ABD piyasaları uzun bir yükseliş döneminin ardından dün, yani meşhur Kara Pazartesi’nin 30’uncu yıldönümünde ilk kez ve oldukça ciddi bir düşüş yaşadı. 1987 yılının 19 Ekim günü yaşanan ve birçok kişinin tüm varlığını yitirdiği Kara Pazartesi’den bahsetmeden önce dün yaşanan ve bazı kesimlerin Trump-Slump adını verdiği duruma göz atalım.
Piyasalardaki düşüşün başını APPLE hisseleri çekti. Şirketin hisseleri gün içinde yeterince ilgi görmediği için iPhone 8’in piyasadan çekildiğine dair yayınlanan haberler yüzünden %2,8’e varan bir düşüş gördü. Apple Nasdaq Endeksi’nde işlem gören en önemli şirketlerden biri ve şirkettin hisselerinde meydana gelen sert değişiklikler, endeksi çok ciddi olarak etkiliyor.
Apple’ın bazı ürünlerine destek sağlayan üreticilerin hisseleri de Apple’la birlikte düşen hisseler arasında yer aldı, bu şirketlerin çoğunun hisseleri S&P500 endeksinde işlem görüyor.
Piyasalardaki düşüşün diğer bir nedeni de Avrupa’daki siyasi olaylarla bağlantılı. ABD hisse piyasaları, Avrupa’nın en büyük hisse piyasası olan Stoxx Europe 600’ün gerçekleştirdiği düşüşten de etkileniyor. İspanya’daki siyasi durum ve bazı Avrupa şirketlerinin hiç iç açıcı olmayan çeyrek raporları yüzünden Avrupalı yatırımcılar da zor bir döneme girdi.
Yaz başında Wall Street Journal gazetesi, piyasaların gerçek değerlerinin üzerinde değer kazandığına ve bunun sentetik bir büyüme olduğuna ve Trump Trade adı verilen ve Başkan Donald Trump’un seçimleri kazanmasından itibaren piyasaların yükselmesinin geçici olduğuna dikkat çekiyordu. Dün yaşanan düşüşler ne 30 yıl önce meydana gelen Kara Pazartesi kadar ciddi, ne de tam bir düşüş trendinin başladığının işareti, ancak yine de piyasalardaki huzursuzluk dikkat çekiciydi.
Peki 30 yıl önce yani 19 Ekim 1987’de Wall Street, en kötü günü sayılan “Black Monday” yani Kara Pazartesi neden yaşanmıştı? Yine uzun bir yükseliş döneminin ardından Asya’da başlayan düşüş, Londra’yı etkiledi ve daha da büyüdü ve o gün Dow Jones Endüstriyel Endeksi %22,6 oranında değer kaybetti. Uzmanlar o düşüşün nedenleri arasında ABD ekonomisindeki yavaşlamanın, petrol fiyatlarındaki düşüşün ve tabii İran’la ABD arasında gerginleşen politik durumun etkisi olduğunu belirtiyor. Kara Pazartesi ayrıca bilgisayarların kullanılmaya başladığı modern dönemin de ilk kriziydi. Dün bu günün anısına birçok yazı ve araştırma yayınlandı, bunların arasından ilginç biri California Üniversitesi’nden iki profesörün yaptığı araştırma. Profesör Joseph Engelberg ve Christopher Parsons o gün içinde hastanelere yatırılan kişi sayısındaki artışı incelemiş ve Kara Pazartesi gününde hastaneye kaldırılan kişi sayısında %5lik bir yükseliş olduğunu bulmuşlar. O hafta boyunca da panik yüzünden rahatsızlanarak hastaneye kaldırılanların sayısında belirgin bir artış gözlemlemişler.
Bazı uzmanlar Kara Pazartesi gibi bir günlük bir düşüş değil, uzun sürecek ve piyasalara %10’a varan bir düşüş getirecek bir döneme girdiğimizi belirtiyor. Bank of America ve Merril Lynch stratejistleri Çarşamba günü piyasalarla ilgili bir rapor yayınladı ve bu rapora göre şirketlerin gelirlerindeki yükseliş bile, piyasaların “boğa” piyasası olmasını engelleyemeyecek ve sert dalgalanmaların gözlemlendiği bir son çeyreğe doğru gidildiğini belirtiyor. Uzmanlara göre, Merkez Bankası başkanının değişmesi ve tabii ekonomik verilerin beklentilerin altına düşmesi piyasalardaki tedirginliği arttıracak.
Bu iç karartıcı haberlerin ardından haftayı kapatmadan önce Amazon’un yeni genel merkeziyle ilgili bir habere değinelim.
Dün Amazon’un yeni merkezi için seçilen 10 kentin teklif vermek için son gündü. Bu 10 şehir çok ciddi bir elemeden geçti. Amazon’un seçeceği şehirde 50 bin adet yeni ve yüksek maaşlı iş yaratılacak ve o kente Amazon 5 milyar dolarlık bir yatırım yapacak. Listenin başında Austin geliyor. Texas’ın teknoloji ve müzik merkezi olan şehir yapılan incelemeler sonunda 10 kent arasındaki en yüksek puanlamaya da sahip. Puanlama yapılırken nelere dikkat ediliyor? Coğrafi konum, çalışan insan seviyesi, yaşam kalitesi, ulaşım, ve tabii fiyat. Austin’in dışında Amazon’un yeni merkezi olmaya aday diğer kentler Atlanta, Philadelphia, Rochester, Pittsburgh, New York/Jersey City/White Plains, Miami, Portland, Vancouver, Boston ve Salt Lake City.
Bakalım hangi şanslı kent yeni San Francisco olacak, beraber göreceğiz.
