ABD Anayasa Mahkemesi, Louisiana eyaletinde kürtaj yapan doktorlara kısıtlamalar getiren yasayı iptal etti. Kürtaj hakkını savunan karar, 4’e karşı 5 oyla alındı. Anayasa Mahkemesi Başkanı John Roberts, muhafazakar bir yargıç olmasına rağmen liberal meslektaşlarının tarafında oy kullandı.
Louisiana eyaletinin Shreveport kentinde kürtaj hizmeti de veren Hope Kadın Sağlığı Merkezi, 2014 yılında kabul edilen yasanın iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.
Söz konusu yasa, doktorlara, tıp merkezine 48 kilometreden daha yakın bir hastaneden ‘’hasta yatırma imtiyazı’’ adını taşıyan, resmi bir izin alınmasını gerekli kılıyordu. Böyle bir hastane işbirliği ise zaten güçlükle sağlanıyordu.
Baton Rouge kentindeki bölge mahkemesinin yargıcı, yasayı engellemiş, Louisiana eyaletinin temyize başvurması üzerine New Orleans kentindeki 5. Bölge Temyiz Mahkemesi yasaya onay vermişti.
Hope Kadın Sağlığı Merkezi ise bu yasanın uygulanmasının, 4 milyon 600 bin nüfuslu eyalette kürtaj hizmeti veren üç klinikten ikisinin kapanması anlamına geleceğini savunuyordu. Trump yönetimi ise davada eyalet yönetimini destekliyordu.
Hasta yatırma imtiyazına karşı ikinci karar
Muhafazakar yargıçların çoğunlukta olduğu Anayasa Mahkemesi’nin muhafazakar eyaletlerin tercihi olan bu tür sınırlamalara izin vermeye istekli olacağını uman kürtaj karşıtları ise hayal kırıklığına uğradı.
Liberal yargıç Stephen Breyer’ın kaleme aldığı karar, Anayasa Mahkemesi’nin son dört yılda ‘’hasta yatırma imtiyazı’’na karşı çıktığı ikinci karar oldu.
Anayasa Mahkemesi, 2016 yılında da Teksas eyaletinde Cumhuriyetçiler’in desteklediği ve hasta yatırma imtiyazının yanı sıra kliniklere yüksek masraflı hastane standartları getiren yasanın önünü kesmişti. Mahkeme, bu sınırlamaları, kadının kürtaja erişimine yönelik ‘’lüzumsuz yük’’ olarak nitelemişti.
Yargıç Breyer, Louisiana’nın yasasının Teksas’ınkiyle kelimesi kelimesine aynı olduğuna dikkat çekerek, Anayasa Mahkemesi’nin de aynı sonuca ulaşması gerektiğini vurguladı.
Anayasa Mahkemesi Başkanı Roberts ise 2016 Teksas davasıyla ilgili yanlış karar alındığına inandığını, aynı fikirde olmasa da mahkemenin geçmiş kararlarına saygı geleneğinden dolayı liberallerle aynı yönde oy kullandığını söyledi.
Roberts'tan liberallerden yana bir ayda üçüncü oy
Muhafazakar yargıç Roberts, bu kararla birlikte bu ay içinde üçüncü defa mahkemenin liberal kanadıyla aynı yönde oy kullanmış oldu. Anayasa Mahkemesi, iki hafta önce işyerinde ayrımcılığı yasaklayan federal kanunun eşcinsel ve trans bireyleri de koruduğu hükmüne varmıştı. Bu karardan üç gün sonra da Trump yönetiminin, ABD’ye çocuk yaşta yasa dışı şekilde giren ve “Dreamers” olarak bilinen yüz binlerce göçmene sınır dışı muafiyeti tanıyan programın sonlandırılması talebini engellemişti.
3 Kasım’da yeniden seçilmek için yarışan Başkan Donald Trump, 2016’daki seçim kampanyasında, ülke genelinde kürtajı yasallaştıran ve ‘’ Roe v. Wade’’ olarak bilinen 22 Ocak 1973 tarihli Anayasa Mahkemesi kararını tersine çevirecek yargıçlar atayacağı vaadinde bulunmuştu. Trump, Anayasa Mahkemesi’ne 2017’de Neil Gorsuch, 2018’de de Brett Kavanaugh’yu atamıştı. Atamalardan bu yana mahkeme önüne gelen ilk önemli kürtaj davasında, iki yargıç da kısıtlamalardan yana oy kullandı.
Eyaletlerin tartışmalı kürtaj yasalarıyla ilgili başka davaların da ilerleyen dönemlerde Anayasa Mahkemesi önüne gelmesi bekleniyor.
Kentucky, Mississippi, Ohio ve Georgia gibi Cumhuriyetçi eyaletler 2019’un bahar aylarında, kalp atışının belirlenmesiyle kürtajı yasaklayan yasalar çıkarmıştı. Kalp atışı, hamileliğin en geç 6’ncı haftasında ortaya çıkıyor ve bu sürede kadınlar zaten hamile olduklarını anlayamayabiliyor.
Kürtaj, ABD’nin en tartışmalı meselelerinden biri. Trump’ın seçmen tabanının önemli bir bölümünü oluşturan Hristiyan muhafazakarlar, kürtaj hakkına şiddetle karşı çıkıyor. Geçmişte kürtaj hakkını savunan Donald Trump ise geçen Ocak ayında kürtaj karşıtı bir yürüyüşe katılmış ve “Her çocuk Tanrı’nın kutsal ve değerli bir armağanıdır. Doğmamış çocukların Beyaz Saray’da daha önce bu kadar güçlü bir savunucusu olmadı” demişti.
Kürtaj hakkını savunanlar, ‘’hasta yatırma imtiyazı’’ gibi sınırlamaların, kadın sağlığını korumayı değil kürtaja erişimi engellemeyi amaçladığını savunuyor. Anayasa Mahkemesi de 1992’de yeniden teyit ettiği ‘’Roe v. Wade’’ kararında ''lüzumsuz yük’’ başlığı altındaki kanunları yasaklıyor.
