İngitere'nin yeni Maliye Bakanı Jeremy Hunt, birkaç hafta önce Başbakan Liz Truss'ın açıkladığı ve gelir vergisinde kesintiye gitmeyi de içeren yeni ekonomi paketinin büyük bölümünü geri çevirdi.
Çalkantılı mali piyasaları yatıştırma çabası içine giren Maliye Bakanı Hunt, geçen ay açıklanan vergi indirimlerinin ”neredeyse tamamını” iptal ettiğini söyledi ve kamu harcamalarında kesintiye gidileceğinin sinyalini verdi.
Hunt ayrıca hanehalklarının faturalarını ödemelerine yardımcı olmak için tasarlanan enerji tavan fiyatı uygulamasında da geri adım attı. Uygulama, iki yıl devam etmesi yerine Nisan ayında yeniden değerlendirilecek.
Hunt, "İnsanların kazandıkları paranın daha fazlasını ellerinde tutmaları Muhafazakar Parti’nin derinden benimsediği ve benim de paylaştığım bir değer; ancak piyasaların haklı olarak sürdürülebilir kamu maliyesine yönelik taahhütler talep ettiği bir dönemde, bu vergi kesintisini finanse etmek için borçlanmak doğru değil" dedi.
Jeremy Hunt, Başbakan Liz Truss'ın Maliye Bakanlığı koltuğunda altı haftadan az süre kalan Kwasi Kwarteng'i görevden almasından sonra, 14 Ekim’de atanmıştı.
Truss ve Kwarteng'in 23 Eylül'de maliyetinin nasıl karşılanacağını belirtmeden açıkladığı vergi indirimi planı piyasaları korkutmuş, İngiliz para birimi sterlinin değerinin rekor seviyede düşmesine yol açmış ve İngiltere Merkez Bankası'nı acil önlem almaya zorlamıştı.
Bugün vergi kesintilerinin rafa kaldırılacağına ilişkin alelacele yapılan açıklama, Hunt'ın orta vadeli mali planını açıklamasından iki hafta önce geldi.
Hükümet, vergi indirimi planının bazı kısımlarında daha önce geri adım atmış ve 31 Ekim'de orta vadeli mali planın açıklanacağını duyurmuştu.
Ancak piyasalardaki tedirginlik sürünce Hunt, çalkantıyı daha da önceden dindirmek için bir açıklama yapması gerektiğine karar verdi.
Maliye Bakanı Hunt hafta sonunu, Truss ile kriz görüşmeleri yaparak geçirdi ve ayrıca İngiltere Merkez Bankası Başkanı Andrew Bailey ve hükümetin Borç Yönetim Ofisi Başkanı ile biraraya geldi.
Hunt'ın hamleleri, Truss ve Kwarteng'in herhangi bir mali karşılığı olmadan açıkladıkları vergi indirimi planının güveni sarsmasından sonra hükümetin sağlam mali politika konusundaki güvenilirliğini yeniden tesis etmeyi amaçlıyor
Karşılıksız vergi indirimi planı, yatırımcıların kamu borçlarının sürdürülemez seviyelere çıkacağı kaygılarını körüklemiş, bu da hükümetin borçlanma maliyetini ve konut kredisi maliyetini arttırmış, sterlinin değerini ise dolar karşısında tarihin en düşük seviyesine indirmişti.
İngiltere Merkez Bankası, tahvil piyasasındaki çalkantı nedeniyle sıkıntıya giren emeklilik fonlarını korumak için müdahale etmişti.
Piyasaların tepkisi olumlu
Maliye Bakanı Hunt, Merkez Bankası'nın tahvil piyasasına verdiği desteğin Cuma günü sona ermesi nedeniyle bugün mali piyasalarının açılışından önce harekete geçmek için baskı altındaydı.
Yatırımcıların Hunt'ın açıklamasına ilk tepkisi olumlu oldu.
Sterlinin değeri bugün binde 5 oranında artarak 1,1229 dolar oldu. Sterlin şu anda, eski Maliye Bakanı Kwasi Kwarteng'in vergi indirimlerini açıklamasının bir gün öncesi olan 22 Eylül'deki seviyesinden işlem görüyor.
Devletin borçlanma maliyetlerinin bir göstergesi olan 10 yıllık devlet tahvillerinin getirisi Cuma günkü yüzde 4,327 seviyesinden yüzde 4,060'a geriledi. Bu oran 22 Eylül'de yüzde 3,495’ti.
Tahvil getirileri, borçlunun temerrüde düşme riski arttıkça yükselme ve bu risk azaldıkça düşme eğiliminde.
Ancak uzmanlar, piyasalardaki olumlu havanın geçici bir rahatlama olabileceği uyarısında bulunuyor.
İngiliz mali hizmetler şirketi Hargreaves Lansdown'dan kıdemli yatırım ve piyasa uzmanı Susannah Streeter, "Truss'ın ekonomi politikaları parçalanmış olabilir ancak büyük kumarın sorumlusu hala iktidarda ve ilerlenecek yön hakkında son söze sahip" dedi.
Streeter, "Yatırımcılar daha fazla istikrar istiyor ancak Truss'ın iktidara gelmesinden bu yana geçen çok kısa süre içindeki politika değişikliği göz önünde bulundurulduğunda ekonomi politikasındaki belirsizlik sürüyor" şeklinde konuştu.
Mali fiyasko, Liz Truss'ın "topal ördek" olarak tanımlanmasına yol açtı. Muhafazakar Partililer, Truss'ın görevden uzaklaştırılması gerekip gerekmediği üzerinde tartışıyor.
Truss, Eski Başbakan Boris Johnson'ın yerine geçecek Muhafazakar Parti lideri ve yeni başbakanı belirlemek üzere parti içinde yapılan seçimi kazanarak altı hafta önce işbaşına gelmişti.
