Erişilebilirlik

Çin’den Doğu Türkistan’a Müdahale Planları


Urumçi sokaklarında bekletilen bir zırhlı polis aracı
Urumçi sokaklarında bekletilen bir zırhlı polis aracı

Çin 2009’da Urumçi’deki kanlı olaylardan bu yana Şincan olarak adlandırdığı kuzeybatı iline gerçekleştireceği en büyük operasyona hazırlanıyor. Devlet televizyonun açıkladığı rakamlara göre Mayıs ayından bu yana 800’den fazla Uygur terör suçlamaları nedeniyle tutuklandı

Uygurlar Çin’in en büyük azınlık grubu.

Çin son dönemde düzenlenen terör saldırılarından radikal dinci Uygurlar’ı sorumlu tutuyor. Saldırılarda devlet binalarının yanı sıra siviller de hedef alındı.

Bahar aylarında gerçekleşen ve ölümlere neden olan saldırılar Çin’in bölgedeki baskısını arttırdı. Yıl boyu sürmesi beklenilen terörle mücadele operasyonu çerçevesinde Mayıs ve Haziran aralığında 380 kişi tutuklanmış, 315’ine dava açılmıştı.

İkinci ayla ilgili rakamlar henüz yayınlanmasa da geçen ay gerçekleşen ayaklanmalar sonrasında devlet haber ajansı, 270 Uygur’un tutuklandığını bildirdi. Olaylarda 100’e yakın insan ölmüş, bunlardan 59’unun olay yerinde öldürülen teröristler olduğu açıklanmıştı.

Bazı iddialara göre tutuklananların sayısı daha yüksek.

Dünya Uygur Kurultayı sözcüsü Dilşat Raşit, farklı kaynaklardan kendilerine gelen bilgiye göre Mayıs ayından itibaren tutuklananların sayısı 1000’den fazla. Ancak sözcü, rakamın bundan yüksek olabileceğini, çünkü tutuklananların bir kısmının yasadışı yöntemlerle gözaltına alındığını söylüyor.

200’den fazla kişinin öldüğü 2009 yılındaki etnik temelli ayaklanmada bin 400’den fazla Uygur tutuklanmıştı.

Ortadoğu Bağlantılarından Korkuluyor

Devlet medyasındaki haberler, yetkililerin Doğu Türkistan’da Mayıs ayından bu yana 50’den fazla terör yapılaşmasını dağıttığını bildirdi. Hükümet bölgede aşırı dinciliğin yayılmasından yurtdışı kaynakları sorumlu tutuyor ve Ortadoğu’daki gruplarla ilgili bağlantılarla ilgili kaygıları dile getiriyor.

Çin’in Ortadoğu Özel Elçisi Wu Sike, aşırı dinci bazı Uygurlar’ın Ortadoğu’ya gittiğini ve bazılarının Irak’a geçmiş olabileceğini belirtiyor. Medya, IŞİD lideri El Bağdadi’nin geçen ay yaptığı konuşmada, baskı altında yaşayan Müslümanlar’dan bahsederken bu ülkeler arasında Çin’i de göstermesinin üzerinde duruyor.

Kraliyet Birleşik Hizmetler Enstitüsü’nden Rafaello Pantucci, El Kaide gibi örgütlerin bildirilerinde, Doğu Türkistan’dan bahsetmelerine rağmen bu gruplarla Çin’deki gruplar arasında açık bir ilişkinin ortaya konmadığını söylüyor.

Çin hükümetinin Şincan’daki siyasetini eleştirenler ise, Çin’in terörle mücadele adına Uygurlar üzerindekini baskısını arttırdığını söylüyor. Operasyonların hukuki bir biçimde yapılmadığı eleştirileri artıyor.

Çin’in Uygur uzmanları ise operasyonların sert olduğunu, ancak hükümetin bir yandan da bölgenin yüksek işsizlik gibi uzun süredir devam eden sorunlarına çözüm getirmeye çalıştığını savunuyor.

Hükümet bölge halkına 14 yaşına kadar ücretsiz, 2 dilde eğitim sağlıyor. Kaşgar’da devasa büyüklükte bir üniversitenin inşa edilecek olması da kilit bir proje olarak görülüyor.

Devlet Başkanı Şi Jinping’in göreve gelmesinden bu yana Şincan’ın güneyindeki Yarkent başta olmak üzere birçok şiddetli ayaklanma çıktı.

STÜDYO VOA

Köprü kazasının ardından milyarlarca dolarlık tazminat bekleniyor – 28 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG