"İkiz Kuleler'e 2001'de düzenlenen saldırıyı El Kaide değil, İslam’a savaş açmak, Irak ve Afganistan'a girmek isteyen CIA yaptı," "Fransa Cumhurbaşkanı Hollande'ın popülaritesini yükseltmek için hükümet ve gizli servis Charlie Hebdo'ya saldırdı," "13 Kasım Paris saldırısını hükümet istihbarata yaptırdı, çünkü sert güvenlik yasalarının geçmesini istiyordu"... İşte dünyada ve Fransız toplumunda yayılan komplo teorilerinden bir kaçı...
Fransız Milli Eğitim Bakanlığı, özellikle terör saldırılarına ilişkin gençlerin itibar etmeye başladığı komplo teorilerine karşı mücadele başlattı. Hükümet, insanların şüphe duyduğu büyük olaylarla ilgili sorulara ve komplo iddialarına yanıt vermek için "OnTeManipule.fr /Seni Manipüle Ediyorlar" adlı bir internet sitesi kurdu. Sitede "Komplo teorilerinin 7 emri" adlı bir video ile insanların haklı olarak şüphe duyduğu büyük olaylarla ilgili sorulara ve komplo iddialarına yanıt veriliyor. Ortaya atılan komplo teorilerinin doğruluğunu sorgulamak için yöntemler gösteriliyor.
Milli Eğitim Bakanlığı da aynı zamanda gençleri ve öğrencileri komplo teorilerinden korumanın yollarının tartışıldığı bir konferans düzenledi. Konferansta, komplo teorilerinin neden bu kadar yaygın sayıda taraftar bulduğunun tartışılması ve mücadele yollarının geliştirilmesi için gazeteci, eğitimci ve uzmanlar bir araya geldi.
Milli Eğitim Bakanı Najat Vallud-Belkacem, her 5 Fransız'dan 1'inin komplo teorilerine inandığını, bu artışta sosyal medya ve televizyon dizilerinin büyük rol oynadığını kaydetti. Bakan Belkacem,"Öğretmenler bu teorilere karşı nasıl söylem ve eğitim geliştireceklerini bilmiyorlar. Öğretmenler desteklenmeli. Zira komplo söylemlerinin dinleyicisi her geçen gün daha çok artıyor" dedi.
Hükümet ayrıca YouTube starlarından Kevin Razy tarafından hazırlanan bir video aracılığıyla, sahte bilgilerin beyin yıkama amaçlı olduğunu genç internet kullanıcılarına anlatıyor.
Komplo teorileri ve terör saldırıları ilişkisi
Komplo teorileri yeni değil, ancak internet kullanımının gelişmesiyle yayınlanma hızı beklenenin de ötesine geçti. Amerika'da İkiz Kuleler’e yapılan saldırı bütün dünyada kartların yeniden dağıtıldığı bir dönüm noktası oldu. Ve bu saldırıların ardından dünyada kültürler çatışması ve birbiri ardına savaşlar patlak vermeye başladı.
Uzmanlar bu saldırı anında yaşayan ve sonrasında dünyaya gelen gençlerin olup bitenleri anlamakta güçlük çektiklerini, dünyada yaşanan savaş, eşitsizlik ve hızlı değişimlerle ilgili çok sayıda yanıtsız bırakılan soruları olduğunun altını çiziyor. Bütün bunlar ise komplo teorileriyle ilgilenmelerine yol açıyor. İşte bu noktada uzmanlar, bu sorulara kimlerin yanıt verdiğinin çok önemli olduğuna dikkat çekiyor.
Fransa'da bu konuda iki ayrı anket yapılmış. OpinionWay tarafından 2012'de yapılan ankette Fransızların yüzde 51'nin, bu teorilere karşı son derece duyarlı olduğu ortaya çıkmış. IPSOS tarafından 2015 yılında yapılan bir ankete katılan 15-24 yaş arası gençlerin yüzde 36'sı ise, dünyayı yöneten gizli bir toplum olduğunu dile getiriyor. Özellikle 13 Kasım Paris saldırılarının ardından komplo teorilerine ilgi artmış.
Fransız Başbakanı Manuel Valls, komplo teorilerindeki artış ile radikal terörün artışı arasında bir bağlantı olduğunu öne sürüyor. Fransa'da komplo teorilerine inanma oranı, Charlie Hebdo saldırısından sonra yükselişe geçmiş, Paris saldırılarından sonra ise hiç olmadığı kadar artmış.
Sahte teori denemesi
Konferansa katılan ve komplo teorileri üzerine çalışan Fransız gazeteci Thomas Hucjon, bu teorilerin internet üzerindeki etkisi ve yayılma hızını gözlemlemek amacıyla sahte bir teori üreterek, bunu internete koydu. Gazeteci, AİDS virüsünün ABD tarafından yaratıldığını gösteren sahte bir belge hazırlayarak, bunu bir kısa belgesel içine yerleştirip, internete koydu. Gazetecinin videosu kısa süre içinde 10 bin kişi tarafından izlendi ve 1000 kişi videoyu paylaştı. Tümüyle uydurma bir belgesel, 3 hafta içinde ciddi bir kamuoyu oluşturdu.
Gazeteci Hucjon, en çok konuşulan 3 komplo teorisinin 11 Eylül saldırısı, Ay'da insanların yürüdüğünün bir yalan olduğu ve Amerika eski Başkanı John Kennedy'ye düzenlenen suikastın failleri olduğunu belirtiyor ve bu komplo teorilerinin önlenmesi için medyanın rolüne dikkat çekiyor. İnsanların haklı şüphelerinden yararlanan çevrelerin komplo teorisi üreterek kitleleri yanlış bilgilendirmesinin son derece tehlikeli olduğunu anlatan Hucjon, medyanın daha özgür ve şeffaf biçimde çalışması, topluma daha güven veren bir yapıya kavuşturulmasının en önemli çözüm olduğunu kaydediyor.
Uzmanlar, komplo teorilerine inanmadan önce sorgulanmasını, akılcı ve bilimsel verilerle doğrulanmasını, anlatılan her iddiaya eleştirel bakış açısıyla yaklaşılmasını öneriyor. Üzerinde oynanmış video ve belgelerle de hazırlanabilecek komplolar olduğuna dikkat çeken uzmanlar, özellikle sosyal medyada yayılan her bilgiye inanmamak gerektiğinin altını çiziyor.
