Yeni çıkan çocuk felci aşısı, bu hastalığın kökünün tamamen kurutulması için umut vaadediyor. 1950’li yıllarda başlatılan aşı kampanyaları sayesinde çocuk felci vakaları dünya çapında yüzde 99 oranında azaldı. Ancak çocuk felci, Afrika ve Güney Asya’daki en az dört ülkede çocuklar için hala tehdit olmaya devam ediyor. Şimdiyse iki ülkede yapılan klinik deneyler yeni bir çocuk felci aşısının etkili olduğunu gösteriyor. Dünya Sağlık Örgütü de bu hastalığı tamamen ortadan kaldırma amacına artık daha kolay erişilebileceğini bildiriyor.
Üç yaşındayken memleketi Lagos’ta çocuk felcine yakalanan Tosin Agbabiaka sanatsal yeteneği olduğunu keşfedince fırçayı ağzıyla tutup resim yapmaya başlamış: ”Çocuk felci beni dilenciye çevirdi. Her Cumartesi insanlar görsün diye resimlerimi ortaya döküyorum. Bana sadaka vermeye başlıyorlar. Bundan nefret ediyorum.”
Ağızdan alınan çocuk felci aşısı Tosin’in bu hastalığa yakalanmasını engelleyebilirdi.
Çocuk felcine karşı toplu aşılama 1950’li yıllarda başladı. Gelişmiş ülkelerde hastalığın kötü kurutuldu. Ancak bazı Afrika ve Güney Asya ülkelerinde çocuk felci hala büyük bir sorun. Uzmanlar çocuk felcinin yaygın olduğu iki ülkede yeni ikili aşının geleneksel üçlü aşıdan yüzde 30 daha etkili olduğunu söylüyor. Nijerya ve Hindistan’da insanlar üzerinde yapılan deneylerde yeni aşıyı alan bebeklerin çoğunun çocuk felcinin çok şiddetli iki türüne karşı bağışıklık geliştirdiği görüldü.
Washington’daki Sabin Aşı Enstitüsü’nün Başkanı Doktor Peter Hotez, yeni aşının daha güçlü bağışıklık kazandırdığını söylüyor: ”Yeni aşının amacı bağışıklık sistemini çok daha güçlü hale getirmek. Aşı çocuk felcinin sadece birkaç türüne odaklanıp bağışıklık sistemini harekete geçiriyor. Geleneksel çocuk felci aşısı ‘üç değerli aşı’ olarak adlandırılır. Tip 1, Tip 2 ve Tip 3 olmak üzere üç türü vardır. Yeni iki değerli aşıdaysa virüs yoğunluğu daha fazla.”
Çocuk felci en çok 5 yaşın altındaki çocukları etkiliyor. Hijyen koşullarının kötü olduğu ortamlarda hızla yayılan hastalık sinir sistemine saldırıyor ve bazen felce neden oluyor. Doktor Hotez çocuk felcini yok etmenin çiçek hastalığını yok etmekten daha zor olduğunu söylüyor: ”Çicek hastalığına yakalandığınızda belirtileri çok şiddetli oluyor. Çocuk felcindeyse belirtiler hiç ortaya çıkmayabiliyor. Bir kişide belirtiler başgösterirken 100 kişide hiçbir belirti görülmeyebiliyor. Bu nedenle herkesi kontrolü güç olan bu hastalıktan korumak için nüfusun büyük bölümünü aşılamız gerekiyor.”
Siyasi ve kültürel nedenlerle aşılanmaya karşı çıkanlarsa durumu daha da zorlaştırıyor. Nijerya’da 2003 yılında çocuk felci aşılarının yasaklanması sadece Nijerya’da değil, hastalığın kökünün kazındığı komşu ülkelerde de yayılmasına neden olmuştu.
Dünya Sağlık Örgütü yakında Afrika’da 15 ülkede 70 milyon çocuğun aşılanacağını duyurdu. Bu çocukların 55 milyonunaysa iki değerli yeni aşı yapılacak.
Çocuk felci virüsü bazı ülkelerde diğerlerinden çok daha dirençli. Doktor Peter Hotez, ”Hindistan’daki en büyük sorunlardan birisi, aşılanan nüfusun çocuk felcine karşı gereken güçlülükte bağışıklık geliştirememesi. Amerika’da aşılananlar aynı aşıya karşı daha kuvvetli bağışıklık kazanıyor. Bunun nedeni yetersiz beslenme ya da aşılanan kişilerde ishalli hastalık ya da parazit enfeksiyonu olmasından kaynaklanabilir” diyor.
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre Hindistan ve Nijerya’da çocuk felci vakaları, yeni aşının denemeleri başladıktan sonra yüzde 90 oranında düştü. Bu da hastalığın yok edilmesinin mümkün olduğunun göstergesi.
