Barack Obama, 20 Ocak’ta yemin edip Amerika’nın 44’üncü Başkanı olarak göreve başladığında, yeni yönetimi küresel ekonomik krizden Irak ve Afganistan’daki savaşa ve Rusya’yla gerginleşen ilişkilere kadar birçok sorun bekliyor olacak.
Uzmanlar, sekiz yıl süren Bush yönetiminin ardından Amerika’yla Avrupa ilişkilerinin beklemede olduğunu ve ilişkilerin yeniden rayına oturması için Barack Obama’nın başkan olarak resmen göreve başlamasının beklendiğini düşünüyor.
Başkan Bush’un dönemini değerlendiren Washington’daki Dış İlişkiler Konseyi’nden Charles Kupchan, Amerika-Avrupa ilişkilerinin geçen 7 yılda gözle görünür biçimde gerilediğini söylüyor.
"İlk dönem gerçekten sıkıntılıydı. Irak savaşıyla Amerika ve Avrupa arasındaki tansiyon iyice yükselmişti. Ama Bush ikinci döneminde Avrupalılarla daha iyi iletişim kurmayı başardı. Avrupalılar da, benzer şekilde karşılık verdi. Böylece, Kosova’dan Gürcistan’a ve ekonomik krize kadar birçok konuda Amerika-Avrupa işbirliğinde gerçek bir yükseliş yaşandı."
Kupchan, Amerika’yla Avrupa arasındaki ilişkiler ne kadar ısınırsa ısınsın yine de Bush’un Avrupa’da hiç de popüler bir başkan olmadığını vurguluyor. Uzmanlara göre bu durum Avrupalılar’ın Bush’un kendi politikalarını izlemeyenlere “yolumuzdan çekilin” mesajı veriyor olmasından kaynaklanıyor.
Buna karşılık birçok Avrupalı, Amerika’da Barack Obama’yı başkan olarak görmeyi gerçekten istiyordu. Obama’nın, kampanyası sırasında Avrupa’yı ziyaret ettiğinde Almanya’nın başkenti Berlin’de yaklaşık 200 bin kişilik bir kalabalık toplayabilmiş olması bunun bir göstergesi.
"Amerika ile Avrupa arasında görüş ayrılıkları olduğu doğru. Gelecekte de olacağına şüphe yok. Ancak küresel vatandaşlığın bağları bizi birarada tutuyor. Washington’da yönetimin değişmesi bu bağları ortadan kaldırmayacak. Yeni yüzyılda Amerikalılar ve Avrupalılar birlikte daha fazla işbirliği yapacak. Çünkü uluslar arasındaki işbirliği bir seçenek değil, ortak güvenliğimizin sağlanması ve insanlık için bir gerekliliktir."
Avrupalılar Heyecanlı
Uzmanlara göre Avrupalılar’ın Obama’yı başkan koltuğunda görmek için duydukları heyecan büyük ölçüde Obama’nın bağların yeniden kurulması, ilişkilere iyi niyetin hakim olması ve Washington’ın Avrupalı müttefiklerine kulak vermesi gerektiği yönündeki açıklamalarından kaynaklanıyor.
Charles Kupchan’sa bu durumun altında bir başka neden daha olduğunu söylüyor:
"Afrika kökenli bir Amerikalının seçilmesi, Amerika’nın çok kültürlü, genç ve çok ırklı bir ülke olmasının işareti olarak yorumlandı. Bu bir anlamda birçok Avrupalının kendi ülkelerinde de görmek istedikleri bir gelişme. Ancak büyük ihtimalle uzun bir süre daha Avrupa’da böyle bir şey görmemiz mümkün değil çünkü birçok Avrupa ülkesinde hala azınlıklarla ilgili bir rahatsızlık var."
Obama’nın yakın çevresindekiler ise Amerika ve Avrupa’yı bekleyen sorunların zorlu olduğu görüşündeler ve 20 Ocak’taki yemin töreni yaklaşırken beklentilerin çıtasını biraz düşürmek istiyorlar. Bu sorunlar arasında İran’ın nükleer silah programının engellenmesi, Rusya’yla mücadele için farklı yöntemler bulunması, Gürcistan’la Ukrayna’nın NATO’ya dahil edilmesi ve Doğu Avrupa’ya füze kalkanı kurulması gibi konular bulunuyor.
Uzmanlara göre, Amerika-Avrupa ilişkilerini etkileyecek temel konuysa Afganistan olacak. Obama, Taleban’la mücadele için askeri gücün Afganistan’ın güneyine gönderilmesini istiyor. Ama bu kararına diğer NATO üyesi ülkelerin, mesela Almanya’nın da katılmasını bekliyor. Almanya ise bu tehlikeli görev için hiç istekli görünmüyor.
Alman-Amerikan Konseyi başkanı William Drozdiak Berlin’in liderliği ele alması ve ittifaka ilişkin sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiğini söylüyor.
Almanya başbakanı Angela Merkel, parlamento seçimleri öncesinde 2009’da Afganistan’ın güneyine daha fazla Alman askeri gönderme konusunda karar vermek zorunda. Alman kamuoyu buna şiddetle karşı çıkıyor. Uzmanlar, bu şartlar altında Barack Obama’nın NATO’yu ikna etme görevinde zorlanacağı görüşünde birleşiyor.
