Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ihtiyaç olduğunu söylediği olası yeni anayasanın TBMM’de yasalaşması için gerekli üçte iki çoğunluğa sahip olmayan Cumhur İttifakı’nın ya muhalefet partileriyle uzlaşması ya da halk oylamasına gitmesi gündeme gelecek gibi görünüyor.
Yeni anayasa hazırlıkları, eski TBMM Başkanı Cemil Çiçek’in 2010 yılındaki daveti sonrasında başlayan ve sonlandırma kararıyla noktalanan müzakere sürecinde görüldüğü üzere Türkiye’de sancılı oluyor.
O dönemde TBMM’deki tüm siyasi partilerin temsilcilerinden oluşan Anayasa Uzlaşma Komisyonu, üzerinde bazı çekincelere rağmen anlaşılmış 60 maddeyi hayata geçirecek anayasa değişikliği adımını atmadı. Cemil Çiçek, TBMM Başkanı olarak Komisyon’un çalışmasını 2013 yılı Kasım ayında sonlandırdı.
Bugün Erdoğan, o dönemki çalışmaları da işaret ederek, “Türkiye’de sorunların kaynağının 1960’dan beri darbeciler tarafından yapılan anayasalar olduğu ortadadır. Bunun için daha önce yeni bir anayasa girişiminde bulunmuştuk. Anayasa çalışması milletin gözü önünde ve tüm temsilcilerinin katılımı ile olmalıdır ve milletin takdirine sunulması gereklidir. Ülkemizin bu fırsatı kaçırmasından üzgünüz” ifadesini kullanması dikkat çekti.
Erdoğan’ın, “Yeni bir anayasayı tartışma vakti geldi. Cumhur İttifakı’ndaki ortağımızla (MHP) bir anlayış birliğine varmamız halinde önümüzdeki dönemde yeni anayasa için harekete geçebiliriz. Şeffaf şekilde gerçekleştirilmesi ve ortaya çıkan metnin de mutlaka milletin takdirine sunulması gerekir. Yasamanın alanındaki konularla ilgili Meclis'te, idari konularla ilgili Cumhurbaşkanlığımızda gereken müşahhas adımları atmaya başlayacağız” açıklaması Ankara gündemi değiştirdi.
Şimdi yeni anayasa hazırlığı yapılsa dahi AKP, Cumhur İttifakı ortağı MHP’nin kabul edeceği olası teklifi yasalaştırmak için TBMM’de yeterli sandalye çoğunluğuna sahip değil.
TBMM’de anayasa değişikliği yapılabilmesi için üçte iki çoğunluk oyu gerekiyor.
TBMM 600 milletvekilinden oluşuyor, şu anki mevcut durumda ise 584 milletvekili bulunuyor. Anayasa değişikliği içinse “üye tam sayısının üçte iki çoğunluk gerektiği” şartı bulunduğu normal koşullarda 400 milletvekili oyu gerekiyor.
AKP’nin TBMM’de 289 sandalyesi var. AKP’li TBMM Başkanı Mustafa Şentop’un oy kullanamaması söz konusu. Dolayısıyla “tam kadro oylamaya katılma ve Şentop’un oturumu yönetmesi durumunda” AKP’nin 288 oyu ve MHP’nin ise 48 oyu oluyor.
TBMM’deki mevcut tabloda Cumhur İttifakı’nın 336 oyu ise, anayasa değişikliği için yeterli olmuyor.
Cumhurbaşkanı’nın halk oylaması yetkisi nasıl?
T.C. Anayasası’nın 184’ncü maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliği tekliflerini halk oylamasına (referandum) götürebilme yetkisine sahip.
TBMM Genel Kurulu’nda yapılacak olası bir anayasa değişikliği teklifi oylamasında, eğer 400’ün altında ancak 360 veya fazlası “kabul oyu” söz konusu olursa Cumhurbaşkanı, TBMM’de kabul edilmemiş olsa da teklifi halk oylamasına sunabiliyor.
Cumhurbaşkanı, TBMM Genel Kurulu’nda 400 veya daha fazlası oy ile kabul edilmiş olan anayasa değişikliği teklifini de eğer isterse halk oylamasına sunabiliyor.
