Azerbaycan doğalgazını Avrupa’ya aktarmayı amaçlayan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı Projesi (TANAP) Türkiye’deki nihai hedefi Edirne’ye henüz ulaşmadı ancak dağıtım noktası Eskişehir durağında resmi açılışı yapıldı.
Türkiye’nin enerjide Rusya’ya bağımlılığına alternatif olarak düşünülen TANAP aynı zamanda Güneydoğu Avrupa ülkelerine de doğalgaz sağlayacak. TANAP’ın, Yunanistan sınırına en erken 2019 yılı Haziran ayında ulaşması planlanıyor.
TANAP’ın ana yatırımcıları Azerbaycan ve Türkiye. Ancak Ankara’nın payı projede yüzde 30 ile sınırlı görünüyor. Türkiye adına Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.’nin (BOTAŞ) yüzde 30 hisse sahibi olduğu TANAP’ta, Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Petrol Şirketi’nin (SOCAR) yüzde 7 ve Azerbaycan şirketi olan Güney Gaz Koridoru’nun (SGC) ise yüzde 51 hissesi bulunuyor. Londra merkezli BP’nin (British Petroleum) ise TANAP’ta yüzde 12 hissesi mevcut.
24 Haziran seçimine sayılı günler kala TANAP’ın, proje nihayete ermeden Eskişehir’deki dağıtım noktasında, konuk liderlerle birlikte açılması ve törende, AKP’nin adayı Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın seçim kampanyasına ilişkin ifadeler kullanması ise dikkat çekti.
Erdoğan’ın damadı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın projeyi tanıtmasının ardından törende ilk sözü, TANAP’ın kaynak ülkesi Azerbaycan’ın Cumhurbaşkanı İlham Aliyev aldı. Türkiye’nin siyaseten güçlü olmasını Erdoğan’ın varlığıyla açıklayan Aliyev, özetle, “Erdoğan’ın yorulmaz faaliyetleriyle Türkiye önemli bir güce dönüştü. Biz buna Azerbaycan’da seviniriz. Türkiye’nin gücü bizim gücümüz, birlikteliğimiz de gücümüz. TANAP, Türkiye ile Azerbaycan’ın zaferidir. Bugünkü açılış güçlü siyasi işbirliğiyle mümkün olmuştur” dedi.
Geçen yıl Ekim ayında Erdoğan’ın 5 bin ton et ithalatı anlaşmasına birlikte imza attığı Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic ise törende konuk idi. Vucic, adeta Türkiye’deki seçmenlere mesaj vererek, “Türkiye’de bazı kesimlerde Erdoğan’ın projeleriyle ilgili şüpheleri olduğunu duyuyoruz. Liderliğiniz çerçevesinde Türkiye en iyi dostlukları üretebilecektir. Sizin sayenizde Türkiye ile Sırbistan arasında dostluğu da inşa edebileceğimizi düşünüyorum” diye konuştu.
Bir diğer konuk Ukrayna Cumhurbaşkanı Petro Poroşenko ise, hem kendi ülkesi hem de Avrupa için enerji güvenliği sağlayacağı için TANAP nedeniyle Türkiye ve Azerbaycan’a teşekkür etmekle yetindi.
Erdoğan, 24 Haziran sonrasını kast ederek, TANAP’ı gelecek dönemde devreye alacağı projeleri için örnek gösterdi. Erdoğan, “Enerjiyi çatışma değil işbirliği zemini olarak gören anlayışımız, TANAP sayesinde bir kez daha ete kemiğe bürünmüştür. TANAP, ortak vizyonumuzun en son meyvesidir. TANAP aynı zamanda devreye alacağımız yeni projelerin müjdecisidir. TANAP'ın kısa sürede hayata geçmesinde, Türkiye'nin son 16 yılda sağladığı siyasi ve ekonomik istikrarın çok önemli rolü var. TANAP ile Türkiye transit bir ülke olmaktan çıkıp, üreticiden nihai tüketiciye uzanan değer zincirinin her aşamasında rol oynayan kritik bir konuma geldi. TANAP sadece arz güvenliği açısından değil, Hazar Bölgesi'nden Avrupa'ya kadar tüm rota üzerindeki ülkelerin refah ve istihdamına da katkı verecektir” dedi.
KKTC’den Rum tarafına mesaj
Törene katılan KKTC lideri Mustafa Akıncı ise, konuşmasında Rum tarafınca yürütülen doğalgaz arama çalışmalarına göndermede bulunarak barış çağrısında bulundu. Akıncı, “Bölge ülkelerine önemli olanaklar sunan Doğu Akdeniz’de önemli doğal kaynak rezervleri varlığı saptanmıştır. Bu rezervlerin ortak akılla tüm insanlığın yararına değerlendirilmesi önemli bir sorundur. Ortadoğu bölgesi enerji kaynakları nedeniyle başı beladan kurtulmayan bölgelerin başında gelmektedir. Şimdi Doğu Akdeniz’deki doğalgaz kaynakları birleştirilerek Avrupa’ya en kısa güzergah olarak Türkiye üzerinden nakledilmesi, geniş bir ekonomik işbirliği ağı oluşturacak ve barışa yardımcı olacaktır” ifadelerini kullandı.
TANAP nedir?
TANAP’ın temel atma töreni 17 Mart 2015'te Kars'ta düzenlenmişti.
TANAP, şu anda Türkiye-Gürcistan sınırında Ardahan’ın Posof ilçesinden başlayarak Kars, Erzurum, Erzincan, Bayburt, Gümüşhane, Giresun, Sivas, Yozgat, Kırşehir, Kırıkkale, Ankara’dan sonra Eskişehir’e ulaştı.
TANAP tamamlandığında Bilecik, Kütahya, Bursa, Balıkesir, Çanakkale, Tekirdağ ve Edirne illeriyle birlikte toplamda Türkiye topraklarında 20 il ve 67 ilçeden geçecek. Toplam boru hattı uzunluğu ise 1.850 kilometre olacak. TANAP, Yunanistan sınırında Avrupa’ya aktarım noktası olarak nihai hedefi Edirne’nin İpsala ilçesine ulaşmadan önce Çanakkale Boğazı’ndan da geçiş yapılacak. Türkiye – Yunanistan sınırında Azeri gazını Avrupa ülkelerine aktaracak TAP Doğalgaz Boru Hattı'na bağlanacak.
TANAP’ın yıllık toplam kapasitesi 16 milyar metreküp. Bunun 6 milyar metreküplük kısmı için Türkiye kendisi alıcı ülke konumunda. Avrupa’ya ise 10 milyar metreküp doğalgaz taşınması bekleniyor.
Ayrıca bugünkü açılış töreniyle Azerbaycan’dan Türkiye’ye gaz sevkiyatı başladı, ancak henüz tam kapasitesiyle gaz alımı söz konusu olmayacak. BOTAŞ’ın ilk aşamada Eskişehir’deki durağında TANAP’tan 2019 yılı Haziran ayına kadar 2 milyar metreküp gaz alabilmesi bekleniyor. Türkiye’nin 6 milyar metreküplük gaz alımına ise 2021 yılında başlayabileceği belirtiliyor.
