Diyarbakır Sur'da 2 Aralık 2015’de yaşanan çatışmalardan sonra Sur içinde acil kamulaştırma çalışmalarına başlandı. Bakanlar Kurulu 21 Mart 2016’da aldığı kararla Sur'daki 7714 parselin 6292’si için zorla el koyma kararı aldı. Diyarbakır Mimarlar Odası verilerine göre bu parseller içinde 151’i anıtsal olmak üzere toplamda 592 tescilli yapı bulunuyordu.
Bu yapılar arasında mülkiyeti Mimarlar Odası'na ait olan Dengbej Evi de bulunuyordu. Oda yönetimi kararın iptali için dava açtı. Karar, davaya bakan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu tarafından iptal edildi. Böylece ev el konulmaktan kurtuldu.
Kararı değerlendiren Mimarlar Odası Şube Başkanı Şerefhan Aydın, acil kamulaştırma kararının tamamen iptal edilmesi gerektiğini savundu. Aydın, "Gerekçeli kararda özet olarak belirtmek gerekirse korunması gerekli kültür varlıklarının yani tescilli yapıların kamulaştırılamayacağı belirtilmiştir. Bu kararın tüm tescilli yapılar için de emsal niteliğinde olduğunu da belirtmek isteriz. Dolayısıyla henüz kararın iptali için dava açmayan tescilli yapı sahipleri hukuk yoluna başvurmalıdırlar. Biz mimarlar odası olarak belirtmek isteriz ki sadece tescilli yapılar değil Sur'daki tüm parseller için alınan acele kamulaştırma kararının iptal edilmesi gerekmektedir. Gerek yapısal alanlarda gerekse de toplumsal alanda gelişen bu yıkımın daha fazla ilerlemeden durdurulması için mahkemeler gerekli iptal kararların bir an önce alınması iradesini göstermelidirler” dedi.
Karar bölgedeki diğer yapılar için de umut oldu. Sur’daki yıkıma dikkat çekmek amacıyla kurulan Sur’un Yıkımına Hayır Platformu sözcüsü Talat Çetinkaya, kararın emsal olabileceği görüşünde.
VOA Türkçe’nin sorularını yanıtlayan Çetinkaya, “Tarihi yapılar için önemli bir karar. Bu karar, davaların olumlu sonuçlanmasının önünü açabilir. Sadece tarihi yapılarla ilgili değil, birçok dava açılmış. Acele kamulaştırmaya dayanarak diğer yapıların yıkılması, yapılan işlemler vs gibi hem bireysel hem kurumsal davalar açılmış. Onların olumlu sonuçlanmasının önü açılmış olur. Bu dava kısmi bir pozitiflik içeriyor. Bu dava tarihi yapılar açısından önemli. Daha önce tescillenmiş yapılar bu kararla birlikte kamulaştırmadan çıkarılacak ve yıkım riskiyle karşı karşıya kalmaktan kurtulmuş olacak. Şu ana kadar yıkılan tarihi yapılar için yapacak bir şey yok. Suç işlediler, bu davayla birlikte suç işledikleri ortaya çıktı. Bu davanın ileride açılabilecek ceza davalarına da emsal olabilir” diye konuştu.
Türkiye Mimarlar ve Mühendisler Odaları Birliği Diyarbakır İl Koordinasyon Kurulu’nun Sur’da yaşanan olaylar ve sonrasındaki tahribatlara ilişkin geçen yıl hazırlanan raporunda Sur’daki 3569 yapının yıkıldığı belirtilmişti. Raporda, “16 aylık süreçte 46 hektar alan yıkıldı. Bu alanda, 4985 yapı bulunmaktaydı bunun 3569’ı yıkılmıştır. Yani alan olarak yüzde 61’i, yapısal olarak yüzde 72’si yıkılmıştır. 87 tescilli, 247 tescile değer yapı yıkılmıştır. Bunların aralarında hamam, cami, türbe, geleneksel Diyarbakır evleri yıkılmıştır. En büyük hasarı Hasırlı Mahallesi gördü. 20 hektarlık alanın 19 hektarı yıkıldı” tespitlerine yer verildi.
