Erişilebilirlik

Senato’da Trump’ın Yargılanma Süreci Nasıl Olacak?


Hakkında azil soruşturması başlatılan Başkan Donald Trump’ın Senato’da yargılanacağı kaçınılmaz görünse de, bu sürecin nasıl işleyeceğine ilişkin ayrıntılar belirsiz. Cumhuriyetçiler’in çoğunlukta olduğu Senato’daki yargılama süreci ne kadar sürecek? Her iki taraf da kendi bakış açısını savunmak için tanık çağırabilir mi? Senatörler bu ve başka dikenli konulara ilişkin bir karar vermek zorunda.

Senato’daki yargılama sürecine anayasa gereği, Anayasa Mahkemesi Başkanı Yargıç John Roberts başkanlık edecek. Roberts, teorik olarak bu sorulara ilişkin gerekli kararları çıkarabilir. Ancak Yargıç Roberts’ın çok göz önünde olmak istememesi muhtemel ve Senato’da çoğunluk da onun almış olduğu kararlara itiraz edebilir.

ABD Anayasa Mahkemesi Başkanı John Roberts
ABD Anayasa Mahkemesi Başkanı John Roberts

Demokratlar ve Cumhuriyetçiler sürece ilişkin neredeyse bütün ayrıntıları kendi aralarında müzakere edebilir. 1999 yılında Senato Çoğunluk Lideri Trent Lott ve Demokrat Lider Tom Daschle, Demokrat Partili Başkan Bill Clinton’ın yargılanmasının nasıl olacağını ve ne kadar süreceğini birlikte belirlemişti.

Demokrat ve Cumhuriyetçi liderler tanıklara ilişkin görüş ayrılıklarını hiçbir zaman aşamadı ancak Senato’daki Cumhuriyetçiler, Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçiler'in talep ettiğinden çok daha az sayıda yani sadece üç kişinin kapalı kapılar ardında ifadeye çağrılmasına onay verdi.

Senato Çoğunluk Lideri Mitch McConnell, Trump’ın Senato’da olası yargılama süreciyle ilgili kurallar konusuna kamuoyu önünde şimdiye kadar değinmedi. Ancak Cumhuriyetçi senatör, “Senato’nun üçte ikisinin Trump’ın görevden alınması doğrultusunda oy kullanacağı bir senaryoyu düşünemediğini” söyledi.

Yetki Yargıç John Roberts’da

Yargıç Roberts’ın Senato’da uzun süredir uygulanan kurallar gereği delillere ilişkin tüm sorularda hüküm verme yetkisine sahip. Bu da Anayasa Mahkemesi Başkanı’nın teorik olarak Temsilciler Meclisi’ndeki Demokratlar'ın savcı görevi üstlenip istedikleri tanıkları çağırmalarına izin verebileceği anlamına geliyor. Bazı avukatlar bu durumun Demokratlar'a Beyaz Saray’ın çıkardığı engelleri aşarak Trump yönetiminden üst düzey yetkililerinin ifadesini almalarına imkan tanıyabileceği görüşünü dile getiriyor.

Ancak Trump’ın içeride siyasi kazanım sağlamak amacıyla Ukrayna’ya askeri yardımı engellediğini anlatacaklarını söylediği tanıkları sunmak isteyen Demokratlar lehine alınacak bir karar, bu kararın geçersiz kılınması için yapılacak bir oylamayı da tetikleyebilir.

Kuzey Carolina Üniversitesi’nden hukuk profesörü ve “Azil: Herkesin Bilmesi Gerekenler” adlı kitabın yazarı Michael Gerhardt, Yargıç Roberts'ın Senato’dan kendisine itiraz etmesinin istendiği bir durumdan kaçınmak isteyeceğini söylüyor. Kurallar Roberts’a bir kaçış olasılığı da sağlıyor. Yargıç bu tür soruları Senato üyelerinin oylamasına sunabiliyor.

Yargıç Roberts, 1868’de Başkan Andrew Johnson’ın Senato yargılamasına başkanlık eden Salmon Chase ve 1999’da Başkan Clinton’ın yargılama sürecine başkanlık eden William Rehnquist’ten sonra Senato’da yargılama sürecine başkanlık edecek üçüncü anayasa mahkemesi başkanı olacak. Michael Gerhardt, Yargıç Chase’in Senato ile tartışmalı bir ilişkisi olduğunu belirtiyor. Gilbert and Sullivan adlı operadan esinlenerek siyah cübbesinin her iki koluna da altın sarısı çizgi nakış işleten yargıç Rehnquist’in ise dikkat çeken bu tarzına rağmen yargılama sürecinde fazla silik kaldığı belirtiliyor.

“Azlet: Donald Trump Aleyhindeki Dava” adlı kitabın yazarı Neal Katyal ise Yargıç Roberts’ın, Anayasa Mahkemesi’nde katibi olarak görev yaptığı Rehnquist’in yaptığı gibi daha sessiz bir yol izleyeceği kanısında. Gerhardt da Yargıç Roberts’ın yargılama sürecinde bir dalga yaratmayacağı görüşünde.

Senato Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Mitch McConnell
Senato Cumhuriyetçi Çoğunluk Lideri Mitch McConnell

Çoğunluk liderleri orta yolu bulmaya çalışabilir

Senato Çoğunluk Lideri McConnell’ın yargılama konusundaki yaklaşımı kısmen Senato’daki 53 Cumhuriyetçi’nin birleşik bir tavır sergileyip sergilemeyeceğine bağlı olabilir. Eğer Cumhuriyetçiler ortak tavır sergilerse, kuralların belirlenmesinde ağırlıklarını hissettirebilirler. Eğer durum böyle olmazsa, McConnell Senato Azınlık Lideri Chuck Schumer ile orta yolu bulma yolunu tercih edebilir.

Gerhardt’ın değerlendirmesine göre, Bill Clinton’ın yargılanması sürecinde Senato Çoğunluk Lideri Lott her iki partiyi kapsayan bir sürece bağlı kaldı. Kongre’de eski Senato salonunda bütün senatoyu toplayarak özel bir toplantı yaptı. Senatörler kapalı kapılar ardında yapılan oturumlarda tanıklar konusundaki görüş ayrılıklarını çözmeye çalıştı.

Ancak McConnell ve Schumer ikili ilişkilerinde kötü bir dönem yaşıyor ve Senato da 20 yıl öncesine kıyasla daha partizan bir konuma geldi. O dönem Edward Kennedy, Phil Gramm gibi deneyimli senatörler yargılamaya nasıl başlanması gerektiği konusunda anlaşmaya varılması sürecine katkıda bulundu. Şimdi böyle bir rolü yerine getirebilecek çok fazla aday bulunmuyor. Bu da sorumluluğun büyük ölçüde Schumer ve McConnell üzerinde kalabileceğini gösteriyor.

Yargılama süreci ne kadar sürer?

Demokrat Partili Başkan Bill Clinton’ın bir ayı aşan yargılama sürecinin süresini müzakereler belirlemişti. Demokratlar daha kısa bir yargılama süreci talep etmiş, Cumhuriyetçiler daha uzun bir yargılama süreci istemişti.

Bu dinamiğin genel olarak bu kez tersine işlemesi bekleniyor. Cumhuriyetçiler’in sürecin kısa sürmesini, Demokratlarınsa çeşitli tanıkların ifade verdiği daha uzun soluklu bir süreçten yana olması muhtemel.

Bu süreçte iki koz var. İlk olarak, 2020 başkanlık seçiminde Demokrat Parti’den aday adayı olan beş senatör, Demokrat Parti’de ilk ön seçimler başlamak üzereyken Washington’da çok fazla zaman geçirmek istemeyebilir. İkinci olarak da Cumhuriyetçiler Temsilciler Meclisi’ndeki Demokratlar’ın çağırmayı reddettiği Joe Biden’ın oğlu Hunter Biden ve başka tanıkların çağrılmasını gündeme getirdi. Bu da yargılama sürecini uzatabilir.

Eski ABD Başkanı Bill Clinton
Eski ABD Başkanı Bill Clinton

Senato’da da tanıklar dinlenecek mi?

Yargılama sürecinde tanıkların olup olmayacağı konusu Clinton’ın sürecinde en çok tartışılan konulardan biriydi. Bu kez de tartışmalı olması bekleniyor. Senato’daki Cumhuriyetçiler'in Trump’ın yargılamasında tanık çağırmak üzere oylama yapıp yapmayacağı belirsiz.

1999 yılında Clinton’ın yargılanması sürecinde Senato’da oylama sürecine gelindiğinde Cumhuriyetçiler, eski Beyaz Saray stajyeri Monica Lewinsky, Clinton’a yakın isim Vernon Jordan ve Beyaz Saray danışmanlarından Sidney Blumenthal’ın ifadeye çağrılması amacıyla celp çıkarılması için gereken oyları sağlamıştı. Bu kişiler özel oturumlarda sorgulanmış, sorgunun görüntülü kayıtlarından bazı bölümler Clinton’ın yargılama sürecinde dinletilmişti.

Parti çizgisinde oy kullanılmasına rağmen, sonuç uzun müzakerelerin bir ürünüydü. Azil sürecinde savcı görevi gören Temsilciler Meclisi’ndeki Cumhuriyetçiler daha fazla tanığın dinlenmesi ve kamuya açık daha fazla oturumun yapılmasını talep etmişti.

Clinton’ın azil soruşturmasının odağını cinsel bir ilişkinin oluşturması sebebiyle senatörlerin kamuoyu önünde çirkin bazı ifadelerin gündeme gelebileceği olasılığı yüzünden temkinli davranmış olabileceği ihtimali gündeme gelmişti.

Johnson’ın Senato’daki yargılama sürecinde ise 40 tanık ifade vermişti.

Yargılamada başkanın suçlu bulunması için 100 sandalyeli Senato’da bütün senatörlerin oy kullanması halinde 67 senatörün "evet" oyu vermesi gerekiyor. Ancak Senato’da basit çoğunluk yargılamanın hızlı bir şekilde bitmesi yönünde oy kullanabilir. Bu da müzakerelerde çözümlenmesi gereken bir başka konu başlığı.

Cumhuriyetçiler yargılamanın hızlı bir şekilde sona ermesini isteyebilir ancak oyunun rengi değişken olan eyaletleri temsil eden bazı Cumhuriyetçi senatörler tam kapsamlı ve adil bir yargılama konusunda kararlı. Bu nedenle de parti çizgisinde bir tavır sergiliyor ya da Trump’tan yana tavır alıyor gibi görünmekten kaçınmak isteyebilirler.

STÜDYO VOA

Köprü kazasının ardından milyarlarca dolarlık tazminat bekleniyor – 28 Mart
lütfen bekleyin

No media source currently available

0:00 0:29:59 0:00
XS
SM
MD
LG