Almanya ve Polonya arasındaki tazminat gerilimi yeni bir boyut kazandı. Polonya hükümetinden sonra, Polonya parlamentosu da İkinci Dünya Savaşı sırasında öldürülen 5 milyon 200 Polonya vatandaşı ve ülkenin alt yapısına verdiği zarar nedeniyle Almanya’dan 1 trilyon 300 milyar Euro tazminat istenmesine onay verdi.
Parlamentonun kararından sonra Polonya Dışişleri Bakanı Zbigniew Rau, hükümetin tazminat talebini önümüzdeki ay resmi ve yazılı bir nota şeklinde Alman hükümetine ileteceği bildirdi. Başbakan ve iktidardaki Hukuk ve Adalet Partisi lideri Jaroslaw Kaczynski, İkinci Dünya Savaşı’nın başladığı tarih olan 1 Eylül’de yaptığı bir açıklamada, "Almanya Polonya'ya karşı işlediği suçların hesabını hiçbir zaman vermedi" diyerek, savaş suçu işleyen çok sayıda Alman'ın savaştan sonra Almanya'da cezasız kaldığını savunmuştu. Alman ekonomisinin bu tazminat tutarını ödeyebilecek durumda olduğunu öne süren Kaczynski, "Tazminatlar konusunda müzakereleri başlatmak üzere Almanya'ya başvuracağız. Bu uzun ve kolay olmayan bir yol. Ancak bir gün başarı getirecek" ifadelerini de kullandı.
Almanya, "konu uluslararası anlaşmalarla kapandı" görüşünde
Almanya tarafından konuyla ilgili taleplere verilen yanıtta, iki Almanya’nın birleşmesi döneminde 1990 yılında imzalanan "2 Artı 4 Sözleşmesi"ne taraf olan Polonya’nın o dönemde savaş tazminatı istemediği, savaştan sonraki yıllarda ise Polonya ve diğer Doğu Avrupa ülkelerine tazminat ödendiği, Polonya'nın sınırlar yeniden çizilirken kaybettiği toprakların Almanya'nın savaş öncesi topraklarının bir kısmıyla telafi edildiği vurgulandı.
Başbakan Olaf Scholz, 2021 yılının Aralık ayında göreve geldikten sonra Polonya’ya yaptığı ilk resmi ziyarette, Varşova’nın o günlerde de gündemde olan tazminat talebini geri çevirerek, "Bu konunun uluslararası hukuk çerçevesinde kesin bir çözüme kavuşturulduğunu hatırlatmak isterim" demişti.
Tazminat talebi ne kadar gerçekçi?
Alman hükümeti, 1953 yılında Polonya ve Doğu Almanya arasında bu kapsamda imzalanan anlaşmanın geçerliliğini koruduğunu, ayrıca Doğu ve Batı Almanya'nın 1990’da birleşmesinin ardından, 1 milyar 300 bin Euro tazminat ödendiğini savunuyor.
Konunun geçmişte kalıcı bir şekilde karara bağlandığını öne süren Alman diplomatlar da, Polonya’nın 2004'te AB'ye katılırken 1953 yılındaki açıklamayı tanıdığını da dile getiriyor.
Alman işgali sırasında nüfusunun beşte birini yitiren Polonya hükümeti ise eski Doğu Almanya hükümetiyle imzalanan anlaşmalarda o dönemde Polonya'da iktidarda olan Komünist Partisi’nin tazminat hakkından feragat etmesini tanımadıklarını açıklamıştı.
Uluslararası hukuk uzmanlarının çoğunluğu, Polonya'nın konuyu uluslararası mahkemelere taşıması durumunda talebinde haklı bulunacağını belirterek, ülkenin 1953 yılında Sovyetler Birliği’ne bağımlılığı nedeniyle ulusal egemenliğe sahip olmadığını, dolayısıyla Doğu Almanya’ya karşı tazminattan feragat kararının da geçersiz sayılabileceğini savunuyor.
Almanya İkinci Dünya Savaşı’nda işlenen suçlarla ilgili geçmişte İsrail’e yaklaşık 1 milyar 800 milyon, Yunanistan’a ise yaklaşık 60 milyon Euro tutarında tazminat ödedi.
