Aşırı kilolu Amerikalılar'ın, çok sayıda ünlü ismin övgüyle bahsetmesi ve TikTok'ta paylaşılan zayıflama videolarının hızla yayılması sonrasında zayıflamak için Ozempic ve Wegovy gibi ilaçlara yöneldiği biliniyor. Ancak şimdi piyasaya girmeye hazırlanan çok daha güçlü bir obezite ilacının, zayıflama sektöründe çığır açabilecek niteliklere sahip olduğu görülüyor.
İlaç firması Eli Lilly, tip 2 şeker hastalığının tedavisi için onaylanan, Mounjaro ticari adıyla satışa sunduğu tirzepatide adlı ilacın tip 2 şeker hastalığı olan aşırı kilolu ya da obez kişilerin 17 ay içinde beden ağırlıklarının yüzde 16'sına denk gelen ortalama 15 kilo kaybetmesine yardımcı olduğunu açıkladı.
Zayıflama ilacı Mpunjaro'nun ileri aşama deneylerine göre tip 2 şeker hastalığı olmayan ve testlere katılan benzer nitelikli denekler, haftalık enjeksiyon şeklinde uygulanan ilaçla, yine 17 aylık süre içinde beden ağırlıklarının yüzde 22'sini kaybetti. İlacı en yüksek dozda kullanan tipik bir obezite hastası için bu, 17 ayda 22 kilo vermek anlamına geliyor.
Eli Lilly'den Dr. Nadia Ahmad, şeker hastalığının zayıflamayı çok zorlaştırdığını, bu nedenle deneylerden elde edilen sonuçların özellikle önemli olduğunu söyledi ve "Kilo kaybında bu derece ilerlemeyi daha önce görmedik" dedi.
Henüz tamamı yayınlanmayan yeni sonuçlara atıfta bulunan Eli Lilly yetkilileri, kimyasal adı tirzepatide olan ilacın kronik kilo kontrolu amacıyla satışa sunulmasını hızlandırmak için ABD Gıda ve İlaç Dairesi'ne (FDA) yapacakları başvuruya son halini vereceklerini söyledi. Onayla ilgili kararın bu yılın ilerleyen aylarında çıkması bekleniyor. Eli Lilly'den bir sözcü, tirzepatide'in Amerika'da zayıflama amacıyla satışının farklı bir ticari isimle yapılıp yapılmayacağını bildirmedi.
Tirzepatide, zayıflama amaçlı onay alması durumunda, obezite tedavisinde devrim yapan tedavi yöntemleri arasında şimdiye kadarki en etkili ilaç olarak piyasada yerini alabilir. Her 10 Amerikalı'dan 4'ünü etkileyen obezite, ölüme bile yol açabilen birçok hastalıkla ilintili.
Massachusetts eyaletinin Boston kentindeki Brigham and Women's Hastanesi'nden Kilo Kontrolu Merkezi Direktörü Dr. Caroline Apovian, "Eğer bu ülkede herkes beden ağırlığının yüzde 20'sini verse bu hastaların reflü, şeker, tansiyon ilaçlarını kesebiliriz. Hastaları kalp stentlerinin yenilenmesi için hastaneye sevk etmek zorunda kalmayız" dedi.
Sektör uzmanları, tirzepatide'in tüm zamanların en çok satan ilaçlarından biri olabileceğini ve yıllık satışların 50 milyar dolara ulaşabileceğini tahmin ediyor. Tirzepatide satışlarının, ilaç firması Novo Nordisk'in ürettiği şeker hastalığı ilacı Ozempic'in satışlarını geçmesi bekleniyor. Kimyasal adı semaglutide olan Ozempic'in zayıflama için 2021 yılında onay alan versiyonu, Wegovy ticari adıyla pazarlanıyor. Novo Nordisk firmasının raporları, Ozempic ve Wegovy'nin birlikte 2022 yılında yaklaşık 10 milyar dolarlık gelir getirdiğini gösteriyor. Bu ilaçların satışları her geçen gün artıyor.
Farklı deneylerde tirzepatide, semaglutide'e kıyasla daha fazla kilo kaybı sağladı. Semaglutide kullananlar, 16 ay içinde beden ağırlıklarının yaklaşık yüzde 15'ini kaybetti. İki ilacı kıyaslayan deneylerin yapılması planlanıyor.
Eli Lilly'nin geliştirdiği Mounjaro, geçen yıl şeker hastalığı tedavisinde kullanılmak üzere onay almıştı. O zamandan bu yana binlerce hasta, doktorlarından ve telesağlık hizmeti verenlerden Mounjaro için kilo vermek amacıyla reçete aldı.
Tirzepatide ve diğer yeni ilaçlar, hastanın zayıflamak için sadece diyet, egzersiz ve iradesine dayanması yerine iştahı bastırıyor ve yemek yeme arzusunu köreltiyor.
Cornell Üniversitesi bünyesindeki Weill Cornell Tıp Merkezi Kapsamlı Kilo Kontrolu Merkezi Direktörü Dr. Louis Aronne, araştırmaların, sadece diyet ve egzersizle hastaların üçte birinin beden ağırlıklarının yüzde 5'ini kaybedebileceğini söylüyor. Tirzepatide'in son deneyinde ilacın en yüksek dozunu alan hastaların yüzde 86'sından fazlası, beden ağırlıklarının en az yüzde 5'ini kaybetti. Eli Lilly, deneme kapsamında en yüksek dozu kullananların yarısından fazlasını beden ağırlıklarının en az yüzde 15'ini kaybettiğini açıkladı.
Obezite ilaçları, diyet yapan kişilerde bünyenin kilo kaybını engellemek için eşgüdümlü olarak tetiklediği biyolojik bir mekanizmayı hedef alıyor.
Dr. Aronna, "Bu gerçek bir fiziksel olgu. Daha az kalori alımına yanıt veren bazı hormonlar devreye giriyor" diyor.
Ozempic ve Wegovy, semaglutide adlı ilacın iki farklı versiyonu. Semaglutide, GLP-1 olarak bilinen mide hormonunu taklit ediyor. Bu hormon, yemek yedikten sonra aktif hale geliyor, insülin salgılanmasını hızlandırıyor ve karaciğerin şeker salgılamasını yavaşlatıyor. İlaç, sindirimi geciktiriyor, iştahı azaltıyor ve tokluk hissinin daha uzun sürmesini sağlıyor.
Tirzepatide, daha etkili olması için GLP-1 ve GIP adlı iki hormonu kullanan ilk ilaç. İlaç aynı zamanda insanın canının yiyecek çekmesini ve yemek yemeyi düşünmeyi de engellemek için mideden beyne giden kimyasal sinyalleri hedef alıyor.
Zayıflama amaçlı ilaçlar güvenli görünse de bazıları ciddi olabilecek yan etkilere de yol açıyor. En sık rastlanan yan etkiler ishal, mide bulantısı, kusma, kabızlık ve mide ağrısı. Bazı hastalarda pankreas iltihaplanması ya da pankreas enflamasyonu görüldüğü, safra kesesiyle ilgili sorunlar olduğu da bildiriliyor. Mounjaro'nun prospektüsünde tiroid tümörlerine neden olabileceği de kaydediliyor.
İlacın başka olumsuzlukları da var. Semaglutide'ın farklı versiyonları son birkaç yıldır piyasada bulunuyor. Ancak insan metabolizmasının kontrolunu eline alan bu ilaçların uzun vadeli etkileri henüz net değil. Ön kanıtlar, ilaç kullanımı durdurulduğunda hastanın verdiği kiloları yeniden aldığına işaret ediyor.
Bir başka olumsuzluk da bu ilaçların pahalı olması ve son aylarda piyasada bulunmasını zorlaşması. Wegovy'nin aylık maliyeti 1300 dolar, Mounjaro'nun şeker hastalığı tedavisinde kullanımının aylık maliyetiyse 1000 dolar.
Dr. Apovian, hastalarının sadece yüzde 20 ila 30'unun sağlık sigortasının bu ilaçları karşıladığını söylüyor. Daha önce zayıflama ilaçlarının maliyetini karşılayan sigorta firmalarının bazılarıysa yeni kurallar getiriyor. Hastaların altı ay boyunca hayat tarzında değişiklik yapması ve bunların belgelenmesi ya da ilacın maliyetinin karşılanmaya devam edilmesi için belirli bir düzeyde zayıflama gereksinimi, bu kurallardan bazıları. Amerika'da yaşlı vatandaşların sağlık hizmeti masraflarını karşılayan federal Medicare programı, zayıflama ilaçlarının ücretini ödemiyor. Ancak bazı ilaç firmaları, bu kuralın değişmesi için Kongre'ye baskı yapıyor.
Uzmanlar, Ozempic, Wegovy ve tirzepatide gibi zayıflama ilaçlarının olağanüstü etkilerinin, kilo vermenin sadece iradeyle elde edilebilecek bir başarı olmadığına işaret ettiği görüşünde. Dr. Aronne, Amerika'da yetişkinlerin yarısını etkileyen ve ilaçla tedavi edilen yüksek tansiyon gibi obezitenin de bir kişinin karakter bozukluğundan kaynaklanan bir durum değil, bir kronik hastalık olarak kabul edilmesi gerektiğini kaydediyor.
Şişmanlık ve mahcubiyet arasındaki bağı araştıran Profesör Rebecca Puhl, yeni zayıflama ilaçlarının, obez kişilere yönelik önyargılar üzerinde nasıl bir etkisi olacağını zamanın göstereceğini düşünüyor. Uzman, Amerikan kültürünün "beden ağırlığı ve fiziksel görünüşle ilgili derin önyargılara dayanan inançları olduğunu" söylüyor.
Dr. Puhl, "Şişmanlık mahcubiyeti, ilaç almanın 'kolaya kaçmak' ya da 'yeterince çaba sarfetmemekle' eşit tutulması durumunda daha da kötüye gidebilir" diyor.
