Ticaret Bakanlığı’nın un ihracatına sınırlama getirmesi üzerine Güneydoğu’da un üretimi durma noktasına geldi. Bölgedeki 65 fabrikada üretim tamamen durdu.
Türkiye’deki son ekonomik gelişmelerin ardından Ticaret Bakanlığı, yurtiçi un fiyatlarında istikrarı sağlamak, tüketicileri korumak ve spekülasyonun önüne geçmek amacıyla un ihracatına sınırlama getirdi. Bakanlıktan yapılan açıklamada "Sınırlama getirilen un ihracatının payı, ülkemizin toplam un ihracatının yaklaşık yüzde 1’ini oluşturmaktadır. Bahse konu düzenleme geçici olup, fiyat istikrarının sağlanmasını müteakip sona erdirilecektir" denildi.
Ancak bu karar Güneydoğu’daki un üreticilerini olumsuz etkiledi. Unun, ihracat ürünleri arasında önemli bir yere sahip olduğu bölgede un fabrikaları üretimi durdurmaya başladı. Karardan ilk etkilenen yer Mardin oldu. Üretilen unların önemli bölümünü Irak’a gönderen Mardinli üreticiler endişeli.
Kararı Amerika’nın Sesi’ne değerlendiren Mardin Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Nasır Duyan, Türkiye’nin un ihracatının yüzde 40’ını gerçekleştiren Mardin’de fabrikaların yüzde 30 kapasite ile çalışmaya başladığını söyledi. Duyan, “Fırıncılar Dernek Başkanı unun yetmediğini ve un torbasını 175 TL’ye aldıklarını söyledi. Türkiye Uncular Federasyonu Başkanı ise bir torba unu 95 TL’ye verebileceklerini açıkladı. Bu tarz spekülatif olaylar da oluyor. Fakat un ihracatına sınırlandırma getirilmesi kararı yanlıştır. Umarım bu yanlıştan bir an önce dönülür. Şu anda Mardin’de un ihracatı durmadı. Bizim sadece zaman kaybımız olacak. Bizim yurtdışında buğday getirip ihraç edinceye kadar yaklaşık bir ay sürecek. Yaklaşık iki aylık bir süreçte olay normal seyrine dönecek. Bizim talebimiz en azından bizlere haber verilip bu kararın alınmasıydı. En azından eldeki stokları eritme şansımız olurdu. Bize üç aylık bir süre verilseydi. Sıkıntı yaşamazdık. Biz tedbirlerimizi almaya başladık. Şu anda sınır kapısında bekleyen araçlar var. Şu anda Mardin’de un fabrikaları yüzde 30 kapasite ile çalışıyor. Mardin’den 10 bin ton un ihraç ediliyor. Bu ihraç bir ay gecikmeli gerçekleşecek. Yetkililerle görüşmeler gerçekleştirdik. Yurt dışında buğday getirilip buradaki ihracatçı firmalara satmak ile ilgili taleplerimiz ve gümrük vergisinin düşürülmemesine yönelik taleplerimizi ilettik” dedi.
Karardan etkilenen iller arasında Diyarbakır da var. Amerika’nın Sesi’ne konuşan Diyarbakır Organize Sanayi Başkanı Aziz Odabaşı, bölgede 65 un fabrikasının üretimi durdurduğunu söyledi.
Odabaşı, “Bölgemizde 22 milyon doların üzerinde un ihracatı yapılıyor. Bu ihracatın da kesilmesi bölge ekonomimizi çok kötü bir şekilde etkiler. Un ihracatına sınırlandırılma getirilmesi bölgemizde 65 un fabrikasının üretimi durdurmasına neden oldu. Fabrikaların ürettiği unlar sınır kapısında bekliyor. Un fabrikalarımız şu anda iflasın eşiğinde. Zaten ekonomi kötü durumda, ihracat sınırlandırılması ile birlikte un fabrikalarını çok zor günler bekliyor. Ben Ankara’da gerekli mercilerle konuyu görüştüm. Yetkililere Habur Sınır Kapısı’nda bekleyen un tırlarının Irak’a geçişine izin verilmesi gerektiğini, ardından kanunlar çerçevesinde yasak varsa yine uygulansın dedim. Fakat bunu da beceremedik diye düşünüyorum. Talebimize olumlu bir karşılık alamadık. Mehdi Eker ile bir görüşme gerçekleştirdik. Kendisi Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürü ile görüştü. Bu görüşmede yasağın çıktığını bir şey yapamayacaklarını söylediler. Diyarbakır’da önceki gün 150 un yüklü tır Habur Sınır Kapısı’nda bekliyordu. Bizim temennimiz ihracat yasağının bir an önce kalkması ve Habur Sınır Kapısı’nda bekletilen tırların Irak’a geçmesidir. Bölgemizde 22 milyon doların üzerinde un ihracatı yapılıyor. Bu ihracatın da kesilmesi bölge ekonomimizi çok kötü bir şekilde etkiler. Şu anda un fabrikalarımız işçi çıkarmaya başladı. Batman ve Diyarbakır’da 150’nin üzerinde işçi işten çıkarılmış durumda. Biz görüşmelerimize devam ediyoruz. İnşallah sorun kısa sürede çözülür” diye konuştu.
Diyarbakır Fırıncılar Odası Başkanı Mehmet Emin Güngör ise un ihracatının sınırlandırılmasının iç piyasayı rahatlatmayacağını savundu.
Amerika’nın Sesi’ne konuşan Güngör, “Şu anda piyasada fiyat anlamında da bir istikrar yok. Birkaç ay öncesine kadar 65 TL’ye aldığımız un 100 TL’yi aşmış durumda. Un ihracatına sınırlandırılma getirilmesi ile birlikte bölge ekonomisinde önemli bir tahribat meydana gelecektir. Ekonominin kötü olduğu bir dönemde bizim ihracat yapıp ülkeye döviz koymamız gerekiyor. Bölgedeki un sanayicilerinin işini sekteye uğratmak bölgeye büyük bir zarar verdi. Alınan bu karar iç piyasayı rahatlatacak bir tedbir de değil. Dışarıdan alınan buğdayın fiyatı yüksek ise devletin buna çare bulması lazım. Tarım bakanlığı üreticilere TMO aracılığı ile ucuz fiyata buğday temin etmeli. Böyle olursa iç piyasada fiyat düşer ve üretici de rahat eder. Devlet üreticiyi destekleyip ucuz fiyata buğday temin ederse ekmek fiyatında da artış olmaz. Önceki dönemlerde bir ay vadeli un alıyorduk. Şu anda üreticiler anında paralarını istiyorlar. Şu anda fırıncı esnafı fiyatlardan dolayı perişan durumdadır. Fırıncıların zararın altından kalkması mümkün değil. Şu anda Ankara Federasyonumuz ile birlikte yetkililerle görüşeceğiz. Umarım durum bir an önce düzelir. Aksi halde gidişat böyle devam ederse ekmeğe zam gelecektir” şeklinde konuştu.
Türkiye Un Sanayicileri Federasyonu verilerine göre, Türkiye 2017 yılında 3.489.354.190 ton un ihraç ederek 1.052.573.951 dolar gelir elde etti. İhracatta ilk sırayı, 1 milyon 788 bin tonla Irak aldı. Bölgede 100’e yakın un fabrikası bulunuyor.
