Merkezi Washington’da bulunan Özgürlük Evi (Freedom House) adlı kuruluş, Orta ve Doğu Avrupa, Balkanlar ve Avrasya’da demokrasinin durumunu mercek altına aldığı “Transit Ülkeler 2018” raporunu yayınladı.
Bu yıl 23’üncüsü yayınlanan raporda, Orta ve Doğu Avrupa’da partiler, basın ve sivil toplum örgütlerine saldırıların norm haline geldiği, liberal olmayan politikaların yayılmasının demokrasinin temelleri ve ümitlerini baltaladığı tespitine yer verildi.
Özgürlük Evi Başkanı Michael J. Abramowitz, “Liberal dışı politikalar Avrupa’da yeni normal haline geliyor. Sivil toplum örgütleri, gazeteciler ve siyasi muhalefete karşı hükümet öncülüğündeki karalama kampanyaları Rusya ve Orta Asya’da öncü buldu ama şimdi bölge genelinde giderek daha yaygınlaşıyorlar. Bu artık bir ya da iki ülkeyle sınırlı diyebileceğimiz bir sorun olmanın ötesine geçti. Demokrasiyi korumak için liderler, demokratik ilkelere yönelik saldırılara karşı koymalı” değerlendirmesinde bulundu.
Orta ve Doğu Avrupa’da olanların, Avrupa’nın genelinde yaşananlardan ayrı tutulamayacağını belirten Abramowitz, “Hiç kimse liberal olmayan fikirlerin normal hale gelmesinden korunuyor durumda değil” ifadesini kullandı.
Raporda değerlendirmeye tabi tutulan 29 ülkenin 19’unun demokrasi notları düşürüldü. Bu, raporun 23 yıllık tarihindeki en yüksek rakam. Raporun geçen yılki versiyonunda olduğu gibi bu yıl da, otoriter rejimlerin sayısı demokrasilerin sayısından fazla çıktı.
Polonya, raporun tarihinde demokrasi notu en yüksek oranda gerileyen ikinci ülke olurken, Macaristan da arka arkaya en fazla yıl boyunca notu gerileyen ülke konumunda bulunuyor. Raporda son 10 yıldır Macaristan’ın demokrasi notu düşüyor.
Slovakya’da gazeteci Jan Kuciak’ın Şubat 2018’de öldürülmesinin üst düzey hükümet yetkilileriyle organize suç çeteleri arasında bağlantı iddialarını ortaya çıkardığına işaret edilen raporda, Romanya’da da yeni hükümetin yargı sistemini zayıflatma ve yolsuzlukla mücadele kurumunu devre dışı bırakma yolundaki ısrarlı çabalarıyla olumlu gidişatın sona erdiği belirtildi.
Letonya’da 2018 başlarında bankacılık sektöründeki skandalların AB içerisinde, nispeten güçlü demokratik kurumlara sahip ülkelerde bile kara para aklama ve yolsuzluk tehdidini gözler önüne serdiği kaydedilen raporda, Sırbistan’ın notunun da son 4 yıldır düştüğüne dikkat çekildi.
Raporda, Ukrayna’nın demokrasi notuysa 2014’deki devrimden bu yana ilk kez düşürüldü.
Türkmenistan, raporda demokrasi notu en düşük ülke oldu. Rapordaki 7 kategoriden 6’sında da listenin en dibinde yer alan Türkmenistan için, yıllar süren otoriter yanlış idare, yolsuzluk ve mega projelere aşırı harcamalardan sonra ülkenin şimdi de geniş çaplı bir ekonomik krizin eşiğinde olduğu belirtildi.
Son bir yılda demokrasi alanında ilerleme sağlayan ülkelerse Makedonya, Özbekistan ve Estonya olarak sıralanıyor. Özbekistan’da eski cumhurbaşkanı İslam Kerimov’un Ağustos 2016’da yaşamını yitirmesinden bu yana ılımlı bir açılımın yaşanmaya devam ettiği, ülkede sivil toplum ve medya ortamında “küçük ama dikkate değer” ilerlemeler görüldüğü tespitine yer verildi.
