LONDRA —
İran’ın nükleer programına ilişkin müzakerelerin son ayağı somut bir gelişme sağlanmadan sona erdi. Ancak Birleşmiş Milletler’i temsil eden altı ülke ve İran, birbirlerinin görüşlerini değerlendirmek ve iletişim içinde olmak için söz verdi. Uzmanlar, sürecin askıya alındığı ancak tehlikeli bir çıkmaza girmediği görüşünde.
Kazakistan’da toplanan delegeler, Şubat’taki son tur görüşmelerde oluşan olumlu havayı koruma umudu taşıyordu. Hatta bazıları, İran’ın nükleer programına ilişkin tartışmaları sonlandırmak için varılacak anlaşmanın ilk adımının atılacağına inanıyordu.
Ancak Avrupa Birliği Dış İlişkiler Sorumlusu Catherine Ashton, bunun gerçekleşmediğini söyledi: ”Altı ülke ile İran’ın tavrının birbirinden çok uzak olduğu anlaşıldı.”
Diğerleri, olumlu bir sonuç çıkarmak için ellerinden geleni yaptı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Ryabkov, ”Çalışmalarımız, bu süreç ve görüşmelerin havası açısından bakınca çok yol katettiğimizi söyleyebiliriz” diyor.
İran’ın Nükleer Başmüzakerecisi Sait Celili, ”Temsilciler ülkelerinin görüşlerini aktardı ve daha fazla değerlendirmede bulunmaları gerektiğini vurguladı” diyor.
Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya, İran’ın silah elde edecek derecede uranyum zenginleştirmesine karşı çıkıyor. İran ise silah elde etme seviyesi dahil uranyum zenginleştirme haklarının tanınmasını ve yaptırımların kaldırılmasını istiyor.
İki tarafın da Haziran’daki İran seçimlerine kadar zaman kazanmaya çalıştığını söylemek mümkün.
Ancak Dışişleri Bakanı John Kerry’ye göre, bunun bir sınırı olmalı: ”Bu sonu olmayan bir süreç değil. Farklılıkların bir kısmının giderilmesini bekliyoruz. Diplomasi, sancılı bir iştir, sabır ister.”
Görüşmelerde somut bir ilerleme olmaması durumunda Amerika ya da İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik askeri müdahalede bulunması sözkonusu.
Londra’daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mark Firtzpatrick’e göre görüşmelerde önemli ilerleme sağlanması hiçbir zaman garanti değil: ”2013’de İran’ın nükleer programı sorununa bir çözüm bulunacağını sanmıyorum. Kısmi bir anlaşma elde edilse, bu bile olumlu bir gelişme sayılır. Eğer İran programını genişletme yoluna giderse, 2013 çok olumsuz bir yıl olabilir.”
2013 yılında bu konuda ne gibi gelişmeler yaşanacağını bekleyip görmek gerekecek.
Kazakistan’da toplanan delegeler, Şubat’taki son tur görüşmelerde oluşan olumlu havayı koruma umudu taşıyordu. Hatta bazıları, İran’ın nükleer programına ilişkin tartışmaları sonlandırmak için varılacak anlaşmanın ilk adımının atılacağına inanıyordu.
Ancak Avrupa Birliği Dış İlişkiler Sorumlusu Catherine Ashton, bunun gerçekleşmediğini söyledi: ”Altı ülke ile İran’ın tavrının birbirinden çok uzak olduğu anlaşıldı.”
Diğerleri, olumlu bir sonuç çıkarmak için ellerinden geleni yaptı.
Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Ryabkov, ”Çalışmalarımız, bu süreç ve görüşmelerin havası açısından bakınca çok yol katettiğimizi söyleyebiliriz” diyor.
İran’ın Nükleer Başmüzakerecisi Sait Celili, ”Temsilciler ülkelerinin görüşlerini aktardı ve daha fazla değerlendirmede bulunmaları gerektiğini vurguladı” diyor.
Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesi ve Almanya, İran’ın silah elde edecek derecede uranyum zenginleştirmesine karşı çıkıyor. İran ise silah elde etme seviyesi dahil uranyum zenginleştirme haklarının tanınmasını ve yaptırımların kaldırılmasını istiyor.
İki tarafın da Haziran’daki İran seçimlerine kadar zaman kazanmaya çalıştığını söylemek mümkün.
Ancak Dışişleri Bakanı John Kerry’ye göre, bunun bir sınırı olmalı: ”Bu sonu olmayan bir süreç değil. Farklılıkların bir kısmının giderilmesini bekliyoruz. Diplomasi, sancılı bir iştir, sabır ister.”
Görüşmelerde somut bir ilerleme olmaması durumunda Amerika ya da İsrail’in İran’ın nükleer tesislerine yönelik askeri müdahalede bulunması sözkonusu.
Londra’daki Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden Mark Firtzpatrick’e göre görüşmelerde önemli ilerleme sağlanması hiçbir zaman garanti değil: ”2013’de İran’ın nükleer programı sorununa bir çözüm bulunacağını sanmıyorum. Kısmi bir anlaşma elde edilse, bu bile olumlu bir gelişme sayılır. Eğer İran programını genişletme yoluna giderse, 2013 çok olumsuz bir yıl olabilir.”
2013 yılında bu konuda ne gibi gelişmeler yaşanacağını bekleyip görmek gerekecek.
