Standard and Poor’s (S&P) 18 Nisan günü Amerika’nın görünümünü durağandan negatife çevirdi. Derecelendirme kuruluşu, Amerika’nın AAA olan kredi notunu ise değiştirmedi.
Amerika’da olduğu kadar tüm dünyada büyük yankı uyandıran “negatif görünüm” finans piyasalarında ne anlam taşıyor? S&P üst düzey direktörlerinden Erkan Ertürk soruyu şu şekilde yanıtlıyor: “Amerika’nın AAA olan kredi notu değişmedi, aksine son kararda teyit edildi. Bir ülkenin görünümünün negatife çevrilmesi ise altı ay ile iki yıllık bir dönem içerisinde bu kredi notunun düşebileceği ihtimalini gündeme getiriyor.” Ertürk, geçmişteki örneklerden yola çıkıldığında bu ihtimalin de %33 civarında olduğunu belirtiyor.
Neden şimdi?
S&P bugüne kadar Amerikan hükümetine kredi notu olarak her zaman AAA vermiş; genel görünüme ise her zaman “durağan” değerlendirmesi yapmıştı. Derecelendirme kuruluşu neden şimdi bu görünümü olumsuz yönde değiştirdi? S&P Direktörlerinden Erkan Ertürk, değişimin nedenine şu açıklamayı getiriyor:
“Negatif beklenti Amerikan hükümeti ile Kongre arasında mali konulardaki anlaşma zorluğundan kaynaklanıyor. 2012 yılı seçim yılı ve bu anlaşmazlığın seçimlere kadar devam edebileceği düşüncesi var.”
Hem Cumhuriyetçiler hem de Demokratlar mali sorunları azaltma yolunda kendi planlarını açıkladılar.
Ama Ertürk’e göre her iki plan arasındaki farkların derinliği negatif beklentilerde etkili oldu.
Erkan Ertürk
Ekonomik performans olumlu
S&P son değerlendirmesinde Amerikan ekonomisindeki olumlu gelişmelerinse altını çiziyor. Büyümenin devam ettiğini, ekonomik faaliyetlerin zengin bir çeşitlilik sunduğunu, ayrıca esnek bir yapıya sahip olduğunu kaydediyor. Bu nedenlerle de kredi notu, en üst düzey olan AAA’da tutuluyor. Ertürk, “Bunun yanında, ülkede izlenen para politikası üretimi teşvik ediyor, enflasyonun etkilerini azaltmaya çalışıyor,” diyerek diğer olumlu noktaların altını çiziyor.
Şimdi beklenen, ekonomideki bu olumlu performansa ek olarak siyasetçilerin harcamaları ve bütçe açıklarını azaltacak planlar üzerinde anlaşmaya varıp, uygulamaya koymaları.
“Amerika izlemeye alındı”
Erkan Ertürk, “Bu adım atılırsa görünüm, negatiften tekrar durağana çevrilebilir,” diyor. Çünkü S&P’nin son kararı Amerika’nın kredi notunun otomatik olarak düşeceği anlamına gelmiyor, altı ay ile iki yıllık bir sürede Amerika’daki gelişmelerin izlemeye alınacağına işaret ediyor.
İzleme sürecinde nelere dikkat edilecek? Bunlardan ilki ekonomik büyüme. Büyüme beklenenin üzerinde gerçekleşirse, bu Amerika’nın gelirlerini yükselteceğinden borçların azaltılmasında yardımcı olabilir.
İkinci konu ise vergi kesintileri; Bush zamanında 2001 ile 2003 yıllarında verilen vergi teşviklerinin tamamen kaldırılması. S&P direktörlerinden Erkan Ertürk “Bu kesintiler sona erdirildiğinde gelir vergilerinde artış olabilir bu da görünüme olumlu katkıda bulanabilir,” diyor. İzlemeye alınan üçüncü nokta ise Cumhuriyetçi ve Demokratların harcamaları kısma yolunda açıkladıkları programların pratikteki etkisi.
Bu noktalardaki olumlu gelişmeler görünümü negatiften tekrar durağana çevirebilir. Ama bunlar gerçekleşmezse ve bazı faktörler de yardımcı olmazsa kredi notunun düşürülmesi mümkün.
Erkan Ertürk diğer faktörleri şöyle sıralıyor: “Petrol fiyatlarındaki ve faiz oranlarındaki olası artışlar, hala sorunlu olan emlak piyasasında düzelme olmaması, 2012’deki seçimlerin getirdiği belirsizlikler.”
Afganistan ile Irak savaşlarının harcamalarında azalma olmaması da bu faktörler arasında sıralanıyor.
Amerikalı yetkililerin bu uyarı sonrasında nasıl bir yol izleyecekleri henüz kesinlik kazanmış değil.
Amerika'nın Sesi Yeni Ekonomi blog'u S&P'nin kararını değerlendiriyor.