Kremlin’in Rusya’da Cumhurbaşkanı Vladimir Putin’in 2036’ya kadar görevde kalmasının önünü açabilecek anayasaya değişikliği referandumuna katılımı arttırmak için bazı Rus şirketlerden bilgilendirme kampanyası düzenlemesini istediği iddia edildi. Reuters'ın ulaştığı ve en az üç büyük özel şirkete reformların çalışanlara anlatılması için gönderilen belgeler, referanduma katılımı arttırmak amacıyla, oy merkezleri yakınlarında ev ya da araba ödüllü çekiliş yapılmasını öngörüyor.
Söz konusu belgelerin kaç şirkete gönderildiği ya da devlete bağlı firmalara da aynı belgelerin gönderilip gönderilmediği bilinmiyor. Kremlin ve Merkezi Seçim Komisyonu, iddialara yönelik açıklama talebini yanıtsız bıraktı.
Oy kullanımını arttırmaya yönelik çabalar hukuki açıdan bir sorun teşkil etmese de söz konusu çekilişler şirketlere hangi çalışanlarının oy kullandığını tespit ve takip etme şansı tanıyor. Çünkü çekilişe katılanlara bir kod gönderiliyor.
Corona virüsü salgını sebebiyle ertelenen anayasa değişikliği referandumu virüsün yayılması riskinin azaltılması amacıyla yedi güne yayılarak 25 Haziran ve 1 Temmuz arasında yapılacak.
Referanduma katılım oranının yüksek olması anayasa değişikliğinin oylamada kabul edilmesi ihtimalini daha da arttırabilir ve Kremlin’e anayasa değişikliğine halkın da önemli ölçüde destek verdiğini gösterme imkanı verebilir. Anayasa değişikliği referandumda kabul edilirse, Vladimir Putin’in seçilmesi halinde altışar yıldan iki dönem daha, yani 2036’ya kadar koltuğunda kalmasının önü açılabilir.
Kremlin yönetimi anayasal reformlara ihtiyaç olduğunu savunuyor. Ülkede seçimlere katılımı arttırmak amacıyla seçim merkezlerinde ücretsiz yiyecek dağıtımı ve sandık başında selfie çekilmesi gibi bazı uygulamalar Putin’in 2018’deki seçim kampanyasında öne çıkmıştı. O dönem Reuters’a konuşan çok sayıda kişi, oy verdiklerini kanıtlamak amacıyla yöneticilerinin bu gibi etkinliklere katılmalarını istediklerini söylemişti.
Reuters’ın söz konusu şirketlerde üç ayrı kaynağa doğrulattığı belgelerde “Şirketlerde 2020 seferberliği” başlıklı açıklama notlarında firmalardan çalışanlarının oy kullanmalarını teşvik etmeleri isteniyor. Oy kullanmak istemeyenlere telefonla arama ya da mesaj yollama şeklinde hatırlatma yapılması öngörülüyor.
“Hassas sorulara yanıtlar”
Şirketlere gönderilen belgelerde “hassas sorulara yanıtlar” başlıklı bir bölüm de var. Burada “Putin’in iktidarda kalmak için anayasayı değiştirdiği doğru mu?” sorusu yer alıyor. Bu soruya “Putin kendisinden sonra gelenler, Gorbaçov ve Yeltsin (Eski devlet başkanları) gibi ülkeyi batırmasın diye bunu bizim için yapıyor” yanıtının verilmesi öneriliyor.
Şirket sahiplerine gönderilen bilgilendirme notunda çalışanlarına Putin’in küresel istikrarsızlıktan dolayı iktidar geçişi konusundaki görüşünü değiştirmek zorunda kaldığını söylemeleri de isteniyor.
“Putin Rusya’nın ulusal lideri”
Vladimir Putin’in hiçbir resmi unvan olmaksızın da görevde kalabileceğini belirtilen belgelerde, Putin için “Rusya’nın ulusal lideri” ifadesi kullanılıyor.
Ülkedeki son kamuoyu yoklamalarına göre anayasa değişikliğinin halk onayı alması muhtemel. Ancak Kremlin için referanduma katılım oranı da önemli.
Bağımsız anket şirketi Levada’ya göre Putin’in kamuoyu destek oranı yüzde 59. Bu oran birçok ülkeye kıyasla yüksek görünse de Putin için 1999’dan beri en düşük destek oranı.
Anketlere göre, düşen petrol fiyatları, artan işsizlik, azalan maaşlar gibi salgın sonrası oluşan ekonomik olumsuzluklar nedeniyle Rusya'da halkın protesto isteğinde de artış gözlemleniyor.
Muhalif siyasetçi Yevgeny Roizman, Kremlin’in şirketlere yönelik bilgilendirme kampanyasının Putin’in yeniden seçilebilmek için katılımı arttırma amaçlı bir şov olduğunu savundu. Roizman Twitter’da yaptığı açıklamada, yoğun katılım olmayan bir referandum sonucunun hiçbir anlamı olmadığını, referandumda oy vermenin ise utanç verici olduğunu söyledi.
Referandumda oy kullanarak çekilişe katılıma hakkı kazananların ödül için anayasa hakkında soruları yanıtlaması gerekiyor. Başkent Moskova dahil 80 seçim bölgesinin en az dokuzunda seçim merkezleri yakınında bu tür çekilişler yapılacağı bildiriliyor.
