Türkiye’de 1 Ocak itibariyle plastik tüketimini azaltmak amacıyla market ve mağazalarda poşetlere 25 kuruş ücret alınmasına vatandaşlardan çevre boyutuyla destek, maddi açıdan ise eleştiriler geliyor.
Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Kurum, Ankara Sanayi Odası’nda yaptığı konuşmada, alışveriş mekanlarında müşterilere naylon poşetleri ücretli satma zorunluluğu getirilmesiyle ciddi bir çevrecilik adımı atıldığını savundu. Kurum, yeni yıldan itibaren yaşanan kısa süreci değerlendirerek, “4 gündür bu uygulamaya geçildi ve görüyoruz ki plastik poşet kullanımı yaklaşık yüzde 50 azalmış durumda. Biz 2019'dan önce yıllık 30-35 milyar plastik poşet tüketiyorduk. Kişi başı 440 olan plastik poşet kullanımını çok yakın zamanda yüzde 90 oranında azaltarak 2025 yılında inşallah 40 adete düşürmeyi hedefliyoruz. Uygulamanın geçmesiyle birlikte de bu kullanım yaklaşık yüzde 50 azalmış durumda” dedi.
Plastik poşetlerden 25 kuruş alındığını anımsatan Kurum, bunun 10 kuruşunu poşet maliyeti ve 15 kuruşunu ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na aktarılacak pay olarak açıkladı. Bakanlık olarak sağlanacak gelir ile çevrecilik hizmetlerini arttıracaklarını kaydeden Kurum, kağıt, cam ürünleri gibi plastik poşetleri geri toplama etkinliğine dahil edemediklerini anlatarak, “Niye derseniz, plastik poşetlerin geri toplamından üretilme maliyeti, yaklaşık normal maliyetin 100 katı fazla. Dolayısıyla hiçbir üreticimiz bu plastik poşetleri toplayıp, yeniden üretmek işine gelmiyor. Dolayısıyla toplanması noktasında çok büyük sorunlar yaşıyoruz” ifadelerini kullandı. Bu nedenle de plastik tüketimini azalmak üzere ücretli poşet uygulamasına geçildiğini vurguladı.
Vatandaşlar ise, Bakan Kurum’un aksine uygulamayı sadece çevre boyutuyla değil “maddi yük” olarak değerlendiriyor. Bu noktada “neden satıcılardan değil de vatandaşlardan talep edildiği” sorusu ve “15 kuruş bakanlık payıyla aslında yeni bir zorunlu vergi kalemi yaratıldığı” temel tartışma konuları olarak öne çıkıyor.
Amerika’nın Sesi’nin Ankara’da mikrofon uzattığı vatandaşlar, “plastik poşet tüketimini azaltma” amacını doğru bulmakla birlikte ekonomik açıdan eleştirilerini de paylaştı.
Market ve mağazalarda ‘uyduruk’ poşetlerin tüketiciye parayla satıldığını söyleyen memur emeklisi Ata Çakmak , “Mesela neden üzerinde ‘doğada çözünür’ denildiği halde bu poşetlerden ücret alınıyor. Bunlardan para alınmaması gerekir. Yine plastik poşet konusunda parayla satılacaksa da kalıcı çözüm amacıyla uzun vadeli olabilecek 5 lira, 10 lira olsun daha sağlam poşetler satılabilir” dedi.
Vatandaş olarak satın aldıklarını taşımak için poşet almak zorunda olduğunu kaydeden emekli Burhanettin Avcı, “Bu uygulama hiç iyi olmadı. İşin içinde başka dalgalar var. Bu 25 kuruşun 15 kuruşu devletin kasasına giriyor. Vatandaşı bir çeşit soyuyorlar yani. Soyguna, soyulmaya devam” görüşünü aktardı. Avcı, bundan sonra ceplerde file taşımak gerektiğini de sözlerine ekledi.
Türkiye’nin çevreyi koruma amaçlı başlattığı uygulamaya desteğini açıklayan vatandaşlar da vardı.
Çevre hukuku alanında akademisyen Doç. Dr. Süheyla Suzan Alıca, Türkiye’de başlayan “sıfır atık” projesine destek vermekten memnun olduğunu belirterek, hiç kullanmamak mümkün olmasa da daha az poşet kullanmaya çalıştığını vurguladı.
Kamu sektöründe işçi Emel Karagümüş de, “Ben doğru buluyorum. Doğaya ne kadar az zarar verebilirsek bu dünyada o kadar güzel yaşayabiliriz diye düşünüyorum. Tebrik ediyorum, devamını diliyorum. Bu 25 kuruş biraz caydırıcılık oluyor. Eskiden insanlar 1 ürünü sadece bir poşete koyarken şimdi 10-15 ürünü bir poşete sığdırmaya çalışıyor. Sonuna kadar onaylıyorum ve katılıyorum” diye konuştu.
Kararı onaylayan vatandaşlardan adını paylaşmayan birisi de, markete gittiğinde artık poşet almadığını belirterek, “Naylon poşet kullanımı kesinlikle azaldı. Çok güzel bir karar bence. Artık yanımda bez poşet taşımayı düşünüyorum” diyerek uygulamayı destekledi.