Türkiye’nin, hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle Rus savaş uçağını düşürmesi sonrasında gözler iki ülke arasındaki ilişkilerin nasıl seyredeceğine ve Suriye sınırındaki durumun ne olacağına çevrildi. Amerika’nın Sesi’ne gelişmeleri değerlendiren Amerikalı uzmanlar, sınırdaki gerginliğin daha fazla tırmanmayacağını, ekonomik ilişkilerin Türkiye ve Rusya için daha önemli olduğunu ama Türk Akımı projesinin sekteye uğrayabileceğini belirtti.
“Turizm sektörü etkilenecek”
Atlantic Konseyi’nden uzman Ariel Cohen, gelişmelerin esas olarak Türk-Rus enerji ilişkilerini etkileyeceği görüşünü savundu. Türk Akımı doğalgaz boru hattı projesinin sekteye uğrayacağını söyleyen uzman, Rusya’nın ihalesini aldığı Akkuyu’da yapılacak dört nükleer enerji santrali inşaatının da tehlikede olabileceğini hatırlatıp Türkiye’nin bu açıdan dikkatli davranması gerektiğini söyledi. Ancak bu durumda Rusya’nın gelir kaybedeceğine de vurgu yaptı.
Gazprom’un yaşadığı finansal sorunlar nedeniyle Türkiye’nin ithal ettiği doğalgazı kesmeyeceğini belirten Cohen, bu kriz sonucunda en fazla Türkiye’nin turizm sektörünün önemli zarara uğrayacağını söyledi. Mısır’da Rus yolcu uçağının düşürülmesinden sonra, Ruslar kış tatil destinasyonu olarak Türkiye’yi listelerine katmıştı ancak Suriye sınırında yaşanan gerginlik sonrasında Rusya vatandaşlarını Türkiye’ye seyahat konusunda uyardı.
Carnegie Vakfı’nın Moskova Merkezi uzmanı Aleksander Baunov da ekonomik ilişkilerin önemine değindi. Türkiye için Rusya ile ticaretin ve Rusya’dan gelen turistlerin çok önemli olduğunu vurgulayan Baunov, resmi olmasa da Rusya’nın Türkiye’ye bir tür ambargo uygulayacağını söyledi.
“Rusya önemli bir ders aldı”
Amerikan Dış Politika Konseyi Rusya uzmanı Stephen Blank, son gelinen durumun, zaten gerileyen ilişkiler çerçevesinde, Türkiye-Rusya ilişkileri açısından çok da sıradışı bir değişiklik yaratmayacağını söyledi. İki ülke arasındaki gerginliğin nedenleri olarak Suriye’deki anlaşmazlığın yanı sıra, Ukrayna Krizi’nde Kırım Tatarları’nın içine düştüğü durumdan Türkiye’nin duyduğu rahatsızlığın da bulunduğunubelirten Blank, Rusya’nın şu an hem Türkiye’nin kuzeyinde Karadeniz’de egemen güç olduğunu hem de Suriye’de de birliklerinin olduğunu hatırlattı.
Türkiye’nin sınır ihlali karşısındaki tepkisinin haklı olduğunu söyleyen uzman, Rusya’nın sadece Türkiye’yi Suriye konusunda uyarmak istemiş olabileceğini, olaylar sonucunda Rusya’nın ciddi bir ders aldığını belirtti.
Türkiye’nin doğalgazını yüzde 65-70 civarında Rusya’dan ithal ettiğini ve bu akışın kesilebileceğini, ayrıca Türk Akımı projesinin bu olaylar sonrasında olumsuz etkileneceğini Stephen Blank de dile getirdi.
“Putin’e cevap olarak IŞİD ile mücadele hız kazanabilir”
Ulusal Savunma Üniversitesi ve Georgetown Üniversitesi’nde profesör olan uzman Paul Sullivan, Türkiye’nin bir NATO üyesi olduğunu ve NATO’nun 5. Maddesi’nin yürürlüğe girmesi için istekte bulunabileceğini hatırlattı. Ancak Sullivan da Türkiye’nin tepkisinde haklı olduğunu söyledi ama tam olarak ne olduğunun anlaşılması için tarafların soruşturmalarını sürdürebileceklerini belirtti.
Uzman, Rusya’nın Türkiye’ye doğalgaz akışını durdurma ihtimali olduğunu ama bunu yapmasının olası olmadığını söyledi. Sullivan, Rusya ve Türkiye’nin ekonomik ilişkilerinin çok önemli olduğu ve bu yüzden de sınırda yaşanan gerginliğin kontrolden çıkmayacağını da sözlerine ekledi.
Suriye’deki karmaşık ortam nedeniyle müdahil olan her tarafın kötünün iyisi kararlar almak zorunda kaldığını belirten Paul Sullivan, Vladimir Putin’in Türkiye’yi IŞİD’i desteklemekle suçlaması sonrası Türkiye’nin bu tezi çürütmek için IŞİD’e daha sert müdahalede bulunabileceğine de değindi.
