ANKARA - Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) Türkiye’nin tarihi ve kültürel olarak zengin olan Antakya gibi şehirlerini de etkileyen depremin ardından, kültürel varlıkların restorasyonu için milli piyango, at yarışları, şans oyunları ile trafik cezaları gelirleri üzerinden fon oluşturulmasını önerdi.
Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, 14 Mart’ta “Hatay Kültürel Mirasını Yaşatma Projesi” kapsamında öncelikle enkaz altındaki kültürel varlıkları ortaya çıkaracakları ve koruma altına alacakları mesajı verdi.
Deprem bölgesindeki son duruma ilişkin Ersoy, “Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğümüze bağlı 502 kişilik ekibimiz tespit çalışmalarını yoğun şekilde sürdürüyor. Aynı zamanda Vakıflar Genel Müdürlüğümüze bağlı 38 ekip ve 77 kişiden oluşan ayrı bir ekibimiz de vakıf mallarıyla ilgili tespitlerde bulunmaya devam ediyorlar. Saha çalışmaları kapsamında mülkiyeti kamu ya da özel olmasına bakılmaksızın tüm tescilli kültür varlıklarının, diğer yapılardan ayrılmasını sağlayacak koruma levhaları takılmış olup, ulaşabildiğimiz yerlere koruma bantları da çekilmeye devam ediyor” bilgisini verdi. Ersoy, enkaz altındaki eserler açısından Afet Bölgesi Kazı Başkanlığı oluşturma kararı alındığını da açıkladı.
AKP hükümetinin Afet Bölgesi Kazı Başkanlığı gibi kültürel varlıklarla ilgili adımlarını izleyen CHP ise, restorasyon sürecinde bütçe ihtiyacını gündeme taşıdı.
CHP İstanbul Milletvekili Akif Hamzaçebi, Ankara Milletvekili Nihat Yeşil ile Elazığ Milletvekili Gürsel Erol’un ortaklaşa hazırladığı “taşınmaz kültürel varlıklar raporu”, Cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu’na sunuldu. Bu raporda, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bütçesiyle bu yıkımı ayağa kaldırma olanaksızlığına işaret edilerek, kaynak ve fon yaratılması gerektiği belirtildi.
“Emlak vergisinden yüzde 10’luk pay aktarılması”
Devlet veya özel mülkiyetindeki tüm kültürel varlıkları restore edebilmek içinse bütçe ihtiyacını karşılamak amacıyla şu önerilerde bulunuldu:
“Kültür ve Turizm Bakanlığı bütçesinde yer alan emlak vergilerinden yüzde 10 nispetinde alınan katkı payları, müze ve ören yerlerinden elde edilen gelirler, RTÜK gelirleri, milli piyango, at yarışları, şans oyunları ve trafik cezalarından elde edilen gelirlerin belli bir kısmı ile depremden etkilenen illere yapılacak olan uçuşlar için düzenlenen biletlerden elde edilen KDV hasılatı taşınmaz kültür varlıklarının onarım ve restorasyonuna tahsis edilmelidir.”
Buna rağmen yeterli bütçe oluşturulamayacağı ihtimaline karşı uluslararası kuruluşlardan kaynak temin edilebileceği ve merkezi bütçeden aktarım yapılması için ek bütçe yasa teklifi hazırlanabileceği kaydedildi.
Özel mülkiyetteki buna azınlık vakıflarına ait kültürel varlıklar açısından restorasyon sürecinde hukuki düzenleme yapılması gerektiği vurgulanan raporda, devlet eliyle fon desteği sağlanarak restorasyonun mülkiyet sahipleri tarafından yapılmasını sağlamak gerektiği görüşü dillendirildi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın hali hazırda oluşturduğu Bilimsel Danışma Kurulu’na mutlaka meslek örgütlerini de dahil etmek gerektiği de belirtildi.
“Restorasyon sürecinde Venedik Tüzüğü esas alınmalı”
CHP’nin raporunda, 1964 tarihli Venedik Tüzüğü’ndeki şu hükümleri esas alacak şekilde hareket edilmesi çağrısı da yapıldı:
“-Anıtların korunmasındaki temel tutum korumanın kalıcı olması, sürekliliğinin sağlanmasıdır.
- Anıtların korunması, her zaman onları herhangi bir yararlı toplumsal amaç için kullanmakla kolaylaştırılabilir. Bunun için bu tür bir kullanma arzu edilir, fakat bu nedenle yapının planı, ya da bezemeleri değiştirilmemelidir. Ancak bu sınırlar içinde yeni işlevin gerektirdiği değişiklikler tasarlanabilir ve buna izin verilebilir.
- Anıtların korunması, ölçeği dışına taşmamak koşuluyla çevresinin de bakımını içine almalıdır. Eğer geleneksel ortam varsa, olduğu gibi bırakılmalıdır. Kütle ve renk ilişkilerini değiştirecek hiçbir yeni eklentiye, yok etmeye ya da değiştirmeye izin verilmemelidir.
- Bir anıtın tanıklık ettiği tarihin ve içinde bulunduğu ortamın ayrılmaz bir parçasıdır. Kültür varlığının tümünün, ya da bir parçasının başka bir yere taşınmasına- anıtın korunması bunu gerektirdiği, ya da çok önemli ulusal veya uluslararası çıkarların bulunduğu durumlar dışında- izin verilmemelidir.
- Anıtın tamamlayıcı öğeleri sayılan heykel, resim gibi süslemeler, ancak bunları korumanın başka çaresi yoksa yerlerinden kaldırılabilir.”
Bu kapsamda, Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM), Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS), Uluslararası Kültürel Varlıkların Korunması ve Restorasyonu Çalışmaları Merkezi (ICCROM) gibi uluslararası kuruluşlara acilen deprem bölgesindeki kültürel varlıklarla ilgili ortak açıklama yapması çağrısında bulunuldu.
