“Rusya için ulusal itibar meselesi”
Corona virüsüne karşı aşıya onay veren ilk ülke olmanın Kremlin açısından ulusal bir prestij meselesi olduğu yorumları yapılıyor. Putin daha önce yaptığı açıklamalarda birçok kez Rusya’nın salgınla mücadelesinden övgüyle söz etmişti. Ülkede Başbakan ve Putin’in sözcüsü Dimitri Peskov dahil olmak üzere çok sayıda yetkili Corona virüsüne yakalanmıştı.
Rusya Cumhurbaşkanı Putin, Rus bilimadamlarının dünyada en etkili aşı olduğu kanıtlanan bir Ebola aşısını geliştirdiğini ve Afrika’da Ebola'yla mücadeleye önemli katkıda bulunduğunu iddia etmişti. Ancak Rusya’da onay verilen iki Ebola aşısının Afrika’da yaygın bir şekilde kullanıldığını gösteren somut bir kanıt yok. 2019 yılı itibariyle, Rusya’nın geliştirdiğini ileri sürdüğü iki aşı Dünya Sağlık Örgütü’nün listesinde “aşı adayı” olarak yer alıyordu.
