Suudi Arabistan'da yayınlanan Medine gazetesine konuşan Iraklı Kürt lider Mesut Barzani, Kerkük sorununun Irak Anayasası’na göre çözüleceğini söyledi.
Kerkük’ün geleceği konusunda yıl sonuna kadar referandum yapılacağını hatırlatan Barzani, “Anayasal çözüm dışındaki tüm seçenekleri reddediyoruz. Kimse bu konuda taviz vermemizi beklemesin” dedi.
Kerkük Tartışması
Irak Anayasası Kerkük’ün statüsünü belirlemek için referandum yapılmasını öngörüyor. Ancak referandumla ilgili hazırlıklar kentte yaşayan çeşitli etnik gruplar tarafından hoş karşılanmıyor. Bunun nedeni, referandumun, Kerkük’ü özerk Kürt bölgesine bağlamak için araç olarak görülmesi.
Irak’ın eski Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, Kerkük’te nüfus dengesini değiştirmek için on binlerce Kürt ve Türkmen’i başka bölgelere sürmüş ve yerlerine Sünni Arapları yerleştirmişti. Saddam’ın politikasını tersine çevirmeye çalışan hükümet, süreç tamamlanınca Kerkük’ün nihai statüsü konusunda referandum yapacak.
Anayasa, Kerkük'e dönüşlerin Mart 2007'de tamamlanmasını, Temmuz’da nüfus sayımı yapılmasını ve 15 Kasım 2007'ye kadar de kentin statüsüne ilişkin referanduma gidilmesini öngörüyor.
Washington Enstitüsü Türkiye Programı Yöneticisi Soner Çağaptay, Kerkük’te Türkmenler, Sünni ve Şii Araplar, Kürtler ve Hıristiyanlar bulunduğunu ancak Türklerin bu durumu kendi lehlerine değiştirmeye çalıştıklarını söylüyor.
Soner Çağaptay, eski Kerküklülerin kente geri dönmelerinin sağlanmasını adil bir girişim olarak niteliyor ancak kente dışardan çok sayıda Kürt yerleştirildiğini ve bunun da ciddi sürtüşmeye yolaçtığını söylüyor.
1957’de yapılan son nüfus sayımına göre, Kerkük’ün yüzde 40’ı Türkmen, yüzde 35’i Kürt, yüzde 24’ü Arap ve yüzde 1’i Hıristiyan idi. Kentin Saddam tarafından Araplaştırılması sırasında 120 bin kişinin sürüldüğü tahmin ediliyor.
Bazı uzmanlara göre Kerkük’ün nüfusu 2003 yılından beri fazla değişmedi. Bazılarına göre ise Arap ve Türkmenler şiddet ve yıldırma yoluyla kent dışına itilirken kente en az 100 bin Kürt yerleştirildi. Bir milyon nüfuslu Kerkük’te şu anda çoğunluğun Kürtlerde olduğu sanılıyor.
Amerikalı tarih profesörü Juan Cole, Kerkük’te şiddet olaylarının giderek arttığını ve daha da artacağını söylüyor. Michigan Üniversitesi profesörüne göre, Kerkük’te, asla Kürt yönetimi altında yaşamak istemeyen Türkmen ve Araplar var. Profesör Cole bu grupların kentteki peşmergeleri düşman olarak gördüğünü ve Kerkük referandumu sonucu Kürt yönetimine bağlandığında şiddet eylemlerinin daha da artacağını savunuyor.
Kerkük’teki gelişmeleri dikkatle izleyen siyasal gözlemciler Arap ve Türkmenlerin referandumu boykot edeceklerini tahmin ediyor. Soner Çağaptay Kürtlerin referandumda ısrar etmelerinin kendi davalarına zarar verdiğini öne sürüyor.
Amerikalı eski diplomat ve Kürt gruplara danışmanlık yapmış olan Peter Galbraith ise bunun aksini savunuyor ve referandumun kentte gerginliği azaltacağını iddia ediyor. Galbraith konu ne olursa olsun referandumda her zaman bir tarafın yenilgiye uğradığına dikkat çekiyor ve “Kerkük Arap olursa Kürtler, Kürt olursa Araplar memnun kalmayacak” diyor. Peter Galbraith’a göre, Kerkük Kürt bölgesine bağlanırsa Arap ve Türkmenlerin çoğu bunu kabullenmekte zorlanacak. Ancak Galbraith, Araplar ve Türkmenler arasında buna sevineceklerin de bulunduğunu ileri sürüyor.
Uluslararası Kriz Grubu adlı düşünce kuruluşu uzmanı Joost Hilterman referandum için gerekli işlemlerin bu yıl içinde tamamlanmasının imkansız olduğunu söylüyor.
Bazı adımlar atılmazsa Kerkük’ün, Bağdat’tan daha kötü bir çatışma alanı haline gelmesi mümkün. Lehigh Üniversitesinden uluslararası İlişkiler uzmanı Henri Barkey, referandumun erteleneceği görüşünde. Heny Barkey, bölgedeki Kürt yönetiminin seçimleri altı ya da dokuz ay erteleyerek gerginliği hafifletebileceğini söylüyor. Ancak Barkey’e göre Kürtler bu yolda bir karar almak için en az yaz sonuna kadar kentteki gelişmeleri izleyecek. Henri Barkey’e göre en iyi çözüm yolu Kerkük’te bütün grupların katılacağı bir yönetim kurulması.
Tabii, Kasım ayında referandum yapılamazsa Kürtlerin Bağdat’taki merkezi hükümetten çekilerek Irak’ı yeni bir istikrarsızlığa sürüklemesi de mümkün.
Kerkük’ün geleceği konusunda yıl sonuna kadar referandum yapılacağını hatırlatan Barzani, “Anayasal çözüm dışındaki tüm seçenekleri reddediyoruz. Kimse bu konuda taviz vermemizi beklemesin” dedi.
Kerkük Tartışması
Irak Anayasası Kerkük’ün statüsünü belirlemek için referandum yapılmasını öngörüyor. Ancak referandumla ilgili hazırlıklar kentte yaşayan çeşitli etnik gruplar tarafından hoş karşılanmıyor. Bunun nedeni, referandumun, Kerkük’ü özerk Kürt bölgesine bağlamak için araç olarak görülmesi.
Irak’ın eski Devlet Başkanı Saddam Hüseyin, Kerkük’te nüfus dengesini değiştirmek için on binlerce Kürt ve Türkmen’i başka bölgelere sürmüş ve yerlerine Sünni Arapları yerleştirmişti. Saddam’ın politikasını tersine çevirmeye çalışan hükümet, süreç tamamlanınca Kerkük’ün nihai statüsü konusunda referandum yapacak.
Anayasa, Kerkük'e dönüşlerin Mart 2007'de tamamlanmasını, Temmuz’da nüfus sayımı yapılmasını ve 15 Kasım 2007'ye kadar de kentin statüsüne ilişkin referanduma gidilmesini öngörüyor.
Washington Enstitüsü Türkiye Programı Yöneticisi Soner Çağaptay, Kerkük’te Türkmenler, Sünni ve Şii Araplar, Kürtler ve Hıristiyanlar bulunduğunu ancak Türklerin bu durumu kendi lehlerine değiştirmeye çalıştıklarını söylüyor.
Soner Çağaptay, eski Kerküklülerin kente geri dönmelerinin sağlanmasını adil bir girişim olarak niteliyor ancak kente dışardan çok sayıda Kürt yerleştirildiğini ve bunun da ciddi sürtüşmeye yolaçtığını söylüyor.
1957’de yapılan son nüfus sayımına göre, Kerkük’ün yüzde 40’ı Türkmen, yüzde 35’i Kürt, yüzde 24’ü Arap ve yüzde 1’i Hıristiyan idi. Kentin Saddam tarafından Araplaştırılması sırasında 120 bin kişinin sürüldüğü tahmin ediliyor.
Bazı uzmanlara göre Kerkük’ün nüfusu 2003 yılından beri fazla değişmedi. Bazılarına göre ise Arap ve Türkmenler şiddet ve yıldırma yoluyla kent dışına itilirken kente en az 100 bin Kürt yerleştirildi. Bir milyon nüfuslu Kerkük’te şu anda çoğunluğun Kürtlerde olduğu sanılıyor.
Amerikalı tarih profesörü Juan Cole, Kerkük’te şiddet olaylarının giderek arttığını ve daha da artacağını söylüyor. Michigan Üniversitesi profesörüne göre, Kerkük’te, asla Kürt yönetimi altında yaşamak istemeyen Türkmen ve Araplar var. Profesör Cole bu grupların kentteki peşmergeleri düşman olarak gördüğünü ve Kerkük referandumu sonucu Kürt yönetimine bağlandığında şiddet eylemlerinin daha da artacağını savunuyor.
Kerkük’teki gelişmeleri dikkatle izleyen siyasal gözlemciler Arap ve Türkmenlerin referandumu boykot edeceklerini tahmin ediyor. Soner Çağaptay Kürtlerin referandumda ısrar etmelerinin kendi davalarına zarar verdiğini öne sürüyor.
Amerikalı eski diplomat ve Kürt gruplara danışmanlık yapmış olan Peter Galbraith ise bunun aksini savunuyor ve referandumun kentte gerginliği azaltacağını iddia ediyor. Galbraith konu ne olursa olsun referandumda her zaman bir tarafın yenilgiye uğradığına dikkat çekiyor ve “Kerkük Arap olursa Kürtler, Kürt olursa Araplar memnun kalmayacak” diyor. Peter Galbraith’a göre, Kerkük Kürt bölgesine bağlanırsa Arap ve Türkmenlerin çoğu bunu kabullenmekte zorlanacak. Ancak Galbraith, Araplar ve Türkmenler arasında buna sevineceklerin de bulunduğunu ileri sürüyor.
Uluslararası Kriz Grubu adlı düşünce kuruluşu uzmanı Joost Hilterman referandum için gerekli işlemlerin bu yıl içinde tamamlanmasının imkansız olduğunu söylüyor.
Bazı adımlar atılmazsa Kerkük’ün, Bağdat’tan daha kötü bir çatışma alanı haline gelmesi mümkün. Lehigh Üniversitesinden uluslararası İlişkiler uzmanı Henri Barkey, referandumun erteleneceği görüşünde. Heny Barkey, bölgedeki Kürt yönetiminin seçimleri altı ya da dokuz ay erteleyerek gerginliği hafifletebileceğini söylüyor. Ancak Barkey’e göre Kürtler bu yolda bir karar almak için en az yaz sonuna kadar kentteki gelişmeleri izleyecek. Henri Barkey’e göre en iyi çözüm yolu Kerkük’te bütün grupların katılacağı bir yönetim kurulması.
Tabii, Kasım ayında referandum yapılamazsa Kürtlerin Bağdat’taki merkezi hükümetten çekilerek Irak’ı yeni bir istikrarsızlığa sürüklemesi de mümkün.
