İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Pazartesi günü yaptığı açıklamada eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde konulan yaptırımların kaldırılmasının yasal ve ahlaki bir zorunluluk olduğunu söyledi. Zarif, bunun her iki tarafın da uluslararası nükleer anlaşmaya geri dönmek için yürüttükleri müzakerelerde koz olarak kullanılacak bir unsur olmadığına dikkat çekti.
Zarif yazdığı Twitter mesajında ‘’Trump’ta işe yaramadı, sizde de işe yaramaz’’ ifadesini kullandı.
ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken bir gün önce yaptığı açıklamada İran’ın ekonomik yaptırımlardan kurtulmak için nükleer anlaşmanın kısıtlamalarına uyup uymayacağının belirsiz olduğunu söylemişti.
Blinken ABC televizyonuna yaptığı açıklamada ‘‘İran, bence, nükleer tarafta yeniden uyum sağlamak için ne yapması gerektiğini biliyor, ancak İran'ın yapması gerekeni yapmak için bir karar vermeye hazır ve istekli olup olmadığını henüz görmedik. Esas sınav budur ve henüz bu konuda bir yanıt alamadık" diye konuşmuştu.
İran, ABD ile 2015 tarihli uluslararası nükleer anlaşmayı yeniden şekillendirmek için diplomatlar aracılığıyla doğrudan olmayan görüşmeler yürütüyor. İran, nükleer programının barış amaçlı olduğunu söylüyor.
Eski Başkan Donald Trump ABD’yi anlaşmadan 2018 yılında çekmiş, İran’ın petrol, bankacılık ve gemicilik sektörlerine yeni yaptırımlar uygulamıştı. Ancak yeni Başkan Joe Biden İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin’in de taraf olduğu anlaşmaya geri dönmeyi istiyor.
Blinken CNN televizyonuna verdiği başka bir röportajda ABD ve İran’ın Viyana’da yürütülen dolaylı görüşmelerde ilerleme kaydettiklerini ve müzakerelerin beşinci turunun da gelecek günlerde yapılacağını bildirmişti.
İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani geçen hafta ABD’nin ticaret yaptırımlarını kaldırmaya hazır olduğunu belirtmiş, ancak daha sonra İran yönetiminden üst düzey bir yetkili Ruhani’nin açıklamasıyla çelişkili açıklamalarda bulunmuştu. Avrupalı diplomatlar da zor konuların müzakerelerde tartışılmaya devam edildiğini bildirmişti.
İran anlaşmaya geri dönmek için önce ABD’nin yaptırımları kaldırmasını istiyor. ABD ise önce İran’ın anlaşmaya uymaya yeniden başlaması gerektiğini söylüyor.
İran 2015’te yapılan anlaşmayı uranyum zenginleştirme konusunda ihlal etmeye devam ediyor. Ancak Blinken CNN’e yaptığı açıklamada her iki tarafın da orijinal anlaşmaya geri dönmeleri halinde bunun tarafların da anlaşmayı daha uzun süreli ve güçlü hale getirmek için çalışabilecekleri bir zemin oluşturacağını söylemişti. Blinken bu sırada İran’ın teröre desteği, Ortadoğu’da vekiller aracılığıyla yürüttüğü istikrarsızlaştırma çabaları gibi konuları da ele alabileceklerini belirtmişti.
Ancak Blinken, ABC’ye ‘‘İlk yapmamız gereken nükleer sorununu kutusuna geri koymamamız’’ sözlerini kullanmıştı.
İran IAEA ile gözlem anlaşmasını uzattı
Öte yandan İran, Birleşmiş Milletler’in Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’yla (IAEA) Şubat ayında üç ay süreyle yapılan İran’ın bazı nükleer faaliyetlerini izlemesine izin verdiği anlaşmanın süresini uzatma kararı aldı.
IAEA Başkanı Refael Grossi de anlaşmanın 24 Haziran’a kadar uzatıldığını doğruladı.
Tahran Pazar günü yaptığı açıklamada anlaşmanın süresinin dolmasıyla IAEA’nın bazı İran nükleer sahalarından görüntülere ulaşmasının sona ereceğini bildirmişti.
Tahran’ın BM Büyükelçisi Kazım Garibabadi de basına verdiği demeçlerde IAEA Başkanı’na İran’ın anlaşmayı bir ay daha uzatacağı konusunda bilgi verdiğini kaydetti.
Batılı diplomatlar IAEA ile yapılan gözlem anlaşmasının uzatılmamasının 2015 nükleer anlaşmasını kurtarma çabalarına gölge düşürebileceği uyarısını yapıyordu.
İran ve dünya güçleri Viyana’daki görüşmelerin yeni turuna bu hafta başlayacak.
