Rusya ve Çin’in Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde Şam hükümetini kınama kararını veto etmesinin ardından Suriye’deki çatışmalara acil çözüm bulma şansı azalıyor. Devlet Başkanı Beşar Esad, bölgedeki diğer kilit oyunculardan da destek alıyor. Lübnan’ın başkenti Beyrut’tan bildiren Amerika’nın Sesi muhabiri Henry Ridgwell, Suriye’deki olaylara verilen tepkiyi şekillendiren bölgedeki karmaşık ilişkiler ve ittifaklar tarihine göz atıyor.
Şam sokaklarında toplanan protestocular, Suriye hükümetinin müttefiki olan İran, Rusya ve Çin’in bayraklarını yakıyor. Ayaklanma uzuyor, ölümler artıyor. Uzmanlar Suriye hükümetinin son dönemde Arap dünyasında yaşanan olaylardan ders çıkardığını belirtiyor.
Carnegie Ortadoğu Enstitüsü'nden Paul Salem, “Libya’daki tecrübelerden ders çıkaran Suriye rejimi, gösterilere verdiği tepkiye bir ayar çekti. Rejim kendini göstericilere sert tepki vermeye ayarladı, ama bunu göze batar şekilde yapmadı. Müdahalesi sert, ama söylemi yumuşak oldu. Sonra muhalefete ödün veren Mısır’a baktı, sonra ödün verince iktidarı tamamen kaybedeceğine hükmetti,”diyor.
Suriye, komşu Lübnan’dan da ders aldı. Lübnan 1970 ve 80’li yıllarda büyük bir iç savaş yaşadı. Aynı Lübnan gibi, Suriye’de de farklı mezhepler var. Ülke Devlet Başkanı Beşar Esad’ın da ait olduğu Alevi azınlığın yanı sıra, Sünni çoğunluğa, Hristiyan ve Dürzi azınlıklara sahip.
Sürgündeki bazı Suriyelilere ev sahipliği yapan Beyrut, iç savaşın izlerini hala atlatamadı. Carnegie Ortadoğu Merkezi’nden Paul Salem, Lübnan iç savaşının izlerinin Suriye’de bile yankı bulduğunu söylüyor: “Suriyeliler Lübnan’ın tecrübelerinden farklı yararlandı. Esad rejimi, ‘Biz gidersek ülke iç savaşa teslim olur’ diye halkı tehdit ediyor.”
Suriye’nin doğusunda güvenebileceği tek müttefiki İran var. İran Cumhurbşakanı Mahmud Ahmedinejad, Suriye’ye halka sert müdahalesini durdurması için baskı yapan Arap ülkelerini hep eleştirdi: “Bölgemizde seçimden ve özgürlük nedir bilmeyen liderler, toplanıp Suriye için özgürlük ve demokrasi üzerine ahkam kesmeye başladı. Bu son derece gülünç ve acı bir durum.”
Bölgesel bir birliktelik olmazsa, Şam hükümetini tecrit etmek çok zor olacak.
Paul Salem, Şam hükümetinin daha da sertleşmesi durumunda dış müdahale olabileceğine dikkati çekiyor: “Eğer gerçekten trajik bir durum yaşanırsa ve bu Batı basınına yansır ve onların kamuoyunu etkilerse, sonuçta politikacılar politikacı gibi davranacak ve kamuoyunun tepkilerine yanıt vermek durumunda kalacaktır. Bu Libya ve Kosova’da aynen böyle oldu.”
Uzmanlara göre şimdilik uluslararası alanda yaşanan bölünme, Suriye’deki çatışmalara acil çözüm bulunma şansını güçleştirmiş durumda.
