Washington’daki düşünce kuruluşlarından Rand Corporation, IŞİD’in Irak ve Suriye’de kontrolu altında tuttuğu bölgelerdeki ekonomik faaliyetleri nasıl etkilediğine ilişkin bir rapor yayınladı. Rapor, Ocak 2013- Mayıs 2016 arasında en güçlü döneminde Suriye ve Irak’ta çok büyük bölgeleri işgal altına alan örgütün özellikle Suriye’de Rakka, Irak’taysa Musul’da istikrarlı yerel ekonomik faaliyetler sürdürmeyi başardığını, ancak başka birçok bölgede kilit önem taşıyan kaynakları iyi kullanmayı beceremediğini ve halkı yönetmek yerine cezalandırmayı tercih ettiğini yazıyor. Ana gelir kaynaklarından biri halktan topladığı vergiler olan örgütün kendini cazip kılmak için refah algısını öne çıkardığını kaydeden rapor, yerel ekonomik faaliyetlerin IŞİD’in ne kadar etkili bir yönetim sergilediğini değerlendirmede sağlıklı bir kriter olarak kullanılabileceğini kaydediyor.
Kaynaklar işletilmedi
Rapora göre IŞİD, Irak ve Suriye çapında yerel ekonomilerin canlanmasına hemen hemen hiç yardımcı olmadı. IŞİD kontrolundaki bölgelerin çoğunda ekonomik hayat, dinamizmini yitirdi. Kentlerdeki elektrik enerjisi tüketimi, Irak’ta yüzde 80, Suriye’de de yüzde 61 oranında azaldı. Bu azalma, IŞİD topraklarının gelirinin yüzde 23 oranında düşmesine neden oldu. IŞİD kontrolundaki kentlerin nüfuslarıysa ortalama yüzde 36 oranında azalma gösterdi. Tarımsal üretim yüzde 20 oranında düşerken şiddet eylemlerinin sürekli olarak tırmandığı kaydedildi. Örgüt özellikle Musul, Rakka, Ramadi, Deyrizor ve Tikrit’te doğal kaynakları ve yerel şirketleri verimli bir biçimde işletmeyi beceremedi.
Kamu hizmetleri başarıyla sunuldu ama...
Ancak Rand Corporations, Irak ve Suriye’deki durağan yerel ekonomilerin sorumlusunun sadece IŞİD olduğunu iddia etmenin kolaya kaçmak olacağını ifade ediyor. Kuruluş, uzaydan çekilen ve ekonomik faaliyetleri tespit eden uydu fotoğraflarını karşılaştırdığı değerlendirmesinde, IŞİD’in bazı bölgelerde yerel ekonomileri etkili bir şekilde yönettiğini öne sürüyor. Örneğin örgüt elinde tuttuğu bazı bölgelerde halka kamu hizmetlerini başarıyla sundu, elektrik dağıtımında hastanelere öncelik verdi, hasarlı elektrik ağlarını tamir etti ve yerel altyapıya yatırım yaptı. IŞİD kontrolunun elektrik tüketiminin azalması ve nüfusun dışarıya kaçması anlamına geldiği Musul ve Rakka gibi büyük kentlerde hizmet sektörü ve sanayi kolları direnç göstermeyi başardı.
Musul ve Rakka’da kısmen başarılı olan ancak küçük yerleşim birimlerinin olduğu bölgelerde ekonomik faaliyetleri sürdürmede zorlandığı gözlenen örgütün ekonomi notunun düşük olmasının en büyük nedeni ise örgüte yönelik askeri muhalefetti. IŞİD, etkili askeri operasyonların yürütüldüğü bölgeleri yönetemediğini ya da isteksizce yönettiğini birçok kez kanıtladı.
