Fransa'da Ukrayna savaşı nedeniyle akaryakıt fiyatlarının artmasının yanısıra yeni bir akaryakıt krizi daha yaşanıyor. Enerji krizinden dev karlar elde eden Fransız TotalEnergies ile CGT sendikal konfederasyonu arasında iki haftadır süren müzakerelerden sonuç alınamaması, ülkede akaryakıt kuyruklarını arttırdı. Hükümet, dev akaryakıt kuyrukları ve Fransızlar'ın işe gidememe riski karşısında harekete geçerek iki rafineriye el koyma kararı aldı.
Fransa'da petrol şirketleri TotalEnergies ve Esso-ExxonMobil ile CGT Sendikası arasındaki pazarlıklardan 2 haftadır sonuç alınamıyor. Çarşamba akşamı masaya oturan taraflar uzlaşamayınca CGT, Perşembe sabahı da greve devam edeceğini açıkladı. Haftalardır akaryakıt istasyonlarında uzun kuyruklar oluşturan Fransızlar, 3-4 saat beklediği kuyruklarda, üstelik grev nedeniyle yükselen fiyatlar üzerinden yakıt bulabildi.
Uzun kuyruklarda sinirleri bozulan otomobil kullanıcıları arasında yer yer kavga ve tartışmalar yaşanırken hükümet, önce 22 gündür süren grevlere "Özel bir şirket ile sendika arasındaki doğal müzakereler, devlet karışmaz" diyerek müdahale etmedi. Ancak son 2 haftada, işlerine gitmek isteyen Fransızlar'ın akaryakıt bulamaması ve uzun kuyruklarda yaşanan gerilimler üzerine müdahale etti.
Çarşamba günü hükümetle masaya oturan CGT, uzlaşma sağlanamayınca, Perşembe günü de TotalEnergies ve Esso-ExxonMobil'e bağlı 8 rafineriden 6'sı greve gittiğini duyurdu. TotalEnergies'ye bağlı Gonfreville-l'Orcher, Donges, Feyzin, La Mède rafinerileri; ExxonMobil'e ait Fos-sur-Mer ve Gravenchon-Port-Jérôme rafinerilerinde grev kararı alındı. Ücretlerine zam isteyen nükleer devi EDF çalışanları da müzakerelerden sonuç alınmazsa greve katılacaklarını duyurdu.
CGT'ye bağlı işçiler, dev karlar elde eden TotalEnergies'den kendilerine de pay vermesini istiyor ve rafineri çalışanlarının ücretlerine yüzde 6'lık enflasyon oranının üzerine çıkılarak, yüzde 10 artış yapılmasını istiyor. TotalEnergies ise buna karşı yüzde 6 enflasyon oranında ücret artışı ve anlaşılırsa, tüm dünyada 100 bin çalışanına "bir maaş" ikramiye vereceğini açıkladı. Ancak Total, bu artışın 2023'ten itibaren geçerli olması şartını koşarken CGT, 2022'den itibaren uygulanmasını istiyor.
Hükümetten 20'inci günde geciken müdahale
Fransız hükümeti önce "özel bir şirket ile sendika arasındaki pazarlıklara girmeme" kararı aldı. Ancak taraflar arasındaki bilek güreşinin ülkede ekonomiyi durma noktasına getirmesi, Fransızlar'ın uzun kuyruklarda çektikleri zorluklar ve grevlerin ücret artışı bekleyen diğer enerji sektörlerine de sıçraması endişesiyle birleşince hükümet, krize 20'inci gününde müdahale etti. Ukrayna Savaşı ve Rus gazının kesilmesi nedeniyle zaten zorlu bir kışa hazırlanan hükümet, tarafları "sorumluluğa" davet etti.
Kamu televizyonu France 2 ekranlarından grevin taraflarına ve halka seslenen Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, hem TotalEnergies yönetimini, hem de CGT'yi "sağduyulu" davranmaya çağırdı. Macron, "Durum önümüzdeki hafta içinde normale dönecek. Öncelikle, çok açık olmak istiyorum: Bunun savaşla (Ukrayna'daki) hiçbir ilgisi yok. Bu yaşanan, çok ciddi kar eden ve hissedarlarına önemli pay dağıtan ancak ücret artışı tartışmaları uzayan Exxon ve Total ile sendikalar arasındaki sosyal çatışmadır. Bu şirketlerin patronlarına ve sendikalara sesleniyorum. Onları sorumluluğa ve sağduyuya davet ediyorum" dedi.
Macron, sosyal diyalog şartları oluşmazsa, rafinelere el koymak da dahil alternatif yöntemleri uygulamaya koyacaklarını açıkladı. Maliye Bakanı Brumo Le Maire de, "Total, işçilere önemli ücret artışı yapacak kapasitededir" diyerek, petrol devini işçilerin taleplerine kulak vermeye çağırdı. Bu açıklamanın ardından Total'den 100 bin işçisine 1 aylık maaş tutarında ikramiye vereceğini açıkladı.
Hükümet iki rafineriye el koydu
Perşembe sabahı bazı rafinerilere el koyan hükümet, sabah saat 6.00 ile 9.00 arasında; polis, jandarma ve itfaiye araçları, ambulanslar, okul servisleri, çiftçi araçları, cenaze ve posta araçları ile soğuk gıda gibi öncelikli sektör araçlarına özel yakıt ikmali uygulaması getirdi. Hükümet, Normandiya bölgesindeki Port-Jérôme'da Esso-ExxonMobil ve ülkenin kuzeyindeki Danquerke rafinerilerine el koyarak, işçileri görev başına getirerek yakıt ikmalinin başlamasını sağladı.
Hükümetin işçileri iş başına çağırma ve el koyma kararı, sendikaları daha da öfkelendirdi. CGT temsilcileri, şirketin hissedarlarına ödediği milyarları işçilerden esirgediğini dile getirdi. Hükümetin el koyma kararının ise "Anayasal hak olan grev hakkını engelleme" anlamına geldiğini belirten sendikalar, "müzakerelerden sonuç alınmazsa önümüzdeki hafta genel greve gidecekleri" yanıtı verdi.
Hükümet, Normandiya'daki Pont-Jerome rafinerisinden sonra, kuzeydeki TotalEnergies'ye ait Dunkerque rafinerisine de öğleden sonra el koydu.
Öğle saatlerinde CGT, Esso-ExxonMobil'e bağlı Fos-sur-Mer kentindeki rafineride greve son verdikleri haberi geldi. Gözler, geriye kalan 5 rafineride müzakerelerden çıkacak sonuçta.
