ABD’nin Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey’nin sunduğu “güvenli bölge” konusundaki öneriler için Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu “tatmin edici düzeyde değil” açıklamasını yaparak Türkiye’nin beklentilerine yanıt alamadığını ortaya koydu.
Jeffrey başkanlığındaki ABD heyeti, Ankara’daki üçüncü gün temaslarında bugün Cumhurbaşkanlığı Başdanışmanı ve Sözcüsü İbrahim Kalın başkanlığındaki heyet ile görüştü. Cumhurbaşkanlığı kaynaklarınca yapılan bilgilendirmeye göre; “Kalın ve Jeffrey başkanlığındaki heyetler arası görüşmede, Fırat'ın doğusunda ‘güvenli bölge’ tesisi ile DEAŞ, PKK/YPG/PYD dahil tüm terör unsurlarına karşı mücadele başta olmak üzere, Suriye'de son dönemde yaşanan gelişmeler” masaya yatırıldı. Bu kapsamda “Suriye’nin genelinde terörle mücadele, Menbiç Yol Haritası, anayasa komisyonu, Suriye'nin toprak bütünlüğü çerçevesinde siyasi çözüme ulaşılması” konuları üzerinde de durulduğu kaydedildi.
Cumhurbaşkanlığı’ndaki toplantıda, Jeffrey başkanlığındaki heyete “Türkiye’nin ulusal güvenlik önceliklerinin de açıkça vurgulandığı” da ifade edildi. Bu bakımdan geçtiğimiz Aralık ayından bugüne ABD ile Türkiye arasında müzakere konusu olan “güvenli bölge” meselesinde ise “bunun ancak Türkiye'nin beklentilerini karşılayacak bir plan ile mümkün olduğu” görüşü öne çıktı. Türkiye’nin, ABD’den “Suriye konusunda işbirliğini güven ve şeffaflık ilkeleri doğrultusunda sürdürme beklentisi” de yine Jeffrey’ye iletilen görüşlerden birisi. Bu noktada Cumhurbaşkanlığı’ndan yapılan bilgilendirme itibariyle ABD ile Türkiye arasında “güvenli bölge” arasında henüz “uzlaşma aşaması”na gelinmediği ve Washington’un sunduğu öneriler ile Ankara’nın beklediği planın örtüşmediği mesajı verildi.
Cumhurbaşkanlığı’ndaki bu görüşme devam ettiği dakikalarda Türkiye adına “güvenli bölge” konusunda ABD’nin önerileriyle ilgili beklentileri karşılamadığı mesajını ise Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da açıkça verdi.
“Bizim sabrımız tükendi” ifadesiyle askeri mesaj
Çavuşoğlu, Nikaragua Dışişleri Bakanı Denis Moncada Colindres ile ortak basın toplantısında, ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo ile yaptığı telefon görüşmesi çerçevesinde Jeffrey’nin Ankara’ya yeni önerilerle geleceği bilgisine önceden sahip olduğunu vurguladı. Ancak Jeffrey’nin ilk günkü yani 22 Temmuz Pazartesi günü Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’a aktardığı önerilerden memnun olmadıkları sinyalini verdi. Çavuşoğlu, “ABD’nin getirdiği yeni öneriler bizi tatmin eder düzeyde değil. Bunu açıkça söylememiz lazım. Burada adeta Menbiç gibi bir oyalama sürecine gitmek istedikleri izlenimini ediniyoruz” tepkisini gösterdi.
Suriye’nin kuzeyinde Türkiye’nin sınır bölgesinde kurulması öngörülen “güvenli bölge” için ortak devriye gibi askeri fikirler sunulduğunu kaydeden Çavuşoğlu, “Güvenli bölge konusunda derinliği, kimin kontrol edeceği ve YPG/PKK’nın buradan çıkarılması konusu en hassas konudur. Bu konularda mutabakat sağlamış değiliz” dedi. Çavuşoğlu, “4 Haziran 2018’de Pompeo ile Menbiç Yol Haritası’nı onayladık. 90 gün içinde süreç tamamlanacak ve Fırat’ın doğusuna geçecektik ve Menbiç modelini oraya taşıyacaktık. Fakat aradan 90 gün değil 1 sene geçti. 1 sene 1 ay geçti. Menbiç’te henüz yol haritası uygulanmadı. Efendim şimdi oradan Türkiye'ye saldırı gelmiyor. Menbiç yol haritasının amacı o değildi ki. Amacı YPG/PKK'nın tamamen Menbiç'ten çekilmesi ve buraları kim yönetecek, güvenlik birimlerinde kimler yer alacak? Bu konuda Türkiye ve ABD'nin birlikte çalışması ve buranın istikrara kavuşturulmasıydı. Bu anlamda bu model yine bu güvenli bölgeye taşınabilir ama bir oyalama olmaması gerekiyor. Çünkü bizim sabrımız tükendi” dedi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Menbiç yerleşim bölgesini hedef alacak askeri harekat girişimini “ABD Başkanı Donald Trump’ın ricasıyla” durdurduklarını söyleyen Çavuşoğlu, “Son zamanlarda sınırımızın öbür tarafında Türkiye’den giden PKK’lıların da olduğunu görüyoruz ve terör örgütleri sürekli kendisini güçlendiriyor, Amerikalılar da silah veriyor. O nedenle bize yönelik tehdit artıyor. Bu tehdit artınca ve süreç uzayınca harekat konusunda bir hazırlığımız oldu. O zaman ABD Genelkurmay Başkanı ve Milli Savunma Bakanı bizden rica ettiler. Pompeo da ‘Ekibimizi gönderiyoruz o zamana kadar harekatı başlatmayın’ dedi. Bir an önce güvenli bölgeyle ilgili mutabakata varmamız lazım. Bizim artık sabrımız kalmadı” diye konuştu.
Çavuşoğlu, ayrıca Jeffrey’nin Ankara’daki ilk gününde yani önceki gün Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile görüştüğü dakikalarda ABD Merkez Kuvvetler Komutanı (CENTCOM) Kenneth McKenzie ve Büyükelçi William Roebuck’un ağırlıklı olarak PYD-YPG unsurlarından oluşan SDG’nin Komutanı Mazlum Kobani ile görüşmesine de tepki gösterdi. Çavuşoğlu, “CENTCOM’un gidip de o PKK’lılarla görüşmesi, zaten ABD’nin bu konuda samimi davranmadığının bir göstergesi oluyor. Yine hemen bir gün sonra o bölgeden Türkiye’ye bir taciz ateşinin gelmesi; biz bu tür saldırıları tolere edemeyiz. Halkımızın da bizden beklentileri var. O nedenle arzumuz bir an önce bu güvenli bölge konusunda bir mutabakata varıp uygulamaya geçmek, aksi takdirde biz Türkiye olarak gereğini kendimiz yapacağız. Bu konuda da kararlıyız” tepkisini dile getirdi.
ABD Büyükelçiliği'nden Jeffrey'nin ziyaretiyle ilgili açıklama
Bu arada ABD'nin Ankara Büyükelçiliği de Jeffrey'nin Ankara ziyaretiyle ilgili bir yazılı açıklama yaptı. Açıklama şöyle:
"Suriye Özel Temsilcisi ve IŞİD ile Mücadele Küresel Koalisyonu Özel Elçisi Büyükelçi James Jeffrey, 22-24 Temmuz tarihlerinde Ankara’ya yaptığı ziyaret kapsamında Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’ın da aralarında bulunduğu üst düzey Türk yetkililerle bir dizi görüşme gerçekleştirmiştir.
Büyükelçi Jeffrey, Pazartesi günü çeşitli kurumların temsilcilerinden oluşan ABD heyetine başkanlık etmiş ve Yüksek Düzeyli Suriye Çalışma Grubu toplantısı çerçevesinde Türk muhataplarıyla görüşmüştür. Bu toplantı, geçtiğimiz yaz tesis edilen Yüksek Düzeyli Çalışma Grubu’nun bugüne kadar gerçekleştirdiği beşinci toplantı olmuştur. Söz konusu toplantıda Suriye konusu geniş kapsamlı olarak değerlendirilmiş; özellikle de kuzeydoğu Suriye konusu ele alınmıştır. Taraflar, Münbiç Yol Haritası konusunda hızlı ve somut ilerleme sağlamayı taahhüt etmişler; Türkiye’nin kuzeydoğu Suriye sınırında güvenliğin artırılmasına yönelik ayrıntılı teklifleri ele almışlardır.
Görüşmeler samimi, olumlu ve verimli geçmiştir. ABD ve Türkiye, Suriye ile ilgili ortak endişelerine ilişkin görüş alışverişinde bulunmaya devam etmektedir. Bu görüşmelerin, askeri yetkililer arasındaki istişareler de dahil olmak üzere, bundan sonra da sürdürülmesini arzu ediyoruz."
“Rusya ile Suriye müzakeresi ve S-400 alımına devam” mesajları
Öte yandan Türkiye’nin Rusya’yla ilişkisi bakımından ise Ankara yönetiminden “her şey yolunda” yönünde açıklamalar geldi.
Ankara-Moskova hattında Suriye’nin İdlib kentinde Şam rejimine bağlı askerlerce yürütülen askeri operasyonlar kaynaklı fikir ayrılığı söz konusu. Çavuşoğlu, İdlib kentindeki durum için Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ile yaptığı telefon görüşmesinde, radikalleri hedef aldığı belirtilse de sivil yaşam alanlarındaki saldırıları insani bulmadıklarını ifade ettiklerini anlattı. Ancak Çavuşoğlu, Suriye konusunda siyasi sürece odaklanmak gerektiğini söyleyerek, Lavrov ile Anayasa Komisyonu oluşturulması konusunda görüştüklerini ve çok yakında bunun kuruluşunu ilan edebileceklerini açıkladı.
Milli Savunma Bakanlığı da, resmi Twitter hesabı aracılığıyla S-400 hava savunma füze sisteminin Rusya’dan Ankara’ya taşınma sürecinin devam ettiğini duyurdu. Rus kargo uçağı fotoğrafıyla birlikte sevkiyatın bugün de sürdüğü belirtildi.
