Erişilebilirlik

S-400 Krizi Türkiye-ABD İlişkilerinde Kırılma Yaratır mı?


S-400
S-400

Türkiye’nin Rusya’dan S-400 alma kararı sonrası Amerika yaptırımlarına maruz kalma ihtimali, hem NATO hem de bölgedeki konumuyla ilgili soru işaretleri yaratıyor. Öte yandan Türk Lirası’nın yabancı para birimleri karşısındaki kırılganlığı sürerken, bu durum ekonomisini de savunmasız hale getiriyor.

Reuters haber ajansında yer alan haber-analizde Türkiye ile Amerika arasındaki S-400 gerginliği masaya yatırılıyor.

Analizde, iki müttefik arasındaki gerginliğin derinleşerek karşılıklı misillemelere dönüşmesinin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın gücünü test edecek bir ekonomik durgunluğu tetikleyebileceği belirtiliyor.

Aynı tehlike Türkiye’nin Amerikan yapımı F-35 savaş uçakları projesinden çıkarılması ve Türkiye’nin yıllık NATO üyeliğinin gözden geçirilmesi ihtimali açısından da geçerli.

"Krizin çözümü hayli karmaşık"

Oxford Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nde misafir öğretim üyesi Galip Dalay’a göre, iki ülkenin de daha büyük bir jeopolitik dengenin bir yansıması olarak gördüğü krizin çözümü hayli karmaşık. Uzmana göre olası yaptırımların Türkiye’ye potansiyel etkisi büyük olsa da, iki ülke ilişkilerinde kırılma noktası olması muhtemel değil.

Amerika, Türkiye’nin Rusya’dan almayı planladığı S-400 hava savunma sistemlerinin, aynı zamanda Amerika’dan almayı planladığı F-35 savaş uçaklarına karşı bir tehdit oluşturduğu gerekçesiyle karşı çıkıyor.

Türkiye ise kendi topraklarını savunmanın müttefikleri için bir tehdit oluşturmadığını ve NATO’ya karşı tüm yükümlülüklerini yerine getirdiğini savunuyor.

“Amerika’nın Hasım Ülkelere Yaptırımlarla Karşı Koyma Yasası” olarak bilinen CAATSA uyarınca, yeni yaptırımlar, Rus savunma sistemleri Temmuz ayı itibarıyla Türkiye topraklarına ulaştığı takdirde devreye girebilir.

ABD’den Türk pilotların eğitimini durdurma misillemesi

S-400’lerin Türkiye’ye teslimatının geciktirilmesi konusunda bir uzlaşı ise, ABD Başkanı Donald Trump için, S-400'leri “bitmiş bir anlaşma” olarak tanımlayan Erdoğan’ı geri adım atmaya ikna kapısı aralayabilir.

İki liderin 28-29 Haziran’da Japonya’da yapılacak G-20 toplantısında görüşmesi bekleniyor.

Ancak bir yandan da Ankara ile Moskova bağları güçleniyor. Savunma Bakanı Hulusi Akar’ın Türk ve Rus askeri personelin Rusya’da S-400 eğitiminde olduğunu açıklamasına yanıt olarak, ABD’nin Arizona’da Türk pilotlarına verilen F-35 eğitimini durdurmayı düşündüğü yönünde haberler çıkmıştı.

S-400’ler Temmuz’da teslim alınırsa ne olur?

Washington, Ankara’nın S-400’lerin yerine Patriot savunma sistemlerini satın almasını istiyor. Bu konuda yapılan teklif 4 Haziran’da sona eriyor.

Ankara planlandığı tarihte S-400’leri teslim alırsa, ABD Kongresi Türkiye’yi F35 programında yer alan ülkeler listesinden çıkarmak için harekete geçecek.

CAATSA kapsamında, vize yasaklarından Amerikan ithalat ve ihracat bankası Eximbank’a erişimin engellenmesi ya da daha da ileri gidilirse, ABD finans kurumlarıyla her türlü işlemlerin yasaklanması ve ihracat lisanslarının iptal edilmesine kadar uzanan gibi sert yaptırım seçenekleri gündeme gelebilir.

Başkan Trump Türk hükümeti yerine belli kişileri hedef alan daha ılımlı bir seçeneği de devreye sokabilir. Bu sürede de krizin diplomasiyle çözümü için zaman kazanabilir. Ancak bir yandan da Kongre başkandan bağımsız daha sert yaptırımlar için harekete geçebilir.

En büyük darbe ekonomiye

Amerika’dan gelebilecek olası bir yaptırım, zaten kırılgan olan Türkiye-ABD ilişkileri nedeniyle sadece bu yıl dolar karşısında yüzde 14 değer kaybeden Türk Lirası’na büyük darbe vurabilir.

Geçen yıl Rahip Brunson’ın tutuklu yargılanması nedeniyle ABD tarafından uygulanan bir dizi yaptırım sonrası Türk Lirası yüzde 30 değer kaybederek hem Türkiye’yi ekonomik durgunluğa sokmuş, hem de gelişmekte olan ülkelerde başlayan döviz krizinin fitilini ateşlemişti.

Kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s Türkiye’yi S-400’lerle ilgili sadece ABD değil NATO yaptırımları olasılığı konusunda uyardı.

XS
SM
MD
LG