ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken’ın iki gündür soruları yanıtladığı Kongre oturumlarında Türkiye de gündemdeydi. ABD Kongresi’nin üst kanadı Senato’da dün yapılan oturuma Senatör Bob Menendez’in uzun Türkiye eleştirisi damga vurdu. Kongre’nin alt kanadı olan Temsilciler Meclisi’nde bugünkü oturumda da Türkiye’ye olası F-16 savaş uçaklarının satışı konuşuldu.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken, bugün Cumhuriyetçiler’in çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu’nda “2023’te Amerikan Diplomasisinin Durumu: Artan Çatışmalar, Bütçe Zorlukları ve Büyük Güç Rekabeti” konulu oturumda Kongre üyelerinin sorularını yanıtladı.
Oturumda Rusya işgali altındaki Ukrayna’ya destek, Çin’le yaşanan gerilim, Afganistan’dan çekilme sürecine ilişkin eleştirilerin yanısıra Türkiye de gündeme geldi.
Demokrat Partili Kongre üyesi David Ciciline, Dışişleri Bakanı Antony Blinken’a Türkiye ve Yunanistan arasındaki gerginlik üzerinden, ABD’nin bölgedeki ortaklarının zarar görmemesi için yönetimin hangi adımları attığını ve Türkiye’ye olası F-16 satışını sordu.
ABD Dışişleri Bakanı, NATO müttefikleri olarak Yunanistan ya da Türkiye’nin ittifak içinde faaliyet gösterebilmeleri için gereken ekipmana sahip olmalarının sağlanmaya çalışıldığını ve bu ekipmanların iki ülke arasındaki anlaşmazlıklarda kullanılmamasının önemli olduğunu söyledi.
Blinken, “Türkiye’nin geliştirilmiş F-16’ları ve modernizasyon kitlerini alması gerektiğini düşünüyoruz. Bu NATO ve ittifak için önemli. Aynı zamanda müttefikler arasında, yani Türkiye ve Yunanistan arasında var olan gerilimin giderilmesi ve bu iki ülkenin durumu gerginleştirecek eylem ve söylemlerde bulunmamaları için de çalışıyoruz” dedi.
Soruya verdiği yanıtta Türkiye’deki deprem felaketi ve Yunanistan’daki tren kazası faciasına da değinen ABD Dışişleri Bakanı, iki ülkeye destek olduklarının altını çizdi.
Menendez’den 90 saniyelik Türkiye eleştirisi
ABD Dışişleri Bakanı Blinken’ın dün katıldığı Senato Dış İlişkiler Komisyonu’ndaki oturumda da Türkiye’ye olası F-16 satışının yanısıra Ankara’nın İsveç’in NATO’ya katılım protokolünü henüz onaylamamış olması gibi çeşitli konu başlıkları gündeme geldi.
Senato Dış İlişkiler Komisyonu Başkanı Bob Menendez, Yunanistan’la yaşanan gerilimden NATO’nun genişlemesine ilişkin tavrına; Rusya’dan S-400 satın almasından Suriye politikasına kadar pek çok konuda yaklaşık bir buçuk dakika süren bir soru yönelterek Türkiye’yi eleştirdi.
Demokrat Partili Senatör Menendez, “ABD yasasını ihlal ederek Rusya’dan askeri ekipman alan, cezaevinde neredeyse her ülkeye kıyasla daha fazla avukat ve gazeteci bulunan, Rusya’ya yönelik AB liderliğindeki yaptırımlarına katılmayan ama Rusya’ya 100 milyon dolar değerinde ihracat yapan, NATO’nun kritik genişlemesini engelleyen, UNESCO kapsamındaki yükümlülüklerini ihlal ederek kiliseyi camiye çeviren, ABD Büyükelçiliği’nin yerel çalışanlarını hapse atan bir ülkeye ne dersiniz?” diye sordu.
Dışişleri Bakanı Antony Blinken uzun soruya, “Sanırım zor bir müttefik derim” yanıtını verdi. Senatör Menendez ise, “Ben bu ülkeye Türkiye derim” diyerek Türkiye’nin F-16’ları almayı hak etmediğini düşündüğünü söyledi.
Rusya’dan S-400 alması sebebiyle F-35 programından çıkarılan Türkiye filosunu yenilemek için F-16’ların yeni versiyonlarını ve modernizasyon kitlerini almak istiyor. Türkiye ABD’den 40 adet F-16 savaş uçağı ve 80 adet de modernizasyon kiti satın almak üzere 2021 yılının Ekim ayında talepte bulundu.
Biden yönetimi yetkilileri Türkiye’ye F-16 satışına destek veren açıklamalar yapmıştı. Ancak satışın gerçekleşmesi için ABD Kongresi’nin onayı gerekiyor.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın bir hafta önce başkent Washington’da Kongre’de temaslarda bulunmuş, ABD Senatosu NATO Gözlemci Grubu Eş Başkanları Demokrat Partili Senatör Jeanne Shaheen ve Cumhuriyetçi Senatör Thom Tillis ile biraraya gelmişti.
Senatörler ABD açısından en önemli konunun, İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya katılım protokollerinin hızla onaylanması olduğunu vurgulamıştı.
İki Senatör Şubat ayı başında ABD Başkanı Joe Biden’a her iki siyasi partiden senatörlerin de imzaladığı bir mektup göndermiş ve İsveç ve Finlandiya’nın NATO’ya üyeliklerini onaylayana kadar Türkiye’ye F-16 satışının geciktirilmesi çağrısı yapmıştı.
Amerikalı yetkililer, Finlandiya'nın NATO üyeliği için TBMM'deki onay sürecini başlatma kararı alan Türkiye'ye İsveç'in de katılımını hızla onaylaması çağrısında bulunuyor.
17 Mart’ta Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinisto ile görüşen Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Türkiye'nin Finlandiya'nın NATO adaylığını TBMM'ye göndererek onaylayacağını belirtmiş, ancak İsveç'in henüz kendisinden beklenen adımları atmadığını savunmuştu.
Finlandiya ve İsveç Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesinin ardından 10 ay önce NATO üyesi olmak için başvuruda bulunmuştu. İki ülkenin ittifaka katılabilmesi için 30 NATO üyesinin onayı gerekiyor.
Cumhuriyetçiler’den Afganistan konusunda sert sorular
Temsilciler Meclisi’nde bugünkü oturumda ABD’nin Afganistan’dan çekilme süreci öne çıkan konu başlıkları arasındaydı.
Cumhuriyetçi Kongre üyeleri “kaotik” olarak niteledikleri çekilme sürecine ilişkin Dışişleri Bakanı Blinken’a sert sorular yöneltti.
Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi Michael McCaul, Dışişleri Bakanlığı’nın çekilmeyle ilgili belgeleri Pazartesi’ye kadar iletmesini istedi, bunun olmaması halinde celp çıkarılacağını söyledi.
Afganistan’dan çekilme sürecine ilişkin soruşturma başlatan McCaul, Blinken’a dün gönderdiği mektupta, Afganistan’dan çekilme süreci konusunda talep edilen belgelerin oturumdan önce iletilmemesi halinde komisyonun celp çıkaracağı tehdidinde bulunmuştu.
Bakanlığın binlerce sayfadan oluşan büyükelçilik eylem planı belgelerini komisyona ilettiklerini söyleyen ABD Dışişleri Bakanı Blinken, “Komisyonun istediği tüm bilgileri tedarik etmek için çalışıyoruz. Ancak bazı bilgiler yalnızca üst düzey yetkililerle paylaşılabilir” dedi.
Oturuma Afganistan’da hayatını kaybeden askerlerden birinin annesi de katıldı. Komisyon Başkanı McCaul ABD’li askerin annesini tanıttığında oturumun yapıldığı salondan güçlü bir alkış geldi.
Dün de Senato Dış İlişkiler Komisyonu’ndaki oturumda soruları yanıtlayan Dışişleri Bakanı Blinken, Afganistan’dan çekilme sürecine ilişkin bir süredir üzerinde çalıştıkları raporun bulgularını Nisan ayı ortasına kadar Kongre ile paylaşacaklarını belirtmişti.
2021 yılı Ağustos ayında çekilme sürecinde başkent Kabil’deki havaalanında düzenlenen saldırıda 13 ABD askeri hayatını kaybetmişti.
