Nobel Barış Ödülü bu yıl Belaruslu tutuklu aktivist Ales Byalyatski, Rus hak savunucusu grup Memorial ve Ukrayna Sivil Özgürlükler Merkezi’ne verildi.
Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin devam ettiği bir dönemde, Nobel Barış Ödülü’nün Rusya ve müttefiki Belarus hükümetlerini eleştirenlere verilmesi, Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği karşıtı Andrei Sakharov ve Alexander Solzhenistsyn’in Nobel Ödülü’ne layık görüldüğü dönemleri hatırlattı.
Norveç Nobel Komitesi Başkanı Berit Reiss-Andersen, ödülün bu yılki sahiplerinin açıklanmasının ardından Reuters haber ajansına konuştu. “Bu, sadece bir kişi ya da bir kurumla ilgili değil” diyen Reiss-Andersen, devam eden savaş ve hak ihlallerine “tek bir hızlı çözüm” olmadığının altını çizdi ve çözümün, “Otoriter devletlere ya da insan hakları ihlallerine karşı koyabilen sivil toplumun ortak mücadelesi” olduğunu savundu.
Reiss-Andersen ayrıca, Belaruslu yetkililere, bu yıl Nobel Ödülü’ne layık görülen tutuklu aktivist Byalyatski’nin serbest bırakılması için çağrı yaptı.
Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko’ya muhalif olan Byalyatski ve diğer birçok avukat ve insan hakları savunucusu, geçen yıl Temmuz ayında Belarus güvenlik güçlerinin, muhaliflerin ev ve ofislere düzenlediği baskının ardından tutuklandı.
Ödülün Byalyatski’ye verildiği bilgisi Belarus devlet kanallarında henüz yayınlanmadı.
Ödülün bir diğer sahibi Memorial adlı grup, 1989 yılından bu yana, Sovyetler Birliği döneminde siyasi baskı görenlerin ve ailelerinin haklarını savunmak için faaliyet gösteriyor. Memorial, Rusya’nın yanı sıra eski Sovyetler Birliği ülkelerinde de uzun yıllardır demokrasi çağrısıyla kampanyalar düzenliyor. Memorial’ın kurucusu ve ilk başkanı Sakharov, 1975 yılında Nobel Barış Ödülü almıştı.
Rusya’nın Cenevre’deki Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Gennady Gatilov, Reuters’a ödüllerle ilgili yaptığı açıklamada, “Bunu umursamıyoruz” dedi.
Rusya’nın en aktif ve en fazla tanınan insan hakları savunucusu grubuna karşı geçen yıl Aralık ayında Rusya’da kapatma kararı getirildi.
Bu yılki Nobel Barış Ödülü’nün üçüncü sahibi Ukrayna Sivil Özgürlükler Merkezi oldu. Merkezin Genel Direktörü Oleksandra Romantsova, ödüle layık görülmelerinin “muhteşem” olduğunu ifade etti. Nobel komitesinden Olav Njoelstad’ın, ödülü açıklamak için telefonla aradığı Romantsova ile görüşmesi, Norveç’te televizyon ekranlarına da yansıdı.
Grubun Twitter hesabından yayınlanan açıklamada, “Onur duyduk” ifadelerine yer verildi.
Merkezin başkanı Oleksandr Matviçuk geçen Nisan ayında VOA Türkçe'ye özel röportaj vermişti.
Matviçuk röportajda, Rusya’nın savaş suçu işlediğini kanıtlamak için savaşın başlangıcından bu yana çok sayıda belge ve bilgi topladıklarını belirterek, “Topladığımız delilleri uluslararası mahkemelere ve kuruluşlara gönderiyoruz. Bu savaş ancak Putin ağır bedeller ödeyeceğini hissettiği zaman biter” demişti.
İsveçli mühendis ve kimyager Alfred Nobel’in vasiyeti üzerine başlatılan Nobel Ödülleri, 1901 yılından bu yana fizik, kimya ve edebiyat dahil çeşitli alanlarda çığır açan isim ve kuruluşlara sunuluyor. Bu yıl, 10 milyon İsveç kronu değerinde olan ödüller, Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık’ta Oslo’da sahiplerine takdim edilecek.
