Elon Musk'ın kurduğu uzay firması SpaceX'in inşa ettiği dev Starship roketi, dünya etrafındaki test uçuşuna hazırlanıyor. Starship'in uzaya fırlatılması, SpaceX firmasının şimdiye kadarki en cesur projesinin hayata geçirilmesi anlamına geliyor.
Ay ve Mars'a insan taşımak için tasarlanan Starship, şimdiye kadar inşa edilen en büyük ve güçlü roket.
Teksas eyaletinin güneyindeki fırlatma rampasında bulunan Starship, 120 metre uzunluğunda. İnsansız roketin bugün yapılması beklenen deneme uçuşu iptal edildi. SpaceX, Starship'in deneme uçuşu için Cuma günü Federal Sivil Havacılık Dairesi'nden (FAA) onay almıştı.
Starship'i oluşturan iki ayrı parça, ilk kez beraber fırlatılacak. Roketin kargo ve mürettabatı taşıyacak üst kısmının daha önceki versiyonları, birkaç yıl önce stratosferin birkaç kilometre içine fırlatılmış, ancak roket, ilk kez başarıyla dikey inişini gerçekleştirdiği 2021'den önce dört kez yere çakılmıştı. Super Heavy adı verilen alt kısımdaki hız kazandırıcı parça ise ilk kez uzaya fırlatılacak.
SpaceX, bu ilk deneme uçuşunda Starship'in ya da roketin karaya iniş yapması girişiminde bulunmayacak. Roket, bu nedenle denize düşerek uçuşunu tamamlayacak.
Elon Musk, geçen ay katıldığı Morgan Stanley konferansında, "Roket yörüngeye oturacak demiyorum ama size heyecan vaadediyorum. Hiç sıkıcı olmayacak. Bilemiyorum ama roketin yörüngeye ulaşma şansını yüzde 50 olarak görüyorum" demişti.
Peki Starship'in en göze çarpan özellikleri neler?
Aşırı büyük roket
Çelik gövdeli Starship'in 33 ana motoru ve yaklaşık 8 bin tonluk itiş gücü bulunuyor. Ocak ayında yapılan fırlatma rampası denemesinde yakıt olarak metan kullanan ilk aşama motorların sadece ikisi ateşlenmiş, ancak Elon Musk, yörüngeye erişmek için bunun yeterli olacağını söylemişti. Starship, gücü itibarıyla 250 tona kadar yük ve 100 kişiyi Mars'a taşıyabilecek kapasiteye sahip.
Altı motorlu uzay aracı, Starship'in 50 metresini oluşturuyor. Musk, insanlı uçuşlardan önce internet hizmeti sağlayan Starlink dahil Starship'i Dünya'nın alçak yörüngesine uydu fırlatmak amacıyla kullanmayı planlıyor.
Starship, NASA'nın Apollo uzay aracı dönemine ait Saturn V ve geçen yılın sonunda ilk ay yolculuğunu yapan Artemis programına ait Uzay Fırlatma Sistemi'ni kolaylıkla gölgede bırakır nitelikte. SpaceX roketi aynı zamanda Sovyetler Birliği'nin N1 ay roketinden de büyük. N1, fırlatıldıktan bir dakika sonra patlamıştı.
Nasıl bir strateji izlenecek?
Starship'in deneme uçuşunun bir buçuk saat sürmesi ve Dünya yörüngesinde tam döşünü tamamlamadan sona ermesi bekleniyor. Roketin fırlatıldıktan sonra 3 dakika uçuşu başarıyla tamamlaması durumunda itici gücü sağlayan hızlandırıcının ayrılması ve Meksika Körfezi'ne düşmesi bekleniyor. Sonraysa uzay aracının doğu yönünde ilerlemesi, Atlas Okyanusu, Hint Okyanusu ve Büyük Okyanus'nu geçmesi ve Hawaii yakınlarında denize düşmesi planlanıyor.
Tamamen yeniden kullanılabilir şekilde tasarlanan Starship'in bu ilk deneme uçuşu denize düşerek tamamlanacak. Harvard Üniversitesi'nden astrofizik uzmanı Jonathan McDowell, Starship'in yörüngeden dönüp karaya indiğini görme fikrinin büyük heyecan verdiğini söylüyor. McDowell'a göre "Starship işlevsel hale gelirse ya da geldiğinde, bu, uzay uçuşu açısından çok büyük bir ilerleme olacak."
Fırlatma rampası
Starship, Teksas eyaletinin güney ucundaki Boca Chica Plajı yakınından fırlatılacak. Bu bölge, South Padre Adası'nın hemen güneyinde ve Brownsville kasabasından 36 kilometre uzaklıkta.
Fırlatma rampasına uzanan yolun ucunda SpaceX firmasının son birkaç yıldır Starship prototiplerini geliştirip inşa ettiği tesis bulunuyor. Starbase adı verilen tesiste Brownsville ve Rio Grande Vadisi'ndeki başka yerleşim birimlerinde yaşayan 1800 kişi çalışıyor. Teksas'taki fırlatma rampası, "chopsticks" (yemek çubuğu) adı verilen dev robot kol donanımına sahip. Bu robot kolların gelecekte yeryüzüne iniş yapması planlanan itici roketi tutarak sabitlemesi planlanıyor.
SpaceX ayrıca Florida eyaletindeki iki fırlatma rampasından birini, gelecekte uzaya fırlatılacak Starship araçları için yeniden yapılandırmayı hedefliyor. Şirket, NASA ve diğer müşterileri için mürettebat, uzay istasyonu kargosu ve uyduları uzaya göndermek için kullandığı Falcon roketlerini Florida'dan fırlatıyor.
Başarı şansı
Elon Musk, daha önce de olduğu gibi, Starship'in başarı şansı konusunda oldukça gerçekçi konuşuyor. Aracın başarıyla fırlatılma olasılığını yüzde 50 olarak kaydeden Musk, Starship'in en iyi ihtimalle ilk uçuşunda yörüngeye erişmesini umuyor.
Ancak Starbase tesşsinde inşa edilmekte olan Starship filosuna bakıldığında Musk, yıl sonuna kadar roketlerden birinin yörüngeye ulaşma şansını yüzde 80 olarak değerlendiriyor. Musk, tam ve hızlı yeniden kullanılabilirlik hedefine ulaşmanın birkaç yıl alacağı görüşünde.
Müşteriler
Merkezi California'da bulunan SpaceX, Starship ile şimdilik ay yolculuğu hedefliyor. Şirket, NASA ile 2025 yılına kadar ay yüzeyine astronot indirmek amacıyla 3 milyar dolarlık sözleşme imzalamıştı.
Bu hedefe ulaşmak, 50 yıldan uzun süre sonra ilk kez astronotların Ay'a adım atması anlamına gelecek. Ay'a gidecek astronotlar Dünya'dan NASA'nın Orion kapsülünde ve Uzay Fırlatma Sistemi roketiyle ayrılacak.
Daha sonraysa Ay'a iniş için Ay yörüngesinde Starship'e transfer olacak. Starship'in Ay ve ötesine erişmesi için önce Dünya'nın alçak yörüngesinde yakıt ikmali yapması gerekecek. SpaceX, penceresiz Starship'lerin yakıt tankeri olarak kullanılacağı, yörüngede dolaşan depolar kurulmasını planlıyor. Ancak Starship araçlarını sadece NASA kullanmayacak. Starship'in Dünya yörüngesindesi ilk uçuşunu özel bir mürettabatın yapması, bunu daha sonra Ay etrafında yapılacak iki özel uçuşun izlemesi bekleniyor.
Diğer oyuncular
Ufukta başka roketler de görünüyor. Amazon'un kurusucu Jeff Bezos'un sahibi olduğu Blue Origin, New Glenn adını verdiği roketi önümüzdeki yıl içinde Florida eyaletindeki Cape Canaveral'dan fırlatmaya hazırlanıyor.
Dünya yörüngesinde dolaşan ilk Amerikalı olan John Glenn'in adını alan roket, Blue Origin'in şu anda kullandığı ve NASA'nın Mercury aracıyla 1961 yılında ilk yörünge altı uçuşu yapan Alan Shepard'ın adını taşıyan New Shepard roketinden çok daha büyük. NASA, New Glenn roketini, 2024 yılında Mars'a bir çift uzay aracı göndermek için kullanacak.
Uzay aracı mühendisliği firması United Launch Alliance ise yeni Vulcan roketini yılın ilerleyen aylarında ilk kez fırlatmaya hazırlanıyor. Roket, NASA'nın talebi üzerine Ay'a özel bir iniş aracı taşıyacak. Avrupa firması Arianespace ise Güney Amerika'daki Fransız Guyanası'ndan yeni ve geliştirilmiş Ariane 6 roketini fırlatmaya yaklaştığını bildiriyor.