Rusya’nın Kerç Boğazı’nda Ukrayna gemilerini ve personelini alıkoymasıyla patlak veren kriz bu hafta NATO’nun gündeminde. İttifak, Kremlin’in Avrupa sınırlarındaki bu saldırgan tavra nasıl karşılık vereceğini değerlendirecek.
ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo Salı günü başlayacak olan NATO Dışişleri Bakanları toplantısına katılacak. Toplantıda aynı zamanda Amerika’nın NATO müttefiklerinden daha fazla askeri katkı talebiyle Ukrayna ve Gürcistan’ın da NATO’ya üyelik talepleri de gündemde olacak.
Kiev gerilimin ardından komşusu Rusya ile topyekun bir savaş olasılığının tehlikeli düzeyde yüksek olduğu uyarısında bulunmuştu. Moskova ise krizde Ukrayna’yı provokasyonla suçlamıştı. Hafta sonu askeri bir törene katılan Ukrayna Devlet Başkanı Petro Poroşenko “Büyük bir tehditle karşı karşıyayız. Müttefiklerimizle uygun bir karşılık vermeyi değerlendiriyoruz” demişti. Ukrayna lideri NATO’nun 2003 yılındaki anlaşmaya göre Kiev ve Moskova’nın paylaşması gereken Azov Denizi’e savaş gemilerini göndermesini istemişti.
NATO, Dışişleri Bakanları toplantısında güçlü bir yanıt verilmesi konusunda yoğun baskı altında. Ancak NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada ittifakın Rusya ile denizde karşı karşıya gelmeye hazır olduğuna ilişkin bir sinyal vermemişti. Ancak Stoltenberg, “Rusya’ya Ukrayna limanlarına erişim sağlaması ve Azov Denizi ile Kerç Boğazı’nda Ukrayna gemilerine seyrüsefer özgürlüğü tanıması konusunda çağrıda bulunuyoruz” demişti.
Rusya’ya Ukrayna gemilerini ve gemi personelini serbest bırakma çağrısında bulunan NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, ittifakın ne gibi bir adım atabileceği sorusuna “Ukrayna’ya güçlü siyasi ve uygulamaya dönük destek veriyoruz” yanıtını verdi. NATO müttefiklerinin Ukrayna’nın silahlı kuvvetlerinin modernize edilmesi için yardımcı olduğunu, son 1 yıl içinde müttefiklerin Karadeniz’deki varlıklarını arttırdıklarını vurguladı.
Ukrayna ve Rusya arasında yaşanan gerilim sebebiyle ABD Başkanı Donald Trump da G20 zirvesi kapsamında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le yapacağı görüşmeyi iptal etmiş, ikili gayri resmi olarak bir görüşme yapmıştı.
“Rus işgali tehdidine karşı kendi önlemlerimizi alıyoruz”
Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko Rusya ile gerilimin gölgesinde ülkesinin Rus işgaline karşı savunma hattını güçlendirmesi gerektiğini söyledi ve eğitim için yedek askerlerin göreve çağrıldığını duyurdu.
Kremlin ise Ukrayna liderinin açıklamasını gerilimi alevlendirmeyi amaçlayan gülünç bir çaba olarak niteledi.
Ukrayna Devlet Başkanı ülke genelinde bir aylığına sıkıyönetim ilan etmiş, sıkıyönetim kapsamında Ukrayna yetkilileri 16-60 yaş arasındaki Rus erkeklerin Ukrayna’ya girişini yasaklamıştı.
Ukrayna lideri Poroşenko, bazı yedek askerlerin sıkıyönetim kapsamında göreve çağrılacağını söyledi. Bazı askeri birimlerin de savunma hattını güçlendirmek için konuşlanacağını duyurdu.
Poroşenko, “Ukrayna geniş kapsamlı bir Rus işgali tehdidine karşı kendi önlemlerini alıyor” diye konuştu.
Ukrayna lideri hafta sonunda yaptığı açıklamada Rusya’nın Ukrayna sınırına çok sayıda asker yığdığını ve Kremlin’in Ukrayna’ya doğru ilerleme niyetinde olduğunu iddia etmişti.
Rusya Devlet Başkanı Putin’in sözcüsü Dimitri Peskov ise iddiaları gerilimi tırmandırma amacı taşıyan gülünç çabalar olarak niteledi, “Rusya’ya yönelik suçlamalar asılsız” dedi.
Peskov, Kiev’in Rusya’nın Azov Denizi’nde Ukrayna limanlarından deniz trafiğini engellediği iddiasını da reddetti, seyrüseferin kötü hava koşulları sebebiyle zaman zaman kesintiye uğraması dışında normal şekilde devam ettiğini savundu.
25 Kasım’da meydana gelen olayda Karadeniz’den Azov Denizi’ne doğru giden üç Ukrayna gemisi Rusya ile Kırım arasındaki Kerç Boğazı yakınlarında Rus Sahil Güvenliği tarafından durdurulmuştu. Saatler süren gerilimin ardından Ruslar gemilere ateş açmış, hem gemileri hem de 24 personeli alıkoymuştu.
Ukrayna parlamentosunun süresi Nisan ayında dolacak olan dostluk anlaşmasının uzatılmasını engelleyen tasarıyı kabul etmesi bekleniyor. Bu usun süredir beklenen sembolik bir hamle.
Ukrayna Devlet Başkanı Poroşenko Rusya Devlet Başkanı Putin’le gerilimi görüşmek üzere bir telefon görüşmesi ayarlamaya çalıştığını ancak Kremlin’in buna yanaşmadığını söylemişti.
Kremlin sözcüsü Dimitri Peskov iki lider arasında böyle bir görüşmenin planlanmadığını belirtti.
