28 Ocak 1986’da uzaya fırlatılırken havada infilak eden Challenger uzay aracında ölenler için bir anma töreni düzenlendi. Bu acı olayın üzerinden 25 yıl geçmesine rağmen, birçok kişi için anısı hala çok taze. Challenger kazası, tüm Amerika’yı yasa boğduğu gibi, uzay programının kaderini de derinden etkilemişti.
Challenger 28 Ocak 1986 yılında masmavi gökyüzüne doğru kalkış yaptı. Kalkıştan 73 saniye sonra beklenmedik bir olay oldu. Amerika’nın Sesi muhabiri Greg Flakus olay yerindeydi. Flakus kalkışın kusursuz geçtiğini söylüyor. Flakus, “Bir anda iki roketin birbirinden ayrıldığını gördüm. Çok fazla duman vardı ve havadan enkaz parçaları düşüyordu. Kendi kendime ‘belki de hava o kadar açık ki kalkışı değişik bir açıdan ayrıntılarıyla görüyorum’ dedim. Biraz sonra NASA’nın anonsunu duydum. Halka yapılan anonsta ‘büyük bir arıza’ olduğu söyleniyordu. O zaman gerçeği anladım.”
7 kişilik mürettebatın ölümü Amerika’yı ve zamanın başkanını yasa boğdu. Başkan Ronald Reagan, “Bu sabah onları son kez gördüğümüz anı, uzay yolculuğuna hazırlanışlarını ve bize el sallamalarını asla unutmayacağız. Astronotlar dünyadan ayrılıp Tanrı’ya kavuştu,” diye konuştu.
Ölen astronotlar arasında sıradan bir vatandaş da vardı. Christa McAuliffe uzaya gidecek ilk öğretmen olarak seçilmişti. Kazayı Amerika’nın her yerinden öğrenciler de izliyordu. Valerie Neal Washington’daki Smithsonian Hava ve Uzay Müzesi’nde insanlı uzay uçuşları bölümü küratörü. Neal 1980’lerin ortasında halkın uzay yolculuklarının sıradanlaştığını düşündüğünü söylüyor. Uzman, “Uzay dolmuşu o ana kadar 24 kez uçmuştu ve hiçbir büyük felaket yaşanmamıştı. Uzay uçuşları halkın gözünde sıradanlaşmış, fazla ilgi görmez olmuştu. Uzaya uçuş her zaman deney amaçlı ve yüksek riskli olarak biliniyordu,” diyor.
Challenger kazasından sonra NASA bir güvenlik dairesi kurdu ve başka önlemler de aldı. En önemlisi tek de parça roket atıcının yeniden tasarlanması oldu. Böylece Challenger’ın infilakına neden olan hata ortadan kaldırıldı. Challenger NASA’nın ne ilk ne de son trajedisiydi. 27 Ocak 1967’de Apollo 1 uçuşundaki üç astronot kalkış platformunda çıkan yangında ölmüştü. 1 Şubat 2003’te Columbia uzay dolmuşu inişine dakikalar kala havada infilak etti ve 7 astronot hayatını kaybetti.
Valerie Neal bütün felaketlere rağmen uzay programının gücünden etkilendiğini söylüyor. Neal, “Trajedilerin uzay macerasının bedeli olduğunu söylemekten nefret ediyorum ama bazen bu tür sonuçlar olabiliyor. Uzay programının kaldırılması ve ‘çok tehlikeli bir daha yapmayalım’ demek bence Amerikan halkına ve ruhuna saygısızlık olurdu,” diye konuşuyor.
Bir sonraki uzay uçuşu Şubat sonunda. Discovery uzay dolmuşu, onarım ve bakım nedeniyle birkaç kez ertelenen yolculuğuna hazırlanıyor.
