Berlin 1950’li yıllardan sonra yaşanan Soğuk Savaş döneminin dünya çapında tanınan merkezlerinden biri. Doğu ile Batı Almanya’yı, ve o dönemdeki sosyalist ülkelerin Varşova Paktı ile batılı müttefiklerin NATO’sunu ayıran Berlin Duvarı ve iki tarafın casuslarının değiş tokuşunun gerçekleştiği Glienicke Köprüsü konuyla ilgili tüm tarih kitaplarının vazgeçilmezleri arasında yer alıyor.
Berlin Duvarı 9 Kasım 1989’da Doğu Almanya’daki halk ayaklanması sonrasında yıkıldı, bugün kente gelen turistler sadece birkaç yerde ‘müzelik atraksiyon’ olarak korunan alanlarda duvarın anlamını ve önemini kavramaya çalışıyorlar. Soğuk Savaş’ın diğer simgesi Glienicke Köprüsü de turistlerin ‘Berlin’de mutlak görülmesi gereken yerler’ listesinde üst sıralarda yer alıyor.
Havel nehrinin ayırdığı Berlin ile hemen yanıbaşındaki Postdam kentleri arasında ulaşımı sağlayan köprü bugünlerde beyazperde de Amerikan yönetmen Steven Spielberg'in son filmi ile adeta eski günlerine dönüyor. Üç Oscar ödülü sahibi Spielberg’in 2010 yılında kaleme alınan aynı isimli romandan uyarladığı ‘Casuslar Köprüsü’ adlı film izleyiciyi, 1950'li yıllarda Soğuk Savaş'ın henüz başlarında, ABD ile Sovyetler Birliği arasındaki tansiyonun yükseldiği döneme götürüyor.
Gerçek bir hikayeye dayanan ve senaryosunu Oscar ödüllü Joel ve Ethan Coen kardeşlerin yazdığı filmde Sovyetler Birliği için casusluk yapan Rudolf Abel'in 1957 yılında FBI tarafından yakalanması ve 1962 yılında ABD ajanlarıyla takas edilmesi anlatılıyor.
Casus Rudolf Abel'e İngiliz aktör Mark Rylance hayat verirken, Abel'in avukatını Tom Hanks canlandırıyor.
Gerçekte 1960’da Adana İncirlik üssünden havalandıktan sonra Sovyetler Birliği hava sahasında U-2 casus uçağı düşürülen ve esir alınan ABD pilotu Francis Gary Powers 1962’de ABD’de tutuklu bulunan KGB ajanı Rudolf Abel’le Glienicke Köprüsü’nde takas edilmişti.
Soğuk Savaş’ın sıcak savaşa dönme tehlikesi nedeniyle o günlerde tüm dünyanın nerdeyse nefesini tutarak izlediği bu takas sonrasında Glienicke Köprüsü ilerleyen yıllarda başka ajan takaslarına da sahne oldu. Haziran 1985’te çoğu CIA üyesi olan 30 ajan, köprünün tam ortasındaki sınırı belirleyen beyaz çizgiyi geçerek, tekrardan özgürlüklerine kavuştu.
Akıllarda en çok kalan son takas ise 11 Şubat 1986'da tarihinde gerçekleşti. Sovyetler Birliği’nde ihanet ve casusluk iddiasıyla 1977'de hapse atılan Yahudi kökenli rejim muhalifi Anatoli Şaranski ve üç batılı casus karı-koca, KGB ajanı olan Karl ve Hanna Koecher adlı Alman çifti ile takas edildi.
Buz gibi bir havada televizyon kanallarının canlı yayınladığı takas daha sonra çevrilen hemen tüm casus filmlerine ilham sağlayan bir atmosferde gerçekleşti ve Glienicke Köprüsü’nü tarihe geçirdi.
CIA başkanlarından William Colby’nin, anılarında ‘Köprünün yarısı bizimdi, yarısı onların. İki devlet bazı sorunları gizlice çözmek istediklerinde, buluşmaları için en uygun yer orasıydı.’ şeklinde anlattığı Glienicke Köprüsü 1907 yılında inşa edildi.
1945’de, 2.Dünya Savaşı’nın son günlerinde Sovyet Ordusu’nun Berlin’e girişine sahne olan köprü, 1961 yılında Berlin Duvarı’nın dikilmesiyle trafiğe kapatıldı. William Colby’nin belirttiği gibi, köprünün bir yarısı Doğu, diğer yarısıysa Batı Berlin sınırları içerisindeydi.
Berlin Duvarı’nın yıkılmasının hemen ertesi günü, 10 Kasım 1989’da Berlinliler ve Postdamlılar köprü üzerindeki nöbet kulübelerini ve köprüyü ayıran bariyeri yerle bir ederek, tekrar bir araya geldiler.
O gün sonrasında köprü yeniden normal trafiğe açıldı. ‘Casuslar Köprüsü’ adlı filmin hemen tümünü Potsdam’daki Babelsberg stüdyolarında çeken Spielberg, filmin en önemli sahneleri olan takasın çekimi için köprüyü bir haftalığına kiralayıp, trafiğe kapattı.
O günlerde böyle bir tarihi olayı kaçırmak istemeyen Başbakan Angela Merkel, çekimleri yerinde izleyerek, yönetmen Spielberg ve oyuncu Tom Hanks’le sohbet etmiş ve ardından da hatıra fotoğrafı çektirmişti. ‘Casuslar Köprüsü’ Almanya’da 26 Kasım, Türkiye’de ise 27 Kasım günü vizyona giriyor.
