Brezilya'nın 1980'li yıllarda demokrasi rejimine geri dönüşünden bu yana ülkedeki devlet kurumlarına yönelik en ağır saldırıların düzenlenmesi üzerine polis, aşırı sağcı eski Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro destekçilerinin kurduğu kampa sevkedildi.
Yüzlerce zırhlı polis, başkent Brasilia'daki ordu karargahı yakınındaki kamp alanında toplandı. Reuters'ın görgü tanıklarına göre bölgedeki askerler geri çekildi.
Dün binlerce Bolsonaro destekçisi Kongre, Anayasa Mahkemesi ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na baskın düzenlemişti.
Ekim ayındaki seçimlerde az farkla rakibi Bolsonaro'yu geride bırakan ve 1 Ocak'ta göreve başlayan solcu Cumhurbaşkanı Luiz Inacio Lula da Silva, şiddet eylemlerinin sorumlularından adalet önünde hesap sorulacağı sözü verdi. Bolsonaro destekçisi protestocular camları ve mobilyaları kırmış, sanat eserlerini tahrip etmiş, silahlar çalmıştı.
ABD Başkanı Joe Biden ve diğer dünya liderleri, Brezilya devlet kurumlarına yönelik saldırıları kınadı. Amerika'nın Florida eyaletinde bulunan Bolsonaro ise destekçilerini kışkırttığı iddialarını yalanladı ve isyancıların "çizgiyi aştığını" söyledi.
Brezilya Anayasa Mahkemesi Yargıcı Aleksandre de Moraes, güvenliği sağlamakta başarısız olduğu iddiaları nedeniyle Brasilia Valisi'ni dün geç saatlerde 90 günlüğüne görevden aldı. Yargıç Aleksandre de Moraes ayrıca Facebook, Twitter ve TikTok gibi sosyal medya platformlarına demokrasi karşıtı propaganda yayan hesapları bloke etmeleri talimatı verdi.
Facebook'un çatı firması Meta, bugün yaptığı açıklamada Brezilya hükümet binalarının hafta sonunda yağmalanmasını destekleyen ya da öven içerikleri kaldıracağını bildirdi. Telegram, TikTok, Twitter ve YouTube ise konuya ilişkin açıklama taleplerine henüz yanıt vermedi.
Brezilya'da 2003-2010 yılları arasında cumhurbaşkanlığı yapan eski sendikacı Lula, Bolsonaro'nun eski müttefiki, Brasilia Valisi Ibaneis Rocha'ya bağlı yerel polis gücünün protestocuların ilerlemesini durdurmak için hiçbir girişimde bulunmadığını söyledi.
Başkent Brasilia'da kamu güvenliğinin sağlanması için federal müdahalede bulunulması talimatı veren Lula, Bolsonaro'yu iktidara getirebilecek bir askeri darbeyi kışkırtma amacı taşıyan faşist saldırının liderlerinin emsal teşkil edecek cezalara çarptırılacağı sözü verdi.
Lula, "Bunu yapan herkes ortaya çıkarılacak ve cezalandırılacak" dedi.
Lula ayrıca Bolsonaro'yu asılsız seçim hilesi suçlamalarında bulunduktan sonra destekçilerini kışkırtmakla suçladı.
Görev süresinin dolmasına 48 saat kala Florida eyaletine uçan Bolsonaro, buradan yaptığı açıklamada suçlamaları reddetti. Twitter üzerinden mesaj veren Bolsonaro barışçı protestoların demokratik olduğunu ancak hükümet binalarının işgal edilmesinin "çizginin aşılması" anlamına geldiğini kaydetti.
Saldırı, Lula'nın müttefikleri arasında, başkentteki güvenlik güçlerinin neden bu kadar hazırlıksız olduğu ve isyancılar karşısında kolaylıkla etkisiz duruma düştüğüne ilişkin soruların gündeme getirilmesine yol açtı. İsyancılar günlerdir sosyal medya üzerinde hafta sonu gösteriler için toplanma planı yapıyordu.
Brezilya'da devlet kurumlarına yönelik saldırı, iki yıl önce eski Başkan Donald Trump destekçilerinin Amerikan Kongresi'ne düzenledikleri baskını akıllara getirdi.
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Brezilya'daki olaylara ilişkin bugün yaptığı açıklamada, "Demokratik kurumlara yapılan saldırılar demokrasiye yapılan saldırılardır ve hoşgörüyle karşılanamaz" dedi.
İngiltere Başbakanı Rishi Sunak da, iktidarın barışçı şekilde el değiştirmesini engelleme girişimlerini kınadı.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov da, Rusya'nın Brezilya'daki karışıklığın ardındakilerin eylemlerini "en güçlü şekilde" kınadığını kaydetti.
Kalabalığı göz yaşartıcı gazla dağıtan polis, hasar gören kamu Adalet Bakanı Flavio Dino, 200 göstericinin tutuklandığını bildirdi. Brasilia Valisi Rocha ise mahkeme kararıyla görevden alınmadan önceki Twitter mesajında, tutuklananların sayısını 400 olarak verdi.
Adalet Bakanı Dino, soruşturmaların, Bolsonaro destekçilerini Brasilia'ya getiren birkaç yüz otobüsü kimin finanse ettiğini ve Vali Rocha'nın güvenlik güçlerini hazırlamamasının arkasında yatan nedeni ortaya çıkarmayı hedeflediğini söyledi.
Hükümet binalarının işgali, Telegram ve Twitter gibi sosyal medya platformlarında örgütlenen Bolsonaro destekçileri tarafından en az iki haftadır planlanıyordu. Ancak buna rağmen güvenlik güçleri, saldırıyı önlemek için harekete geçmedi.
Reuters'ın ulaştığı bazı mesajlaşmalarda, bazı grupların ülke genelindeki birkaç kentte toplanma noktaları organize ettiği, bu noktalardan kamu binalarını işgal etme amacıyla Brasilia'ya hareket edecek otobüslerin kalkacağı ifadeleri yer alıyor.
Planlar arasında Brasilia'daki ordu komuta karargahı önünde kamp kurmak da yer alıyordu. Lula'nın Ekim ayındaki seçimleri az farkla kazanmasından bu yana Bolsonaro destekçileri karargah önünde toplanıyor.
Askeri polis, dün öğleden sonra Brasilia'da toplanan protestocuları kontrol altına alınmak yerine protestoculara araçlarla eşlik etti.
Toplumsal olaylara müdahale eden polis ise işgal başladıktan iki saat sonra olay yerine ulaştı.
Brezilya Anayasa Mahkemesi'nde hakkında birkaç soruşturma yürütülen Bolsonaro'nun Amerika'daki geleceği de şüpheli. Bolsonaro, Amerika'ya, sadece görev başındaki devlet başkanlarına verilen bir vizeyle gelmişti.
Demokrat Partili Temsilciler Meclisi Üyesi Joaquin Castro, CNN televizyonuna yaptığı açıklamada, "Bolsonaro Florida'da olmamalı. Amerika, Brezilya'da iç teröre neden olan bu zorba için bir sığınak olmamalı. Bolsonaro Brezilya'ya geri gönderilmeli" dedi.
